DİYARBAKIR – İsmini sordum. “Yakup” dedi. Yakup, karaşın bir çocuk. Gülünce bembeyaz görünüyor iri dişleri. Ergani ovasındaki Qûça Keran (Güneştepe) köylerinde, caddede yan yana yürüyoruz. Bana okulunu, okula gitmediği vakitlerde köyde nasıl vakit geçirdiğini anlatıyor Yakup. İri bir çoban köpeği peşimize takılıyor. “Saldırmaz, değil mi?” diye soruyorum Yakup’a. Birçoktur manasız bulduğum köpek kaygımı gizlemeye çalışarak. “Yok” diyor Yakup, “Bu köpek insanlardan korkuyor.” Buna ikimiz birlikte gülüyoruz ve kısa bir konuşmadan sonra, köpeğin beşerden korkmakta haklı olduğuna karar veriyoruz.
Ergani ovası yemyeşil. Erik ağaçları çiçek açmış. Tarlaların etrafı kara taşlarla çevrilmiş. İleride bir çocuk bir inek sürüsünü güdüyor. Köyde neredeyse her meskenin birkaç ineği var. Bu nedenle her taraftan tezek kokusu geliyor. Tezek kokusu, baharın baş döndürücü kokusuyla kuşatıyor insanı. “Şehirde yaşayınca baharın geldiğini anlamıyor insan” diyorum Yakup’a. Yakup, güneşte kamaşan gözlerini kısarak bakıyor, ne demek istediğimi anlamaya çalışıyor.
“Ben şiir sevmem” diyor Yakup, biraz mahcup. Sonra Yakup’a bakarak, “Kurbağalara bakmaktan geliyorum, dedi Yakup*” diyorum. Dediğimi anlamıyor Yakup. Tekrarlıyorum. Yeniden anlamıyor ne demek istediğimi. “Bu bir şiirin birinci dizesi Yakup” diyorum gülerek. Yakup da gülüyor, bembeyaz, iri dişleri çıkıyor ortaya. “Ben şiir sevmem” diyor biraz mahcup.
YETER, MESKENİN BALKONUNDA GÖRÜNÜYOR
Sonra konuta geri dönüyoruz Yakup’la. Kâfi Gümüş’ün annesi, babası ve ağabeyi ile çardakta oturuyoruz. Meskenin gelini kahve getiriyor. Altında oturduğumuz asmayı göstererek, “Üzümü çok güzeldir” diyor Yeter’in babası. Asmanın kısımları çok ihtimamla, ustalıkla budanmış. Babanın küçük bir tarlası ve birkaç hayvanı var. Hayat pahalılığından konuşuyoruz. Tarla için aldığı ilacın, gübrenin ne kadar kıymetli olduğunu anlatıyor. Sonra, “Diyarbakır çok değerli bir kent olmuş. Allah yardımcınız olsun” diyor.
Bir şey demiyorum zira o sırada Kâfi Gümüş iki katlı köy konutunun balkonunda görünüyor. Ezberlediği basamakları yavaşça ve gülümseyerek iniyor. “Hoş geldiniz” derken gözlerini kısarak bakıyor. Sağ gözü sol gözünden daha mı küçük yoksa daha fazla mı kısıyor, anlamıyorum. Yeter’le caddeye çıkıyor, yan yana yürüyoruz. Kâfi, “Bir gün bir gazeteciyle, müellifle konuşmayı çok hayal ediyordum” diyor, kıssasını anlatmaya başlamadan evvel.
Kâfi yüzde 60 görme engelli, bu nedenle Ankara Hukuk’a kayıt yaptıramamış. Yeter anlatıyor, ben dinliyorum. Yakup ve hantal köpek de peşimizden geliyor sessizce.
SINAVDA ANKARA HUKUK’A GİRECEK PUANI ALDI LAKİN KAYDINI YAPTIRAMADI
Bu yıl girdiği üniversite imtihanından yüksek puan almış Kâfi. Puanları, okumayı hayal ettiği Ankara Hukuk Fakültesi’ne yetiyormuş. Lakin hiç tercihte bulunmamış. Zira Yeter’in gözlerinde Keratokonus hastalığı var. Yeter’in yüzde 60 görme engelli.
Yeter, gözlerindeki hastalığı birinci Batman’da lise birinci sınıfta fark ediyor. “Hastalıktan ötürü gözlerimi açamıyordum” diyor Kâfi. Gözleri iltihaplanınca göz kapaklarını açamıyormuş Kâfi. Hekimler Keratokonus teşhisi koymuş. Güzelleşebilir diye umut vermişler. Ancak Kâfi yaşında genç bir bayan için görme yetisini kaybetme ihtimali bile gereğince yorucu olmuş. Ailesi, öğretmenleri ve arkadaşları dayanak olmuşlar elbette. Yeniden de “Neden ben?” diye sormuş kendisine. “Gözlerim hiç görmezse nasıl fotoğraf çizebilirim, diye korkuyordum.”
HUKUK GÖZLERİM İÇİN ZOR
Beni köye, Yeter’e getiren bir arkadaşımın bana gösterdiği fotoğraflar olmuştu. Fotoğraflar, liseden yeni mezun bir genç için üzücü değildi. Kötü olan fotoğrafları yapan kişinin kör olma tehlikesiyle karşı karşıya olmasıydı. Yeter’le fotoğrafları hakkında konuşmak isterken hukuk fakültesini çok istediğini öğrendim. Neden hukuk fakültesi? Kâfi, bu soruya şöyle karşılık verdi: “Kadına yönelik şiddet haberleri yüzünden. Hukuk fakültesini bitirince savcı olmak istiyordum. Savcı olsam ve bayana şiddet uygulayan biri karşıma çıksa, babam da olsa içeri atmayı düşünüyordum. Zira bayana yönelik şiddet asla kabul edilir bir şey değil.”
Hukuk fakültesine gitme hayalini gözlerindeki hastalık nedeniyle ertelemek zorunda kalmış Kâfi. Zira hukuk fakültesinde derslerinin ağır olduğunu, gözlerini çok yoracağını biliyor. Lakin fotoğraf kısmının kendisi için daha kolay olduğunu düşünüyor. Yetenek imtihanında muvaffakiyet gösterirse, göz sıhhatini tehlikeye atmadan, öteki bir hayalini gerçekleştirebilecek. Hem bayana yönelik şiddete karşı öğretmen olarak da çaba verebilir.
TUTUNAMAYANLAR ÇOK AĞIRDI
Lisedeyken öğretmenleri daima teşvik etmiş Yeter’i, başarılı bir öğrenci olduğu için. Gözlerini tedavi ettirmek için kent şehir gezerken vakit zaman bunalmış, okulu bırakmayı düşünmüş. Öğretmenleri hem onunla hem de ailesiyle konuşarak onu bu kararından vazgeçirmiş.
Yeter’in lisedeyken en başarılı olduğu dersler, birbirine uzak üzere görünse de edebiyat ve matematik. Gözlerindeki rahatsızlığa karşın hayranlık duyduğu ya da telefondan dinlediği romanların müelliflerini sıralıyor: “Kafka’nın Dönüşüm kitabı çok etkilemişti beni. Orhan Pamuk’u da çok severim. Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar kitabını okudum fakat çok ağırdı. Daha sonra tekrar okumak istiyorum. Bir de Mehmed Uzun’un romanlarını çok severim, bizim topraklarımızı anlatıyor.”
Yazmayı hiç denememiş Kâfi. Bu mevzuda bir yeteneği var mı bilmiyor bu nedenle. Kararlı bir sesle, “Ben fotoğraf yapmak istiyorum” diyor.
RESİM YÜZÜNDEN ÇOK AZAR İŞİTTİM
Yol kenarındaki kayalıklara yan yana oturuyoruz. Kâfi, sırtını güneşe dönüyor zira güneş gözlerine ziyan veriyor. Hantal köpek az ileride çimlerin üzerinde geriniyor, yuvarlanıyor. Çocukların onunla oyun oynamasına neredeyse hiç aldırmıyor.
Kâfi Gümüş’ün kara kalem çalışmalarından… “Çok fotoğraf çizerdim. Değişik bir taş gördüğümde bile meskene götürüp birebirini fotoğraf defterime çizerdim. Çok defter tüketiyordum, bu nedenle ailem kısıtlama getirdi bana. Fakat ben çizmek istiyordum ve okul sırasına, duvarlara, hatta elbiseme bile fotoğraflar çizerdim. Bunun için hem öğretmenlerden hem de ailemden çok azar işittim.”
Bunları anlatırken gülüyor Kâfi. Esasen güleç bir genç bayan. Yalnızca hastalığıyla ilgili konuşurken hafif titriyor sesi.
SON UMUT, KORNEA NAKLİ
Gözlerinin tedavisi için birkaç kentte birçok doktora gitmiş kâfi. Gözlerinin ışınla tedavi olabileceğini söylemiş bir tabip. “Işın tedavisi üç saat sürdü. Bu üç saati hissettim. Tedavi bitti lakin ruhsal olarak üç ay kendime gelemedim.”
Daha sonra gittiği hekim ışın tedavisinin yanlış yapıldığını tez etmiş ve yine ışın tedavisi yapabileceğini söylemiş. Evvelki tecrübenin korkusunu yaşayan Kâfi, bu öneriyi kabul etmemiş. Lens önermiş hekim ve Kâfi, lens kullanmayı kabul etmiş. “Renkleri o vakit gördüm. Yeşil bu türlü bir renkmiş, dedim zira yeşili de gri üzere görüyordum.”
Ancak Yeter’in bünyesi lensi kabul etmemiş ve bu prosedürden de vazgeçmek zorunda kalmış. Tabipler, bilhassa sağ gözü için katiyen kornea nakli tavsiye ediyorlar.
Kornea nakli ile Yeter’in gözleri, hatta denilebilir ki hayatı kurtulacak. O halde neden bekliyor? Bekliyor zira Yeter’in dediğine nazaran ailesinin bu tedavinin masraflarını karşılayacak ekonomik gücü yok. Kâfi, “Aslında ailem benim için her şeyi yapmaya hazır. Ancak ben ailenin ekonomik durumunu biliyorum. Dört yıldır zati ellerinden geleni yaptılar benim için ve onlara çok yük oldum” diyor.
BELKİ BİR MUCİZE OLUR
“Evet ancak gözlerin tehlikede” diyecek oluyorum. “Ben umudumu kaybetmedim” diyor Kâfi, “Her gün mucize üzere bir şeyler oluyor hayatta ve bu bana umut veriyor. Mesela hiç aklıma gelmezdi köyde bir gazeteciyle sohbet edeceğim lakin işte buradasınız. Bu çok hoş bir şey. Yarın tahminen öteki bir şey olur, bir yardım eli uzanır ve gözlerim kurtulur. Arkadaşlarım üzere istediğim bir okulda okurum, sevdiğim bir mesleğe başlarım. Kim bilir?”
Eve, çardağa dönüyoruz Yeter’le. Köpek yattığı yerden bize bakıyor. Peşimizden gelemeyecek kadar uyuşuk.
YETER’İN GÖZLERİNDEKİ IŞILTI
Yaptığı fotoğrafları gösteriyor. Fotoğraflarının birçoğunu fotoğraf kursuna gittiği Halk Eğitim Merkezi’nde bırakmış. “Kursa lakin iki hafta gidebildim, gözlerim hastalanınca bırakmak zorunda kaldım” diyor Kâfi.
Sırtı daima güneşe dönük Yeter’in. Yaşama sevinciyle ışıldayan gözlerini koruyor güneşten. Bunu bilmek insanın yüreğini yoruyor. Umudu kırılmasın diye yürek yorgunluğunu gizlemeye çalışmak ayrıyeten yorucu oluyor.
Vedalaşırken de o denli, sırtı güneşe dönük Yeter’in.
Hakikaten kim bilir? Tahminen bir gün Yeter’in içindeki yaşama sevincine bir dayanak çıkar ve gözlerindeki ışıltı hiç sönmez.
*Çağrılmayan Yakup, Edip Cansever
