Vecdi Erbay
DİYARBAKIR – Üniversite öğrencisi 23 yaşındaki Kemal Kurkut, 21 Mart 2017 tarihinde Diyarbakır’daki Newroz kutlamasına katılmak isterken miting alanının girişinde polis tarafından öldürülmüştü.
Diyarbakır 7’nci Ağır Ceza Mahkemesi’nin sanık polis Yakup Şenocak hakkında verdiği beraat kararına karşı tarafların yaptığı itirazı inceleyen Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 1. Ceza Dairesi, yargılamayı yapan lokal mahkemenin sanık polis hakkında verdiği beraat kararını, temele yönelik bir eksiklik olarak kabul edip, kararı bozdu.
İstinaf Mahkemesi, kararında Anayasa’nın “yaşam hakkı”nı düzenleyen 17’nci hususunda belirtilen zarurî durumlarda meydana gelen ölme ve öldürme fillerinin hayat hakkının ihlali sayılmayacağını savundu. Karara münasebet olarak ise, Türkiye’nin tarafı olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) “yaşam hakkı”nı düzenlemeye 2/b hususuna işaret eden mahkeme, kelam konusu unsurda istisnai hali oluşturan “‘Bir kimsenin yöntemine uygun olarak yakalanmasını gerçekleştirme yahut yoluna uygun olarak tutulu bulunan bir kişinin kaçmasını önleme…’ nedeniyle meydana gelen vefatta ömür hakkı ihlalinden bahsedilemeyeceği” kararına atıfta bulundu.
İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şube Lideri Avukat Abdullah Zeytun, “Ceza verilmesine yer olmadığına dair istinaf kararı ile kolluk görevlilerine güç kullanma konusunda tanınan dayanılmaz imtiyaza bir yenisi eklendi” diyerek kararı eleştirdi.
‘SUÇLARI AKLAYAN MEKANİZMA’
Kemal Kurkut davasını birinci günden beri izleyen İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şube Lideri avukat Abdullah Zeytun, mahkeme kararını kıymetlendirdi. Zeytun, “Yargı, hayat hakkı başta olmak üzere ağır insan hakkı ihlallerine maruz kalan Kürtlerin hak aradığı aygıt olmaktan çıkıp, kabahatleri aklayan düzenek fonksiyonunu aksatmadan sürdürüyor” dedi. Mahkeme kararını yorumlarken, “Açıkça tabir etmek gerekirse, yargılama konusu, kamu vazifelilerinin Kürtlere yönelik gerçekleştirdiği kabahatlere ait olunca hangi mahkemenin ve kararı olduğu çok tali bir sorun haline geliyor” diyen Zeytun, şunları söyledi: “Bu davada da yargılamanın başından itibaren, kamera ve sayısız şahit kanıtının belirttiği biçimde, sanık polisin direkt kastla ve gaye alarak hareketi gerçekleştirmiştir. Kanıtlarla kabahat sabit görülmesine karşın karar gerçeğin aksi istikamette kuruldu ve sanık polis hakkında beraat kararı verildi. Türkiye’deki yargı düzeneğinin, cezasızlık siyaseti eksenindeki tavrı, taraflı ve bağımlı yapısı düşünüldüğünde diğer bir mahkemede ve heyette olsa dahi bu karar verilecekti. Yargı, hayat hakkı başta olmak üzere ağır insan hakkı ihlallerine maruz kalan Kürtlerin hak aradığı aygıt olmaktan çıkıp, cürümleri aklayan sistem fonksiyonunu aksatmadan sürdürüyor. Ve ne yazık ki bu emelle örgütlenmiş bir sistemde da adil ve hakkaniyetli bir karar beklenemezdi. AİHM kararlarının tersine, Bölge Adliye Mahkemesi, böylesi ölümcül aksiyon nedeni ile kolluk işçisinin, olayın özel şartları içinde yaşama karşı bir riskin asgaride kalmasını sağlamak için gerekli aksiyonu gerçekleştirip gerçekleştirmediğini, önlemleri alıp almadıklarını ve davranış cinsini değerlendirebilmek için mevtle sonuçlanan bir polis hareketini incelememiştir. Yeniden tekrar ediyorum ki, söz etmeye çalıştığım bu adabı süreçlerin yapılmazlığı bir eksiklik olarak değil, mahkemelerin süregelen cezasızlık sistemi ile açıklanabilir.”
‘SALDIRGAN VE ÖLDÜRME KASITLI’
Zeytun, sanık polis için verilen beraat kararı için, “Kemal Kurkut’un kolluk vazifelileri tarafından açılan ateş sonucu ömrünü yitirmesi ve devamında şahit olduğumuz süreç, bölgede bilhassa son 40 yıldır yurttaşların ilişkin oldukları etnik kimlik ve mensup oldukları siyasi görüşleri nedeniyle devletin kolluk vazifelileri tarafından uluorta katledilebildikleri, faillerin de devlet düzeneği tarafından açıkça kollandığı gerçeğini bize bir kere daha hatırlatmaktadır” yorumunu yaptı.
Davaya mevzu olayda en temel insan hakkı olan ömür hakkının ihlal edildiğini vurgulayan Zeytun, bu ihlalin kameralar karşısında, binlerce insanın şahitliğinde meydana geldiğine dikkat çekti. Zeytun, “Meydana gelen olayda Kemal Kurkut’un tehdit oluşturacak rastgele bir hal ve davranış içerisinde olmadığı, ateş eden polis memurlarının ise saldırgan ve öldürme kastı ile hareket ettikleri açık biçimde görülmektedir” formunda konuştu.
‘YARGI, CEZASIZLIK ZIRHI ÖRDÜ’
Yargının sanık için cezasızlık zırhı ördüğünü belirten Zeytun, şunları söyledi: “Savcılık makamının vazifesi, evrakta tarafların lehine ve aleyhine olan kanıtları toplamak, mahkemenin misyonu ise tarafsız ve bağımsızlığını koruma ederek maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasına sağlamak iken, tüm yargı üniteleri elbirliği yapıp faile cezasızlık zırhı örmüş, taammüden öldürme fiili sabit olan sanık hakkında beraat kararı vermişlerdir. Daha sonra aileyi temsil eden vekillerin istinaf yoluna başvurması üzerine istinaf mercii de failin kanunlara uygun hareket ettiğini belirterek, faile örülen bu cezasızlık zırhının sağlam olduğu konusunda tereddütleri büsbütün giderme yoluna gitmiştir.”
‘SİVİL, DEMOKRATİK BİR ANAYASA’
Zeytun, uzun yıllardır İHD olarak kamu vazifelilerinin bölgede Kürt yurttaşlara karşı işlemiş oldukları hataların sistematik olarak cezasız kalması konusunu lisana getirdiklerini, bu siyasetin son bulması için ağır efor harcadıklarını söyledi. Zeytun, “Aslında ülkenin tarihi gerçekliği, İnsan Hakları Derneği olarak bu süreçteki tanıklıklarımız ve gözlemlerimizle edindiğimiz deneyimler sonucu tarafımızda oluşan kanı, ‘Cezasızlık siyasetinin yalnızca yargı merciilerinin ihmal yahut kastından kaynaklanan bir sorun olmadığı’ hususudur” dedi. Faillerin işledikleri kabahatlerden ceza alabilmesi için devletin siyasetinin değiştirilmesi gerektiğine dikkat çeken Zeytun, “Devletin kuruluş ideolojisi, mevcut anayasanın tekçi yapısı, resmi ideolojinin inkarcı tavrı bu cinayetlerin ve devamında süregelen cezasızlık siyasetinin asli sebebidir ve bu yaklaşım terk edilmediği surece bu ağır hak ihlalleri ve cezasızlık siyaseti da büyük bir tehdit olarak sürmeye devam edecektir. Çünkü Kürt vilayetlerinde kolluk görevlilerince işlenen cürümler, cinayetler ve yapılan katliamlar devletin resmi ideolojisinin bir tezahürüdür. Kelam konusu cürümlerin faillerinin cezalandırılması aslında kendi içerisinde tutarsızlık barındıracağından mevcut sistem içerisinde bu tarafta bir tüzel beklenti içerisinde olmak mümkün ve akla yatkın bir durum olmayacaktır. Bu beklenti, lakin devletin kuruluş kodlarını terk etmesi ve sivil, demokratik bir anayasa ile mümkün olabilecektir” sözünü kullandı.
Zeytun, İHD olarak, öncelikle devlete bağlı kurum ve vazifeliler tarafından Kürt yurttaşlara karşı sistematik bir biçimde ortaya konan hukuk dışı hareket ve uygulamaların son bulması gerektiğini belirterek, şu ana kadar işlenmiş hatalar bakımından da faillerin devlet tarafından cezasızlık zırhıyla korunması siyasetinden acilen vazgeçilmesini talep ettiklerini vurguladı.
‘HUKUK İÇİN GAYRET EDECEĞİZ’
Davayla ilgili bundan sonraki süreç hakkında bilgi veren Zeytun, istinaf kararının, Türkiye’deki mevcut cezasızlığın yapısal haline yasal mevzuatın katkısını görünür kıldığını belirterek, “Ceza verilmesine yer olmadığına dair istinaf kararı ile kolluk görevlilerine güç kullanma konusunda tanınan harikulade imtiyaza bir yenisi eklendi. Ayrıyeten mahkeme, davanın sonraki sürecine dair cezanın mümkünlüğünü önlemeye yönelik bir karar almış bulunuyor. Lokal mahkeme istinaf kararı doğrultusunda tekrardan yargılamayı yapacak. Bu ortamda, böylesi bir yargıdan beklentimiz olmamakla birlikte, sanığın hak ettiği cezayı alması için hukuk uğraşı içinde olmaya devam edeceğiz” dedi.
