DİYARBAKIR- Halkların Demokratik Partisi (HDP) İktisattan Sorumlu Eş Genel Lider Yardımcısı ve Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan ve beraberindeki partililer, 4 gün boyunca Diyarbakır’da temaslarda bulundu. Üreticiden çalışana, çiftçiden emek örgütlerine kadar birçok beşerle görüşen Paylan’ın öncelikli gündemi ekonomik krizdi. Lakin temasları sırasında seçim ve seçimde izlenecek yol haritası da konuşuldu.
Diyarbakır’daki temaslarının son gününde, biraz sıkışık vakitte Paylan ile buluştuk, Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik krizi, Diyarbakır’daki izlenimlerini ve seçim hazırlıkları hakkında konuştuk…
YAPMAMIZ GEREKEN YENİ PERİYODU KONUŞMAK
Diyarbakır programının öncelikli gündemi neydi?
Türkiye derin bir ekonomik kriz yaşıyor. Bu derin ekonomik krizin tesirlerini vekili olduğum vilayette tespit etmek için Diyarbakır’a geldim. 4 gündür programda Türkiye’deki krizden öte Diyarbakır’da bir ekonomik buhran yaşandığını gördüm. Tüm toplumsal kısımlar şikayetçi. Çalışana gittik, ‘geçinemiyoruz’ diyor. Esnaf, ‘siftahsız dükkan kapatıyorum’ diyor. Çiftçi, ‘tarlama gübre atamadım, girdi maliyetlerinin altında eziliyorum’ diyor. Hayvan üreticisi, ‘hayvanıma yem alamıyorum, hamile inekleri bile kesite gönderiyorum’ diyor. Patron, ‘büyük bir sakinlik ve çok yüksek güç maliyetleri var, üretim yapamıyorum’ diyor. Büyük bir kriz var ve tüm toplumsal kesitler bunu derinden yaşıyor. Diyarbakır’da Türkiye’nin genelinden özel önemli bir işsizlik sorunu var. Her iki şahıstan biri işsiz, her üç gençten ikisi işsiz. Bütün bu durumları yerinde tespit ettik, notlarımızı aldık. Ankara’ya döndüğümüzde gerek soru önergeleri, gerekse araştırma önergeleri gerekse de direkt bakanlara ileterek bu meselelerin tahlili istikametinde elimizden geleni yapacağız. Türkiye genelindeki sorunun buradaki yansımalarını tespit ettik. Artık tahlil tekliflerimizi de ortaya koyacağız.
Bölgedeki kentlerde yaşayan insanların kırsalda kalan köyü, tarlası, akrabası var ekseriyetle. Ekonomik problemler yaşandığı vakit, diyelim İstanbul’dan farklı olarak biraz daha rahat baş edebiliyordu krizle. Bu sefer pek o denli olmadı güya. Sizin de müşahedeniz bu istikamette mi?
Yakın geçmişte kır-kent alakası daha güçlüydü. Şu anda nüfusun büyük bir kısmı kentte yaşıyor. Kırda çok az insan var, onlar da üretimden kopmuş durumda. Evvelce bir kriz olduğunda köy-kent bağı çerçevesinde tahminen yurttaşlarımız erzaklarını karşılayabiliyordu lakin şu anda nüfusun büyük çoğunluğu kentte yaşadığı için kent yoksulluğu çok ağır. Kırdakiler de yüksek ilaç, gübre, mazot maliyetleri yüzünden üretimden kopmuş durumda. Büyük bir yoksulluk var. Yurttaşlarımız borç altında, herkes borçlarını gösteriyor. Son elektrik faturaları da buna tuz biber ekti. Bir esnaf, ‘bin 500 kira veriyorum, 2 bin lira elektrik faturası geldi. Ben bunun altından nasıl kalkayım. Hem işlerim üçte birine düşmüş durumda hem de faturalarım iki üç katına çıktı’ dedi. Bu, şu demektir, sakinlik içinde yüksek enflasyon. Yani stagflasyondur. En makûs senaryodur. Hem sakinlik hem de yüksek artırımlar var. Yurttaşlarımız bunun altında eziliyor. Şu anda kır-kent bağı ve dayanışma iktisadının de bunu kurtaramayacağını düşünüyorum. Her şeye karşın bu zalim iktidar devrinde herkese dayanışma davetini yapıyoruz lakin tahlil bunda değil. Bu tahminen bir iki ay yönetim eder, sonra ne olacak? Yapılması gereken derhal seçimdir. Miadını doldurmuş bu iktidarın değişimi olarak görüyoruz ve biz de yeni periyoda dair politikalarımızı hazırlıyoruz. Sadece iktidarı eleştirmenin kâfi olmadığını düşünüyoruz. Artık yapmamız gereken daha çok yeni devri konuşmak. Demokrasi ittifakı çerçevesinde biz de yeni devrin iktidarının nasıl olması gerektiği konusundaki argümanlarımızı yakın bir vakit da halkımızla bir defa daha paylaşacağız.
‘YURTTAŞLARIN GÖZÜNÜN FERİ SÖNDÜ’
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, ülkenin içinde bulunduğu ekonomik krizi atlatılacağını tabir etmek için ‘gözlerindeki ışıltı’ya dikkat çekmişti. Bakanın gözlerindeki ışıltının Diyarbakır’da ve ülkede umuda neden olduğunu söyleyebilir miyiz?
Sayın bakanın gözleri tahminen ışıldıyor fakat bakan yurttaşlarımızın gözünün ferini söndürdü. Yurttaşlarımızın gelecek umudunu yok etmiş durumda. İktisatta en değerli şey inançtır. Bu iktisat bakanı yahut tek adam rejimi iktisatta rastgele bir itimat sağlayamıyor. Kimse geleceğini göremiyor. Geleceğini göremeyen yurttaşlarımız ekonomik aktivitede çok daha geri kalıyorlar. Üretim durmuş, işsizlik artmış durumda. Önemli bir buhran var ve her geçen günün bir evvelkini arattığını düşünüyorum. Sayın bakanın gözlerindeki ışıltının da Türkiye’nin gözünün feri sönerken bir kurtarıcı olmayacağını düşünüyorum.
‘EKONOMİK KRİZE DE DERMANIMIZ VAR’
Türkiye genelinde seçim ve ittifaklar konuşuluyor. Diyarbakır’da yurttaşlardan ittifakla ilgili sorular aldınız mı?
Toplum için artık problem şu; tek adam rejiminden kurtulmak istiyor. Lakin alternatifini de sorguluyor. Bu çok değerli ve bu sorgulama Diyarbakır’da da var. Bu iktidar gitmeli lakin yerine ne gelecek diye soruluyor. Biz de HDP ve Demokrasi İttifakı olarak diyoruz ki: Bu iktidarın yerine biz gelmeliyiz. Demokrasi İttifakının teklifleri bu toplumu yönetmeli ve en güçlü biçimde parlamentoda yer alıp, yeni periyotta idarenin bir modülü olmak yahut tek başına iktidar olma maksadında olacağız. İttifaklar elbette soruluyor lakin HDP zati bir ittifak. Yurttaşlarımız bunu biliyor. HDP, Türkiye’nin bütün problemlerini çözme tezinde. Elbette kimliklerimizle ilgili özgürlük, adalet, inançların eşitliğini istiyoruz. Bunun yanında yurttaşlarımız ekonomik krize de tahlil istiyor. Her 10 şahıstan dokuzunun birinci sıkıntısı artık iktisat olmuş durumda. Ekonomik krize de dermanımız var. Demokrasi krizi, iktisat krizini yarattı. Demokrasi krizini çözerek ekonomik krizi de çözeceğiz. Şu an bütçeden saraylara, savaşlara, yandaşlara akan kaynakları durdurarak, kaynakların halka akmasını sağlayarak sıkıntıları çözeceğiz. Mesela elektrik faturaları, 5 yandaş müteahhitte bütçeden 100 milyar lira akıyor. ‘Bu yüz milyar lira ile tüm yurttaşlarımıza elektrik, doğalgaz, su ve interneti fiyatsız sağlayabiliriz’ diyoruz. Yurttaşımızın ortalama aylık bin 500 lira faturası var. Bu faturalardan bile yurttaşlarımızı kurtarsak, bir nefes alır. Bunun yanında savaş siyasetlerinden vazgeçilse, 250-300 milyar kaynak elde ederiz. Emekli yaşına takılanları emekli ederiz, atanmayanları atarız, kredi yurtlar kurumuna borçlu yurttaşlarımızın borçlarını sileriz, çiftçiye daha çok takviye verip tarlasına gübre atmasını sağlarız, girdi maliyetlerini düşürürüz, hayvan üreticisine dayanak oluruz. Bütün bu adımları atabiliriz. Sorun tercihlerde. Türkiye dünyanın en varlıklı ülkelerinden biri olabilir. Tüm yurttaşlarımıza iş, aş sağlayabiliriz. Bu açıdan hazırlıklarımız var. Tahlil mümkün, tahlil de HDP’de.
‘Çözüm HDP’ diyorsunuz lakin Meclis’te HDP’li milletvekilleriyle ilgili çok fazla fezlekeler var, bunun için ne diyorsunuz?
Bu gayret, sonuç olarak çok bedeller ödemiş. Binlerce HDP’li tekraren mahpusa girmiş çıkmış. Bunlar elbette devam edecektir. Bu mevzuda iktidarın geri adım atacağını düşünmüyorum. Bu bir uğraş birlikteliğidir. Arkadaşlarımızın dokunulmazlıkları kaldırılabilir, cezaevine atılabilirler. Her türlü zulmü yapabilirler. Lakin bu uğraş büyüyerek devam ediyor. Onlar dehşet siyasetini yaymaya çalışıyorlar. Birtakım arkadaşlarımızı mahpusa atarak korkutacaklarını düşünüyorlar lakin artık kaygı duvarlarını aştık. Ve sevgili Selahattin Demirtaş’ın dediği üzere, ‘Bu gemi kesinlikle limana ulaşacak.’
‘FATURASIZ ÖMRÜ ÖNERİYORUZ’
CHP Genel Lideri Kemal Kılaçdaroğlu, elektriğe yapılan artırımları protesto ettiğini ‘elektrik faturalarımı ödemeyeceğim’ diyerek lisana getirdi. Sizin teklifleriniz nedir?
HDP olarak biz bundan çok daha radikal teklif sunuyoruz. Faturasız ömrü öneriyoruz. Elektrik, gereksinim hududuna kadar fiyatsız olabilir. Bunun için kanun teklifimizi verdik. Erdoğan, yurttaşlarımıza fahiş faturalar kesiyor. Temel faturayı millet sandıkta Erdoğan’a kesecek. Bundan hiç kuşkumuz yok. Yakın gelecekte bunu göreceğiz. Erdoğan, sarayından ‘ben ne yaparsam yanıma kar kalır’ diye bakıyor, artırımlar yağdırıyor ancak yurttaşlarda büyük bir öfke birikimi var. Faturalarla ilgili yurttaşlarımız infial durumunda. ‘Ya faturaları ödeyeceğim, ya çocuğuma ekmek alacağım’ diyor. ‘Ödemiyorum’ teklifinden öte yurttaşlarımız zati faturalarını ödeyemiyor ve ödeyemeyecek durumda.
Kaç gündür Diyarbakır’dasınız, beşerlerle görüştünüz. Mümkün bir erken seçime halk ve HDP hazır mı?
Halk seçime hazır ve sandığı bekliyor. Bu kadar yılın acısını sandıkta en güçlü halde çıkaracak diye düşünüyorum. HDP’yi de daha güçlenmiş olarak gördüm. Yurttaşlarımız umudu HDP’de görüyor. HDP sandıktan bir evvelki seçimlere nazaran çok daha güçlü biçimde çıkacaktır, bundan hiç kuşkum yok.
