Bir gün evvel “Newroz tê” başlıklı bir yazı yazmış, periyodun ruhunun Diyarbakır’daki Newroz kutlamalarına damga vurduğuna değinmiştim. 2022 Diyarbakır Newroz’u da periyodun ruhuna uygun şekillenecek ve önümüzdeki günlere dair Kürtlerin alacağı tavır hakkında ipuçları verecekti. Bu türlü de oldu, denilebilir. Bu mevzu önümüzdeki günlerde de çok tartışılacak, yorumlanacak üzere görünüyor. Lakin artık, bu bahse tekrar dönmek üzere, gün içinde yaşananlara değinmek isterim.
OTOBÜSLER İPTAL
Yoldan çevirdiğim taksinin üzerinde Newroz Taksi yazıyordu. Newroz Caddesi’nin taksisiydi. Dediğinine nazaran sabahtan bu yana hayli müşteri taşımış, hatırı sayılır bir kalabalık birikmişti alanda. Yol boyunca küme halinde alana gerçek yürüyen beşerler gördük.
Yine taksicinin söylediğine nazaran belediye, Newroz alanına çalışan otobüslerin seferlerini iptal etmişti. Taksici, “Belediye bizdeyken otobüsler fiyatsız olurdu” hatırlatmasında da bulundu.
İki gün evvel Diyarbakır Valisi ve Büyükşehir Belediyesi kayyımı Newroz kutlama iletisi paylaşmıştı. Bu iletisinde Kurmancî ve Zazakî “Newroz”u, Türkçe olarak da “Nevruz”u kutlamıştı. O denli anlaşılıyordu ki kayyım, Newroz’unu kutladığı insanların Newroz alanına gidişini kolaylaştırmayı hiç düşünmemişti.
‘NEDEN MÜSAADE VERDİNİZ?’
Ama temel düşünce Newroz Caddesi’nde ve aslında Newroz alanına girişlerin yapıldığı 5 noktada yaşanıyordu.
Taksicinin “Son durak” dediği yerde binlerce insan birikmişti. Kalabalığın nedeni şuydu: Çevik Kuvvet polisi, denetim noktasına gitmeye çalışan insanların önünde etten bir bariyer kurmuştu. Üçer beşer şahsa geçiş müsaadesi veriyordu. Bu barikatı aşabilenler, ilerideki arama noktasında “ince arama”dan geçmek zorundaydı. Ve ince arama çok uzun sürüyordu.
Binlerce insan bekliyordu. Gençler halay çekiyor, slogan atıyordu. Ortada protesto ıslıkları yükseliyordu. Polis, duvar üzere duruyordu. Kutlamaya müsaade verilmişti fakat kutlamaya gidişlere müsaade verilmiyordu.
Birkaç arkadaşımla birlikte, “Gazeteciyiz, davetliyiz” diye lisan döküyoruz polise lakin bir yararını göremedik. O sırada, “Madem ki içeri almayacaksınız, neden müsaade verdiniz?” diye soran bir ses, polisle ortamıza girdi. Yaşlı bir adamdı soruyu soran. Kim bilir kaç saattir alana girmek için bekliyordu ve haliyle sonluydu. Polisin kendinden emin bir formda “Alıyoruz, sıraya girin” demesi, güzelce hudut bozucuydu.
Polis bize de protokol kapısını gösterdi.
PROTOKOLDE ARBEDE
Protokol kapısını bulmak kolaydı ancak biz Newroz Caddesi’nden alana beşerlerle birlikte geçmek istemiştik. Fakat çok net anlaşılıyordu, polisin dediği sırayı beklesek, içeri girmemiz saatler alacaktı.
Protokol kapısına caddeleri, çamurlu emlakı geçerek ulaştık.
HDP Eş Genel Lideri Pervin Buldan, Ahmet Türk ve milletvekilleri de protokol kapısına gelmişlerdi. Onlar kapıdan geçtikten sonra içeri alınmayan kalabalık barikata yanlışsız atılım yaptı. Arbede çıktı, polisle küçük çaplı bir çatışma yaşandı. HDP’li vekiller ile vazifeliler ortaya girerek yatıştırdı tansiyonu.
Bu ortada öbür denetim noktalarında tansiyonun giderek arttığı istikametinde bilgiler geliyordu.
Bir tansiyon de sahnenin önünde yaşandı. Sahnenin önündeki bariyeri aşan gençler, sahnenin önündeki boş alanda halay çekmeye, slogan atmaya başladı. Onlarca Çevik Kuvvet polisi alana girerek kümeye müdahale etti. Gençler coptan, gazdan kaçacak üzere değillerdi. Ortaya milletvekilleri girdi. Uzun uğraşlardan sonra polis çekildi, sahnenin önündeki boş alan gençlere kaldı.
ALANDA MUAZZAM KALABALIK
Sahneden alan muazzam kalabalık görünüyor. O ince aramalardan ne vakit geçip alana geldi beşerler? Pekala, boş emlakta ateş yakanlar kim?
Aslında kalabalığın neredeyse yarısı hala denetim noktalarında alana geçmek için inatla, ısrarla bekliyor. Bulundukları yerleri Newroz alanına çevirmiş, ateşler yakmış, halaylar çekiyorlar. Polis tazyikli su sıkmış, gaz fişekleriyle dağılsınlar istemiş lakin içeri girmek için beklemekten vazgeçmemişler.
Birkaç giriş kapısı dolaşıp içeri girememiş arkadaşım, yaşlı bir adamın kelamlarını şöyle aktardı: “Zulümdür bu, zulüm. Zulme başkaldıracağız. Bütün Diyarbakır’ı yürüsek tekrar alana gireceğiz.”
Gazeteciler için tahsis edilmiş alana uğrayan HDP Diyarbakır Vilayet Eş Lideri Zeyat Ceylan ile giriş kapılarındaki badireyi konuştuk. Ceylan, alanı göstererek, “Bu kalabalık kadarı alana giremedi. Gaz ve suyla da müdahale edince hastalar, yaşlılar ve çocuklarıyla alana gelmek isteyenler geri dönmek zorunda kaldı. Devlet bu manzarayı görmek, göstermek istemediği için bu kadar zorluk çıkardı. Lakin işte buradayız” dedi. Ceylan, alandaki görüntüden, bilhassa gençlerin coşkusundan epey mutluydu.
TALEPLER NET OLDU
İşte bu kelam, siyasetçilerin sahneden lisana getirdikleriyle bir arada, 2022 Diyarbakır Newroz’unu özetlediği üzere önümüzdeki süreçte Kürtlerin tavrını da gösterir nitelikte.
İktidarın bütün baskısına karşın Kürt siyasetçiler geri adım atmadı. Newroz konuşmalarında da geri adım atmayacaklarını gösterdiler.
Kürt halkı, milletvekilleri, belediye liderleri tutuklanmış olsa da yarın seçim olsa kime oy vereceklerini gösterdiler.
Türkiye’nin her yerinde olduğu üzere ekonomik kriz Diyarbakırlıları da etkiliyor elbette. Fakat öncelikli taleplerinin kimlik olduğunu gösterdiler.
PKK başkanı Abdullah Öcalan, uzun vakittir ailesi ve avukatlarıyla görüştürülmüyor. Newroz’da tecridin kaldırılması talebinin lisana getirilmesi bekleniyordu ve o denli oldu. Lakin son yıllarda hiçbir Newroz’da olmadığı kadar “Serok Öcalan” (Başkan Öcalan) sloganı atıldı.
Tutuklu siyasetçi Aysel Tuğluk şahsında hasta tutukluların özgür bırakılması alanda lisana getirilen başka taleplerden biri oldu.
Siyasetçiler, Kürt ulusal birliğinin aciliyetine vurgu yaptı. Kürtçenin eğitim ve resmî lisan olması için taleplerini bir kere daha lisana getirdiler.
Alandaki kalabalık işaret edilerek sık sık, baskılara karşın Kürt halkının diz çökmediğine, diz çökmeyeceğine vurgu yapıldı. Alanı dolduran kalabalık bu söylemi deliller nitelikteydi. Lakin şunu da eklemem mümkün güya: Alanı dolduran kalabalık, siyasi temsilcilerine de moral ve cüret verdi.
Bu yıl 72 merkezde kutlanan Newroz’un sloganı, “Dem dema serkeftinê ye (Şimdi Kazanma Zamanı)” formunda belirlenmişti. Alanı dolduranlar aslında kimin kazanmış olduğunu işaret etti.
Bütün Türkiye’de gözlerin çevrildiği Diyarbakır Newroz’unu, öne çıkan bu bildirilerle tanım etmek mümkün.
İktidar bu iletilerden nasıl sonuçlar çıkardı? Önümüzdeki günlerde göreceğiz.
