DUVAR Yapay zekâ ve teknolojik gelişmelerde hayret veren gelişmelere tanıklık ediyoruz. Tüm bu süreçte bazen salt teknolojik gelişmenin toplumun refah düzeyini yükseltebileceği algısı oluşuyor veyahut tam karşıtı, ‘robotların işimizi elimizden alacak mı?’ sorusuyla şekillenen kuşkucu bir yaklaşım.
Oysa gerçeği ararken sormamız gereken sorular bu kadar kolay değil Teknolojik yeniliklere karşın çalışma Bostancı Escort şartlarının kötüleştiği mesai saatlerinin daha da arttığı bir dünyada yaşıyoruz Bu nedenle teknoloji ve refah ortasındaki münasebet bu kadar kolay olmasa gerek Robotların işimizi alıp almayacağı sorusu da tıpkı formda Ümraniye Escort
O halde bu robotlar kimin için çalışıyor Robotlar çalıştığımız işleri tehdit ediyor mu Teknolojik ilerlemenin toplumsal hayatta birtakım değişiklikleri beraberinde getirmesi tüm dünya için geçerli olabilecek bir model mi Pekala Anadolu Yakası Escort ya bugünkü üzere kâr hırsını değil toplumsal fayda gözeten komünist robotların dünyasında yaşasaydık Temel gereksinimlerin karşılanması çok daha az çalışma saatleri ve boş vakte ulaşmak varsayım ettiğimizden daha mı yakınımızda
Çalışma Ekonomisti Dr Arif Koşar ın Robotlar İşimizi Elimizden Alacak Mı isimli kitabı tam da bu sorulara karşılık arıyor Kısa bir mühlet evvel Kor Kitap tarafından yayınlanan kitaptan yola çıkarak Koşar ile konuştuk
TEHLİKE YENİ İŞLERİN GÜVENCESİZLİĞİ
Lafı hiç dolandırmadan sizin de kitap isimde belirttiğiniz üzere robotlar işimizi alacak mı diye sorarak kelama başlayalım Gerçekten bu türlü bir ihtimal var mı Robotlaşmadan korkmalı mıyız
Arif Koşar Robotlar elbette birçok işi elimizden alıyor Robotlar işimizi elimizden alacak mı sorusuna birinci evvel bir soruyla karşılık vermek lazım Ne iş yapıyorsun Yani yaptığın işe bağlı Birtakım işleri robotlar elimizden alacak ki birçok işi tarih boyunca makineler zati insanların elinden aldı Mesela daktilocular artık kalmadı adliye önündeki arzuhalciler çok azaldı Direkt değil ancak dolaylı olarak Spotify kaset üreticilerini CD dükkanlarını bitirdi Bir fabrikaya bir robot konulduğunda o emekçi işsiz kalabiliyor Birinci dokuma makinesinin eğirme makinesinin ortaya çıkışından beri emekçileri işsiz bıraktı Bu türlü birçok örnek verilebilir
Ancak robotlar ve genel olarak teknoloji emekçileri ortadan kaldırırken sermaye daima büyüyor ve yeni yatırımlar yapıyor yeni yatırımlar yaptıkça yeni işler ortaya çıkıyor kapitalist mantığı vardı Bunun sebeplerine detaylarına girmeyelim uzatmamak açısından lakin olgusal olarak baktığımızda teknoloji gelişmesine karşın genel sağduyuya aksi olmakla birlikte emekçi sınıfı büyüyor Personellerin çalışanların sayısı artıyor Son 30 yılda dünya genelinde personel sayısı iki kat artarak iki milyarı aştı Teknoloji gelişiyor robotlar artıyor yapay zeka inanılmaz şeyler yapıyor hiç düşünülmeyen işleri bile ortadan kaldıracak Fakat emekçi sayısı da artıyor ve artacak üzere de gözüküyor
Kimisi mantıklı gelen kimisi mantıksız gelen çok sayıda yeni iş ortaya çıkıyor Mesela yakın vakte kadar toplumsal medya danışmanları o işleri yapan beşerler grafikerler yazılımcılar Bilgisayar ortaya çıktıktan sonra işte son 40 senede bugün dünyada milyonlarca yazılımcı var Örneğin ABD de bilgisayarlar 30 sene içinde 3 5 milyon işi bitirdi fakat 19 3 milyon yeni işin ortaya çıkmasına vesile oldu Hasebiyle çok sayıda yeni iş de ortaya çıkıyor Yalnızca Türkiye üzere daha orta seviyedeki ülkelerde değil teknolojik manada daha geri ülkelerde de teknolojinin ilerlediği Almanya ABD üzere ülkelerde de istihdam süratle gelişen teknolojiye karşın tertipli bir halde artıyor
Bugünkü asıl soru teknoloji ile birlikte emekçi sınıfının ortadan kalkması ve bütün toplumun işsiz kalması üzere bir distopya değil İşsizlik var konjonktürel olarak artabilir azalabilir önümüzdeki süreçte daha önemli bir sorun haline de gelebilir ancak toplumun büsbütün işsiz kaldığı kapitalizmin kapitalizm olmaktan çıktığı bir dünyaya hakikat gitmiyoruz tehlike bu değil Tehlike şu işler ortadan kalkıyor yeni işler ortaya çıkıyor fakat bu yeni işler çok garantisiz düşük fiyatlı Bu yeni işler eski işlerden farklı olarak kötü işler ve insan onuruna yakışır şartlarda işler değil Bunu e ticaret kontaklı kuryelerde minimum fiyata çalıştırılan milyonlarca beyaz yakalıda görüyoruz Bu nedenle bugünün dünyasında temel sorun robotların işimizi elimizden almasından çok bu da var lakin bundan çok yeni işlerin ve yeni istihdamın ve çalışma hayatının bir bütün olarak iktisadın düşük fiyata yoksulluğa çok sömürüye güvencesizliğe dayalı olması Bu türlü bir iktisat ve yeni işler dünyasındayız En büyük tehlike ve üzerinde durmamız gereken bir uğraş konusu olması gereken sorun da bu
ENDÜSTRİ 4 0 TÜRKİYE DE SONLU ÖLÇÜDE GERÇEKLEŞEBİLİR
Kitapta bahsettiğiniz bir öbür dikkat alımlı mevzu ise özelde robotlaşmaya genelde ise kapitalizme dair liberal iyimser yaklaşım Adam Smith ten bu yana liberal optimist yaklaşımı düşündüğümüzde çok uzun bir mühlet boyunca hakim anlayışın bu olduğunu görüyoruz Hatta tahminen de son 30 yıldır tahminen de Sovyetler in de çökmesiyle birlikte bu anlayış daha da güçlü bir formda anaakımdaki yerini koruyor Öncelikle bahis robotlaşma olduğu vakit liberal iyimserliği nasıl tanımlayabiliriz Ayrıyeten yüzyıllar geçmesine ve onca başarısız örneğe karşın birebir anlayış nasıl anaakım kalmayı başardı
Üstelik bu kadar dehşet verici olguyla iç içe yaşamamıza karşın savaşlar yoksulluk sömürü gerçeği Buna karşın hâlâ liberal iyimserlik Aslında liberal optimistlik farklı bahislerde hâkim ideoloji olarak varlığını sürdürdüğü söylenebilir lakin biz daha çok teknoloji bağlamında liberal iyimserlikten bahsediyoruz Bunun özü şu Teknoloji geliştikçe biz daha zenginleşeceğiz daha refah içerisinde yaşayacağız temel meselelerimiz da adım adım çözülecek daha uygun bir dünyaya hakikat gidiyoruz anlayışı
Bence bu yaklaşım hem Türkiye de hem dünyada gerçek hayattaki epey sıkıntıya karşın hâlâ hayli tesirli bir yaklaşım Günümüz dünyasında hâkim ideolojinin en kıymetli bileşenlerinden birisi teknolojik determinizme dayalı bir tekno iyimserlik Bu teknolojinin fetişleştirilmesidir Hepimizin dünyaya bakışında bu türlü bir içsel öğe var günlük yaşantımızın modülü haline gelmiş kabul etmişiz Yani örneğin telefonlar bizim hayatımızı kolaylaştırıyor bilgisayar kolaylaştırıyor uçakla bir yerden bir yere kolay kolay seyahat ediyoruz Münasebetiyle hakikaten hayatımızı kolaylaştıran ve bu açıdan iyimserliği haklı kılan kimi olgusal gerçekler var büsbütün yanlış değil Esasen her ideoloji tesirli olacaksa aşikâr doğruları da içermek zorunda aşikâr doğrulara dayanmak zorunda
Ancak teknolojik iyimserliğin temel ziyanlı tehlikeli ve aldatıcı olan yanı bizim yaşadığımız yapısal meseleleri çözme konusundaki vaatleri Örneğin Endüstri 4 0 çok tanınan Üretimde otomasyon dijitalleşme üzere çeşitli teknolojik gelişmelere referans veriyor Bu cins değişimler oluyor mu Oluyor Bilhassa merkez kapitalist ülkelerde oluyor natürel mesela Almanya bu işin öncüsü Türkiye de ne kadar olur Aşikâr adımlar atabilir lakin Türkiye üzere ülkelerde çok sonlu kalır Şurada oluyor bizde de olur Bu türlü otomatik bir şey yok Zira ülkelerin dünya iktisadında belirli yerleri var muhakkak bir iş kısmı var ve bu pozisyonları çerçevesinde münasebete giriyorlar Hasebiyle Almanya da olabilir ancak bu Türkiye de de birebir ölçüde olacağı manasına gelmez olamaz da İş kısmı gereği orası yüksek teknolojiye dayalı Türkiye ucuz emeğe dayalı Münasebetiyle Türkiye deki iktisadi yapı buna bir ölçüde mahzur Türkiye deki Endüstri 4 0 kıssası çok sonlu ölçüde sonlu işletmelerde hudutlu bölgelerde gerçekleşebilecek bir öyküdür otomatik bir yayılım kelam konusu değil
Robotlar İşimizi Elimizden Alacak mı Teknoloji Emek Gelecek Arif Koşar 264 syf Kor Kitap 2022 LİBERAL İYİMSERLİĞİN BÖLGESELLİĞİ
O halde liberal optimist yaklaşımın bölgeselliği üzerine tahminen biraz konuşabiliriz Bütün bu kavramları konuşurken aslında Batı yı referans noktası alıyoruz Mesela bir Avrupa ülkesi çalışma müddetlerini azalttığında bu direkt teknolojik manada örnek teşkil ediyormuş üzere düşünüyoruz Lakin öykü dünyanın her noktası için tıpkı değil üzere Kimyada içi sıvı dolu u halinde borunun bir ucundan baskı uygulandığında öbür uçtaki sıvı düzeyinin artması üzere dünya için de bu mevzu özelinde birebir şeyi söyleyebilir miyiz Hal böyleyse batıda gördüğümüz iyimserliğin yalnızca bir hologramı mı
Aynen o denli Zira mesela Afrika da teknolojik iyimserliğe münasebet olabilecek gelişmeler hayli az Türkiye de Batı ya nazaran epeyce az lakin Batı nın belirli bölgelerinde hakikaten teknolojik imkanların daha diğer türlü kullanılabildiğini görüyoruz Teknolojinin de ötesinde bir tartışmayı gerektiriyor bu Zira dünyanın merkez ülkeleri ile bağımlı bölgeleri ortasındaki bağlantıyla de ilgili Sen muhakkak ülkelerde çalışma saatlerini düşürebilirsin fakat neye dayanarak düşünüyorsun Dünyanın bağımlı ülkelerinden elde edilen artı kıymetin Batı ya taşınması temelinde lakin orada belirli hakları uygulamaları toplumsal devlet sistemlerini örneğin Almanya da Covid periyodunda dağıtılan 2 bin euro yu tolere edebiliyorlar Bunların kaynağının bir kısmı dünyanın bağımlı ülkelerinin sömürüsü Münasebetiyle dediğin yanlışsız bir taraftaki gelişmeler öteki yerlerde daha ağır sömürü manasına gelebilir Almanya da yüksek teknoloji Bangladeş teki ilkel teknolojiyle ağır çalışma şartları manasına gelebilir Bunlar tekno iyimserlik açısından bakıldığı vakit çelişki üzere yanılgı üzere gözükür Yani Bunlar vakitle değişecek lakin hepsi birebir gayeye doğur ilerliyor üzere görünebilir fakat bilakis bunlar çelişki değil içinde yaşadığımız toplumsal sistemdeki pek birbirini besleyen ve yanyana var olan olgulardır
TEKNOLOJİ SIKINTILARIMIZI OTOMATİK OLARAK ÇÖZMÜYOR
Başta da söylediğimiz üzere teknolojik gelişmelerin getirdiği kolaylıklara tanıklık ediyoruz ancak çalışma müddetlerinde ve şartlarında gibisi bir eğriye rastlamıyoruz Zira beşerler bugün daha evvelki kuşaklara kıyasla toplumsal haklar konusunda geçmiş devirlere nazaran bugün daha berbat durumda bulabiliyor Teknolojik ilerleme ile çalışma mühletleri ortasındaki karşıt orantının temelinde neler yatıyor
Dünyada 19 yüzyıldan 1970 lere kadar iniş çıkışlar olmakla birlikte çalışma mühletleri daima azalma eğilimde oldu Günde 15 16 saatlik çalışmalardan Batı da 7 8 saate dünyanın başka bölgelerinde de 8 9 saate diyebileceğimiz aslında işçilerin kazanımlarına denk düşen bir düzgünleşme yaşandı Muhakkak ölçülerde çalışma şartlarında da Mesela çocukların çalışması yasaklandı fakat dünyanın belirli bölgelerinde natürel Afrika da çocuk madenciler çocuk tarım çalışanları hâlâ var Fakat dünyanın belli bölgelerinde bu haklar bir biçimde sağlandı 70 lerden sonra ise enteresan bir biçimde hem çalışma mühletleri hem de çalışma şartlarında bir kötüleşme yaşanıyor Yeniden enteresan olan 70 ler teknolojik gelişmelerin alabildiğine sürat kazandığı bir devir Bilgisayarlar günlük hayatta adım adım kullanılmaya başlanıyor elektronik teknolojisi yarı iletken teknolojiler robotlar bunlar tahminen II Dünya Savaşı nın çabucak sonrasında sürat kazandı ancak temel olarak üretim sürecinde ve iktisatta kullanımları 70 lderden sonra sürat kazandı O nedenle 70 lerde adeta bir bilimsel teknolojik ihtilalin gerçekleştiği ve günlük ömürde da süratle karşılık bulduğu söylenebilir
Çelişki üzere gözüken şeyse şu O yıllardan bugüne bu kadar sürat kazanan teknolojik gelişmeye karşın neden çalışma müddetleri son kırk yıldır uzama eğiliminde Neden çalışma şartları kötüleşme eğiliminde Neden çalışarak geçinememe durumu bu kadar yaygınlaşıyor Neden iş gerilimi bu kadar yaygın bir olgu haline geldi Neden garantisiz işgücü piyasasının temel karakteri oldu Bu kadar teknolojik gelişmeye karşın çalışma hayatında teknoloji işimizin muhakkak istikametlerini kolaylaştırsa bile temel sıkıntıları çözmek açısından çalışma mühleti garanti iş geriliminin azalması gibi yararlı olmadı
Bunun sebebini tahminen çok kısaca açmak lazım 19 yüzyıldan 1970 lere dediğimiz ilerleme ve kazanımlar yalnızca ve esasen teknolojinin gelişmesiyle ilgili değildi Çalışanların çabası örgütlülüğü Hem sendikal manada hem de siyasal manada örgütlülüğü onları siyasal alanda temsil eden partilerin gücü etkisi Bütün bu uğraşlar sonucunda muhakkak haklar kazanıldı ve 1970 lere kadar belirli güzelleşmeler sağlandı Bunda elbette Sovyetler Birliği nin sosyalizmin itibarının ve tesirinin de kıymetli bir hissesi var Lakin 70 lerden itibaren güç istikrarı değişti Sonrası bildiğimiz hikaye 1973 74 krizinden sonra sermayenin neoliberal siyasetlerinin uygulamaya geçmesi yalnızca bir politik değişiklik değildi Güç istikrarında de bir değişiklikti Bu güç istikrarındaki değişiklikle teknolojik ilerlemeler görece basitçe personellerin kazanımlarına karşı kullanıldı Teminatsız çalışmanın yaygınlaşması süreksiz işler vs Çalışma biçimi değişti Bu salt teknik teknolojik bir değişim değildi teknolojiden de yararlanan teknolojinin sunduğu birtakım avantajları da sermayenin kullandığı fakat sınıfsal güç ilgilerinde bir değişimdi ve sermayenin emekçilere karşı ve sermaye yanlısı hükümetlerin personel sınıfına karşı bir saldırısının aracı haline geldi teknoloji Böylelikle teknolojik değişimler bizim çalışma hayatımızı kolaylaştırmak düzgünleştirmek yerine birtakım iyileşmelere karşın genel olarak kötüleştirmek ağırlaştırılmak tarafında kullanıldı Teknoloji otomatik olarak bizim çalışma hayatımızda da toplumsal ömürde da otomatik olarak sıkıntıları çözmüyor Kimin kullandığına ve nasıl kullandığına bağlı Nükleer fizik tıpta sıhhat problemlerini çözmek için de kullanılabilir atom bombasıyla savaş teknolojilerinde de kullanılabilir Nasıl kullanılacağına ve kimin kullanacağına bağlı Bugünkü kullanım biçimi temel olarak sermayenin egemenliğinde ve onun çıkarları doğrultusunda Hasebiyle şayet bir düşman varsa robotlar ya da yapay zeka değil ona sahip olan multi milyarderler
Tabii bu şu manaya da gelmiyor Ortada bir teknoloji var kim alırsa kullanabilir Yalnızca bu türlü de değil Zira kimi teknolojiler nitekim insanlık için kullanılamaz Mesela nükleer silahları kullanmak mümkün olmamalı Lakin insanlık faydasına kullanılabilecek devasa bir teknolojik birikim var bunu da insanlığın yararına kullanmalıyız lakin bunun için de güç bağlantılarının değişmesi lazım
KOMÜNİST ROBOTLAR HAYAT DÜNYAMIZI DEĞİŞTİREBİLİR
Sanırım insanlık için iyiyi ve kötüyü belirlemek için ideolojik bir art plana muhtaçlığımız var O nedenle son olarak alternatif bir gelecek tahayyülü yapabiliriz tahminen Robotların ve teknolojinin kimin nasıl kullandığını bugün sorduğumuzda kapitalist güç ilgilerinin hakimiyetine rastlıyoruz Pekala komünist robotların hakimiyetinde neler görebiliriz
Günümüz dünyasının büyük ve temel çelişkilerinden birisi de bu İnsanlık tarihinin en ileri bilimsel ve teknolojik bilgi birikimine sahibiz lakin bu devasa bilgi birikimi genel olarak insanlık için kullanılmıyor Bir adım geri çekilip bakabilsek inanılmaz saçma bir durum Bu kadar teknoloji bu kadar teknolojik imkan dünyadaki açlık meselesini çok rahat çözebilir Lakin açlık sorunu çözülmüyor saçma Bu kadar teknolojik imkanla bütün dünyada çalışma mühletleri alabildiğine azaltılabilir fakat çalışma müddetleri genel olarak artma eğilimde Kimi şirketlerde 4 gün ya da günlük 6 saat tartışılsa da genel eğilim zıddı istikamette bunlar istisnai küçük adacıklar
Peki lakin niçin Beşerler refah içerisinde yaşayabilir lakin dünyanın çok büyük bir kısmı ağır yoksulluk içerisinde yaşıyor Eh Türkiye de yakın vakitteki örnekler esasen ortada Okulda açlıktan bayılan çocuklar çocukların gereksinimlerini ya da kendi gereksinimlerini karşılayamadığı için intihar eden insanlar Çok teknolojik imkan bilimsel bilgi ve bu çeşit sıkıntılar Temel sorun bu Günümüz bilim ve teknolojisiyle bu cins problemleri çözmek çok kolay Yalnızca ekonomik sıkıntılar da değil İklim krizini besin meselesini da Nasıl çözülebilir Yani bu Distopyalardan sıkıldık yeni bir ütopya üretelim üzere bir şey değil lakin hakikaten bugünkü teknolojik imkanlarla beşerler bir sefer çok kısa mühletler örneğin günde 3 4 saat çalışarak yaşayabilir Bunun ayrıca yararları da olur daha az iş gerilimi daha fazla toplumsal hayat daha fazla sevdiği hobileri yapmak arkadaşlarına vakit ayırmak daha fazla kültürel faaliyete dahil olmak İnsanların hayatının bir bütün olarak değişmesi manasına gelir Robotlar yapay zeka teknolojileri bütün bu imkanları sunarak refah içerisinde yaşama potansiyeli sunuyor
İktisat biliminin temel varsayımı olarak bilinir ya Sınırsız muhtaçlıklar sonlu kaynaklar Bunun bir ölçüde hakikat olduğunu kabul etsek bile insanların çok sonlu olan çok temel gereksinimleri var Barınma sadece beslenme değil sağlıklı beslenme giyinme nitelikli bir eğitim nitelikli bir sıhhat hizmeti insanca yaşayacak emeklilik koşulları Bakın bu temel muhtaçlıklar hudutlu Bu argümanın karşısında bir insanın 100 tane Ferrari isteyebileceğini varsayarak iktisat bilimi kurmanıza gerek yok Ve bu hudutlu gereksinimler bu teknolojik imkanlarla bu bilgi birikimiyle çok rahat bir formda üretilebilir karşılanabilir ve bu manada refah içerisinde bir toplum mümkün Kâr için değil işçi halkın insanların çoğunluğunun çıkarı için Zira kâr için işleyen bir toplumda tüm bu imkanlar sermaye birikimi için servet birikimi için kullanılır Bu kapitalist ilgi biçiminin değişiminin değiştirilmesi lazım Bu değiştirildiğinde refah içerisinde bir ömür insanların temel muhtaçlıklarının karşılandığı bir toplum hiç de bu türlü akla uygun olmayan ütopik bir şey değil Çok mantıklı bir tahlil Kâfi ki kâra dayalı işleyiş yerine insanları merkezine alan planlı bir iktisat kuralım ve bunu savunalım Bu birçok sorunu çözmeye muktedirdir Bu türlü bir dünyada robotları yalnızca youtube dan izlemekle kalmayacak günlük ömürde çok lakin çok daha fazla göreceğiz Yapay zeka bizi denetlemek yerine hayatımızı kolaylaştıracak makro meselelerimizi çözmenin bir aracı haline gelecek Geçim badiresi yoksulluk işveren baskısı iş gerilimi güvencesizlik geleceksizlik üzere ilkel kaygılardan özgürleşen insanlığın kültürel gelişimindeki potansiyelleri şimdiden öngörmek mümkün değil Tahminen de bu bir çeşit İnsanlık 2 0 olacaktır
