Sedat Peker’in görüntülerinin akabinde CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun son atılımıyla SADAT, tekrar ülkenin en değerli tartışma bahislerinden biri haline geldi.
Kılıçdaroğlu’nun ‘Paramiliter yapı’ ve ‘Terörist yetiştiren kurum’ olmakla suçladığı SADAT, kendisine “İslam ülkelerini üstün güç haline getirme” gayesini koyduğunu söyleyen bir savaş şirketi olarak dikkat çekiyor.
Türkiye’de seçim güvenliğine dair kaygıların de odağında yer alan, SADAT’ın maksadı nedir? Kimlerden oluşuyor? İktidar SADAT’la ne çeşit bir bağ içinde? Ve SADAT hakkındaki tezlere ne diyor?
DW Türkçe’nin, tartışmaların odağındaki SADAT’ı 10 başlık altında mercek altına aldığı incelemesi şöyle:
NASIL KURULDU, EMELİ NE?
SADAT, 28 Şubat periyodunda kadrosuzluk nedeniyle emekli edilen Adnan Tanrıverdi ve misal formda “irticai faaliyetleri” nedeniyle emekli edilen askerler tarafından 2012 yılında kuruldu. Bir yıl sonra ise Adaleti Savunanlar Stratejik Araştırmalar Merkezi Derneği (ASSAM) yeniden birebir takım tarafından faaliyete geçirildi. Her iki kuruluşun temeli 2000 yılında kurulan Adaleti Savunanlar Derneği’ne (ASDER) dayanıyor. Maksatları birebir olan iki kuruluşun organik olarak da birbiriyle ilişkili olduğu dikkati çekiyor.
ASSAM, gayesini “İslam Ülkelerinin bir üstün güç olarak dünya siyaset sahnesine çıkmasını sağlamak” olarak tanımlıyor. SADAT İdare Konseyi Lideri Melih Tanrıverdi de ASSAM’ın sitesinde yayımladığı bir yazısında, “ASSAM stratejiler oluşturan ve dünya kamuoyuna sunarak alternatif usuller üreten bir Yumuşak Güçtür” diyor. Tanrıverdi, SADAT’ı ise “Hiçbir silahlı gücü olmamış lakin İslam Ülkelerinde var olan Silahlı Kuvvetler ve Polis Teşkilatlarına ellerindeki Sert Gücü aktif kullanmalarını sağlayacak reorganizasyon, danışmanlık, eğitim ve donatım hizmetleri sunan bir Yumuşak Güç olarak faaliyetlerini yürütmektedir” olarak tanımlıyor.
Yani Adnan Tanrıverdi liderliğindeki ASSAM, İslam ülkelerini üstün güç yapma hedefine ait “ideolojik” alt yapıyı hazırlarken SADAT ise bu ülkelere verdiği eğitimlerle askeri ayağını oluşturma uğraşında.
SADAT misyonunu, “İslam ülkeleri ortasında savunma ve savunma sanayi işbirliği ortamı oluşturmak ve İslam dünyasının kendine kâfi bir askeri güç olarak da Dünya Üstün Güçleri ortasındaki hak ettiği yeri almasına yardımcı olmak” olarak belirlemiş durumunda. SADAT’ın internet sitesinde yer alan bilgiler de bununla örtüşüyor.
Bu ortada SADAT’a iş müracaatlarında İngilizce’nin yanı sıra Arapça lisanı koşulu da arıyor.
PERSONELİ KİMLER?
Şirketin sitesinde verdiği bilgilere nazaran, SADAT Savunma’da Türk Silahlı Kuvvetleri’nde vazife yaptıktan sonra emekli olmuş general, üst subay ve subaylar ile astsubay çavuştan başçavuşa kadar çeşitli rütbelerde işçi çalıştırıyor. Bunlar ortasında Harp Akademileri’nde eğitim görmüş, Genelkurmay Karargahında ve tugay, tümen, kolordu ile ordu komutanlıklarında misyon yapmış emekli askerler ile Askeri Ataşelik ve NATO karargâhlarında misyon yapmış bireyler yer alıyor.
Böylece TSK’nın en kritik ünitelerinde çalışmış emekli askerlerin bilgilerini kullanan SADAT, yabancı ülkelere eğitim ve danışmanlık hizmeti verebiliyor.
Askeri alanda İslam ülkelerine eğitim verdiğini söyleyen SADAT’ın en tartışmalı faaliyeti “Gayri Nizami Harp Eğitimi” tezi. Kurumun sitesinde de buna ait “SADAT Savunma hizmet verilen ülkelerin topyekûn savunma tertibi gereksinimi olarak ortaya çıkacak Gayri Nizami Harp teşkilatlanması ve bu teşkilatın ögelerinin pusu, baskın, yol kapaması, tahrip, sabotaj ve kurtarma-kaçırma harekâtı ile bu harekata karşı koyma faaliyetlerinin eğitimini verir” bilgisi yer alıyor.
Şirketin özel harekat ve istihbarat eğitimi verdiği de belirtiliyor.
İKTİDARLA BAĞLANTISI NE?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın SADAT yöneticileriyle “alakasının olmadığını” belirtmesine rağmen 2012’de kurulan SADAT Savunma, bilhassa 15 Temmuz darbe teşebbüsünden sonra iktidarla yakın bir imaj veriyor.
SADAT’ın kurucusu olan emekli Tuğgeneral Adnan Tanrıverdi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Başdanışmanlığını yapmıştı. Tanrıverdi birebir vakitte Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Siyasetler Konseyi üyesi oldu.
Yine SADAT’ın kurucularından Gürcan Onat’ın askeri öğrenci alımlarına ait komitelerde iki yıl boyunca misyon yaptığı ortaya çıkmıştı.
HAKKINDAKİ ARGÜMANLAR?
SADAT hakkında bugüne kadar pek çok argüman ortaya atıldı. Türkiye’de eğitim kamplarının bulunduğu, El Nusra’ya yardım tırları ismi altında silah gönderdiği, 15 Temmuz darbe teşebbüsünün bastırılmasında vazife aldığı argümanları başı çekti. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Konya ve Tokat’ta silahlı eğitim kampları teziyle ilgili yürüttüğü soruşturmada, “delil bulunmadığı” gerekçesiyle takipsizlik kararı vermişti.
Haklarındaki savlara ait DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan SADAT İdare Heyeti Lideri Melih Tanrıverdi ise “Silahlı gücümüz yok” diyor. Kuruluşundan bu yana 25 ülke için askeri projeler ürettiklerini söyleyen Tanrıverdi, isim vermiyor fakat bu 25 ülkeyi Ortadoğu ve Afrika ülkeleriyle Türkî cumhuriyetler olarak özetliyor.
Yaklaşık 20 takımlı işçisinin olduğunu tabir eden Tanrıverdi, ülkelere yönelik proje yapma devrinde emekli askerlerden de hizmet aldıklarını kaydetti. Tanrıverdi, büsbütün ülkelerin silahlı kuvvetleriyle çalıştıklarını belirterek “Çatışma bölgelerindeki ülkelere iş yapmıyoruz. Onun dışında farklı yapılarla katiyen çalışmıyoruz. Senede 17 civarında proje teklifi geliyor. Bunların mukavele basamağına gelmesinde çok önemli efor sarf ediyoruz. Yılda birkaç proje lakin yapabiliyoruz. Bir projenin hayata geçmesi üç yılı buluyor” dedi.
Tanrıverdi, Libya, Yemen üzere çatışma bölgelerine girmemeyi tercih ettiklerini belirterek “Biz girmek istesek de devletimiz onay vermez” açıklamasını yaptı. Tanrıverdi, ismini açıklamadığı bir ülkeye yönelik yaptıkları özel kuvvetler projesinin de devletin onay vermemesi nedeniyle uygulanamadığını kaydetti.
LİBYA’YA YÖNELİK BM AMBARGOSUNU DELDİ Mİ?
Peki SADAT, Birleşmiş Milletler’in (BM) silah ambargosu uyguladığı Libya’da rastgele bir çalışma yaptı mı?
Şirket 2013 yılında Libya ordusu ile askeri spor tesisi ve zırhlı araç bakım-onarım merkezi kurmak için iki adet Güzel Niyet Protokolü imzalamıştı. Lakin Ağustos 2013’de eski Tümgeneral Halife Hafter’in başlattığı isyan sonrasında, bu mutabakatlar hayata geçirilemedi. O tarihten beri SADAT’ın Libya’da Hafter’e karşı savaşan güçlere takviye verdiği savları öne sürülüyor.
Tanrıverdi, 2013 tarihli projelerine ait “BM ambargosunu delmeyecek biçimde projeler yaptık. Ama o devir teknik ve mali teklif sunma kademesine yaklaşmışken Libya karıştı. 2020 yılında BM Güvenlik Kurulu Libya Yaptırımları Masası bize yazı gönderdi. Biz de Libya’da rastgele bir faaliyetimizin olmadığını, ambargonun şuurunda olduğumuzu bildirdik” dedi.
BM, Libya’ya 2011’de silah ambargosu uygulanması kararı almıştı. Fakat ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu kimi ülkeler ambargo kararına karşın Libya’ya askeri takviye sağlamaya devam etti.
SEÇİM GÜVENLİĞİYLE İLGİLİ TASALAR?
Geçen hafta SADAT’ın kapısına giden CHP başkanı Kılıçdaroğlu, “Önünde bulunduğumuz SADAT bir paramiliter kuruluştur. Düne kadar Erdoğan’ın danışmanlığını yapıyordu bunlar. Amaçları ortasında gayrı nizami hak eğitimi de var. Dikkatini çekmek isterim kamuoyunun yani sabotaj, baskın, pusu kurma, tahrip, suikast ve tehdit. Birebir vakitte terörist yetiştiren bir kuruluş” demişti. 2023 seçimlerinde de işaret eden Kılıçdaroğlu, “SADAT üzere kuruluşlar, kim olursa olsun seçimi gölgeleyecek, seçimin güvenliğini sarsacak rastgele bir şey olursa sorumlusu SADAT’tır ve Saray’dır” ihtarında bulunmuştu.
Kılıçdaroğlu’nun argümanlarının sorulması üzerine Tanrıverdi, “Seçim güvenliğini tehdit edecek savı gerçek değil. İç siyasetin bir ögesi değiliz” dedi.
Tanrıverdi, “Emekli askerlerin TSK’dan edindikleri bilgilerle yabancı ülkelere proje yapılmasıyla devlet sırları taşınmış olmuyor mu?” sorusuna ise “Devlet sırları farklı, askerlik bilgileri başkadır. Biz askerlik mesleğiyle ilgili stratejik danışmanlık yapıyoruz. TSK’nın zımnî bilgilerini transfer etmek kelam konusu değil” cevabını verdi. Tanrıverdi, ülkelere yönelik projeleri tamamladıktan sonra Dışişleri Bakanlığı, Ulusal Savunma Bakanlığı ve MİT’e raporladıklarını ve onay aldıklarını kaydetti.
ERDOĞAN’IN VE DEVLETİN ŞİRKETLE BAĞLANTISI?
DW Türkçe, Erdoğan’ın “SADAT yöneticileriyle alakamız yok” açıklamasını da sordu. Adnan Tanrıverdi’nin 2016 Ağustos ayında Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanlığı’na atanmasının akabinde SADAT’tan istifa ettiğini kaydeden Tanrıverdi, “2020 Nisan’ına kadar o misyonu yaptı. Vazife icabı orada. Bunun SADAT ile ilgisi yok. Adnan Paşa, devlet adamıdır” diye konuştu.
SADAT’ın iş takipçiliği yapmadığını savunan Melih Tanrıverdi, ticari faaliyetleri gereği Savunma Sanayii Başkanlığı’na gittiklerini savundu. Tanrıverdi, “Bazı ülkelerin Türkiye’den talep ettiği ekipman, teçhizat ve mühimmat muhtaçlıkları oluyor. Bunları SSB’ye iletmişizdir. Aselsan, MKE ve Roketsan’ın eserlerine talep oluyor. Biz de bu ülkelerin taleplerini Türk savunma endüstrisine yararı olsun diye irtibatlandıyoruz” diye konuştu. Tanrıverdi, “Bunda kurul alıyor musunuz?” sorusuna “Komisyon aldığımız mevzular da oluyor, almadığımız hususlar da oluyor” karşılığını verdi.
Tanrıverdi, devletten takviye alamamaktan da şikâyetçi. Hiçbir devlet kurumunun “Şu işi siz yapın” demediğini savunan Tanrıverdi, “Biz devletin yurt dışındaki çıkarlarını sağlayacak bir şirketiz. Devlet bizi desteklemiyor. Falan ülke, ‘sizinle çalışalım lakin bize devletinizden referans getirin’ diyor. Biz de Ulusal Savunma Bakanlığı ve Savunma Sanayii Başkanlığı’na yazıyoruz. Onlar ‘siz özel şirketsiniz, size bu türlü bir referans veremeyiz’ diyorlar. Halbuki devlet bize referans olmalı. Devlet bizi denetlemeli” dedi.
Peki, SADAT Türkiye’den rastgele bir kuruma hizmet verdi mi? Tanrıverdi, bu soruya “Hayır, hiçbir kuruma danışmanlık eğitimi vermedik” diye yanıtladı.
DEVLETERAPOR HAZIRLADI MI?
Ancak Tanrıverdi’nin açıklamalarından vakit zaman SADAT’ın ticari bir şirket olmasına rağmen devletin çeşitli kurumlarına aşikâr aralıklarla raporlar gönderdiği anlaşılıyor.
Melih Tanrıverdi, Adnan Tanrıverdi’nin başdanışman olarak vazife yaparken 2016’dan itibaren askeri okulların Ulusal Savunma Bakanlığı’na, Jandarma’nın İçişleri Bakanlığı’na bağlanmasını önerdiğini ve kabul gördüğünü aktardı. Tanrıverdi, “terörün kaynağında bitirilme politikası” olarak özetlenecek yeni terörle gayret konsepti ile Suriye’ye yönelik hudut ötesi harekat planlarının da Adnan Tanrıverdi’nin önerdiğini tez etti.
SURİYE İÇ SAVAŞINA MÜDAHİL OLDU MU?
Melih Tanrıverdi, bu sorulara “hayır” cevabını vererek savları reddediyor. Lakin Tanrıverdi, “SADAT olarak 2012 yılında Türkiye’nin oradaki hudut bölgesinde güvenlik önlemleri alması gerektiği, hudut ötesi harekat yapması gerektiği ve göçü durdurması tarafında devletin tüm ünitelerine rapor gönderdik” sözünü kullandı.
O devir “ÖSO’nun da bizden eğitim talebi geldi” diyen Tanrıverdi, “Talep vakti bunları kapsamlı halde raporlaştırdık, ‘konuyu yapabilir miyiz’ diye devletin ilgili kurumlarına sorduk. Fakat bir karşılık alamadık. Daha sonra da bu cins mahzurlu bahislere girmemeyi tercih ettik. Sırf ülkelerin silahlı kuvvetlerine hizmet vermeyi uygun bulduk. Daha sonra TSK, ÖSO’ya eğit-donat kapsamında eğitim verdi” açıklamasında bulundu.
15 TEMMUZ’UN NERESİNDE?
SADAT’ın 15 Temmuz darbe teşebbüsünün bastırılmasında da vazife aldığı, şirkete ilişkin keskin nişancıların Boğaziçi Köprüsü’nde bulunduğu savı sıkça getirilmişti.
O tarihte çalışanlarının 4-5 olduğunu tez eden Tanrıverdi ise “15 Temmuz’u televizyondan öğrendim. Sayın Cumhurbaşkanının davetiyle biz de meydanlara indik. Planlı programlı, proje dâhilinde yürüdüğümüz tezi gerçek değil. ASDER üyelerinin alana çıkışı da ferdî. O gece tankları durduran arkadaşlarımız oldu. Onlardan biri de emekli bir albaydı” dedi. (HABER MERKEZİ)
