Meghan Bartels
Bilim insanları, sadece bir gecelik müşahedede şu ana dek saptanan en uzak megamazeri tespit ettiler. Megamazer, mikrodalga ışığından oluşan harika güçlü bir lazer ışınıdır. Megamazerlerin farklı tipleri vardır lakin bilim insanlarının saptadığı, bir oksijen atomu ve bir hidrojen atomundan oluşan bir molekül olan ‘hidroksil’ sinyalini açığa çıkaran en yaygın çeşitlerden biri. Araştırma takımı, şu ana dek bilinen en parlak ışınlardan biri olan ve yeni tespit edilen megamazerin, galaktik bir çarpışmayı akla getirdiğini söz ediyor.
EN BÜYÜK KAOSUN ÜRÜNÜ
Araştırmaya dahil olan Güney Afrika’daki Western Cape Üniversitesi’nden yapılan açıklamada, yeni yayınlanan araştırmanın müelliflerinden ve Colorado Üniversitesi’nde astrofizikçi olan Jeremy Darling, “Samanyolu ve Andromeda Galaksisi üzere iki galaksi çarpıştığı vakit, bu çarpışmadan etrafa ışık demetleri saçılır ve bu ışıklar kozmolojik uzaklıklardan görülebilir” diyor: “Hidroksil megamazerleri, adeta ‘İşte size yeni yıldızlar yaratan ve devasa kara delikleri besleyen bir galaksiler ortası çarpışma’ diyen parlak ışıklar üzere davranırlar.”
Yeni araştırmanın ortak müellifi ve Colorado Üniversitesi’nin Boulder yerleşkesinde astrofizik yüksek lisans öğrencisi olan Hayley Roberts, “Megamazerler en büyük kaostan ortaya çıkar” diyor. Keşif, Güney Afrika’nın bir bölgesine yayılmış haldeki 64 reseptörden oluşan bir ağ olan MeerKAT isimli radyo teleskop dizisinin yardımıyla yapıldı. Teleskop dizisi, araştırmacılardan birinin “kozmik vuvuzela” ismini verdiği olguyu odağına alan ve uzak cihanda hidrojen sinyalleri arayan yeni bir projeye başlamıştı; bu, bilim insanlarının Evren’i 5 milyar yıldan daha gençken göründüğü haliyle görmelerini sağlayacak kadar uzak bir uzaklık.
Hubble Uzay Teleskobu’nun, Dünya’dan 370 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir galaksiden yakaladığı megamazer imajı. (Proje, ‘MeeRKAT Dizisi’ yahut ‘Laduma ile Uzak Kozmosa Bakmak’ biçiminde isimlendiriliyor; ‘Ladum’, Zulu lisanında “gürleyen şey” manasına geliyor.)
ARAŞTIRMANIN BİRİNCİ GECESİNDE KEŞFEDİLDİ
Yeni araştırmanın başyazarı ve Avustralya’da bulunan Curtin Üniversitesi’nde gökbilimci olan Marcin Glowacki, üniversitenin yayınladığı bir açıklamada, “Yalnızca bir gecelik müşahede sonucunda rekor kıran bir megamazer bulmamız etkileyici” diyor: “Bu durum, teleskobun ne kadar güzel çalıştığını gösteriyor.”
Bilim insanları, bir öğrencinin getirdiği teklif üzerine, bu gökcismine Güney Afrika Cumhuriyeti’nin resmi lisanlarından biri olan Zulucada “büyük patron” manasına gelen ‘Nkalakatha megamazeri’ ismini verdiler. Yapılan açıklamaya nazaran, Nkalakatha bir tarafında uzun, büyük ölçülerde radyo dalgaları yayan bir kuyruğu olan bir galaksiden yayılıyor ve bize ulaşan ışığı yaklaşık 5 milyar yıl evvel yola çıktı.
Ve Nkalakatha, araştırma projesinin kozmik haritaya dahil edeceği yegâne megamazer değil. Darling, “MeerKAT büyük ihtimalle bu nadir rastlanan olayların sayısını iki katına çıkaracak. Geçmişte, galaksilerin daha sık birleştiği düşünülüyordu ve yeni keşfedilen hidroksil megamazerleri bu hipotezi sınamamıza imkan sağlıyor” diyor.
Araştırmada ulaşılan sonuçlar, 6 Nisan Çarşamba günü arXiv.org isimli ön baskı sitesine gönderilen bir makalede paylaşıldı.
*Mazer ya da maser, atomların, dışarıdan uyarılması sonucunda dışarıya salınan radyasyon yardımı ile elde edilen, genliği yükseltilmiş elektromanyetik dalga.
Yazının yepyenisi Space sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
