Rusya Devlet Lideri Putin’in bu sabah erkan saatlerinde Ukrayna’nın doğusundaki Donbas’a askeri harekat başlattıklarını duyurması, global piyasalarda yankı buldu. Petrolün varil fiyatı 2014’ten sonra birinci defa 100 doların üzerine çıkarak 103 doları görürken, emtia fiyatlarında ise yükseliş sürat kazandı. Bölgeden gelen haberlerin akabinde Avrupa’da mart vadeli kontratlarda doğalgaz fiyatları yüzde 27 artış gösterdi. Rusya, Avrupa’nın ithal ettiği doğalgazın yaklaşık üçte birini temin ederken, kelam konusu sevkiyatların da yaklaşık yüzde 25’i Ukrayna üzerinden gönderiliyor.
Dünyanın önde gelen iki buğday üreticisi pozisyonundaki Rusya ve Ukrayna’daki gelişmelerin tesiriyle buğday fiyatlarında da yükseliş yüzde 6’ya yaklaştı. Ekonomistlere nazaran piyasalar, Ukrayna’nın işgalini fiyatlıyor.
Rusya’nın askeri harekatının piyasalara tesiri şöyle oldu:
RUS BORSASINDA 180 MİLYAR DOLARLIK ERİME
Moskova Borsası RTS Endeksi’nde kayıp yüzde 45’e ulaştı. Rus rublesi dolara karşı yaklaşık yüzde 7 kıymet kaybetti. Dolar/Ruble paritesi 87 düzeyini aştı. Rus borsasında bedel kayıpları nedeniyle açılışta süreksiz olarak durdurulan süreçler daha sonra tekrar başlatıldı. Rus borsasında süreç gören pay senetlerinin piyasa kıymeti 180 milyar dolar eridi. 
Rusya’nın en büyük şirketi ve dünyanın en fazla doğalgaz çıkaran kuruluşu Gazprom yüzde 54 paha kaybıyla 127 rubleye indi. Rusya merkezli devlet bankası Sberbank payları yüzde 46 düşüşle 114 rubleden süreç görüyor. Rosneft yüzde 53, Lukoil yüzde 48 ve Yandex yüzde 43 azalışla süreç görüyor.
Rusya Merkez Bankası kurda istikrarı sağlamak için döviz piyasasına müdahale etmeye başladı.
Öte yandan dünyanın en büyük buğday ihracatçısı Rusya’nın global buğday ihracatındaki hissesi yaklaşık yüzde 20 seviyesinde bulunuyor.
UKRAYNA’DA SÜREÇLER DURDURULDU
Ukrayna Merkez Bankası, döviz piyasasındaki süreçleri durdurdu. Ülkede döviz çekimi yasaklandı. Banka döviz kurunu da 24 Şubat kuruyla sabitleme kararı aldı. Banka, mevduatlardan nakit çekişini de günlük 100 bin grivnayla (1 dolar yaklaşık 30 grivna) sınırladı.
Yılda yaklaşık 21 milyon ton çelik üreten Ukrayna, üretiminin yüzde 60’ını ise yüklü olarak Avrupa olmak üzere ihraç ediyor. Ülkenin pik demir üretimi de 2021 prestijiyle 20 milyon ton seviyesinde gerçekleşmişti. Avrupalı çok sayıda şirketin de yatırımlarının bulunduğu Ukrayna’da demir ve çelik bölümünün de tehlikeye girebileceği belirtiliyor.
BORSA İSTANBUL’DA BÜYÜK KAYIP
Borsa İstanbul güne yüzde 7,59’luk kayıpla başlayınca devre kesici devreye girdi ve süreçler 10.30’a kadar süreksiz olarak durduruldu. Açılışta BIST 100 endeksi, evvelki kapanışa nazaran 153 puan geriledi. . Bankacılık endeksi yüzde 6,69 ve holding endeksi yüzde 8,74 düşüş kaydetti. Tüm dal endeksleri güne düşüşle başlarken, en çok kaybettiren yüzde 9,62 ile ulaştırma oldu. BIST 50 endeksinde panik satışları önlemek hedefiyle ‘yukarı adım’ kuralı devreye alındı.
Ukrayna ile direkt ticari kontakları nedeniyle kimi şirketlerin kaybı daha büyük oldu. Saat 11.00 itibariyle THY’nin kaybı yüzde 8,40’ı bulurken, Rusya’nın en kıymetli pazarlarından biri olması nedeniyle Anadolu Efes yüzde 7,29 kayıp yaşadı. Enka İnşaat’ın kaybı yüzde 6’ya yaklaştı.
GECELİK TL SWAP FAİZİ YÜZDE 184 DÜZEYİNİ TEST ETTİ
Yabancı yatırımcının TL erişim maliyetini gösteren gecelik swap faizi yüzde 184 düzeyini test ettikten sonra yüzde 91 seviyesine geriledi. 2-10 yıl vadeli tahvilerin bileşik faizinin yüzde 21’lerden yüzde 23’lere yanlışsız artış gösterdi. Dolar, kur muhafazalı mevduat faizinin devreye alındığı Aralık 2021’den itibaren birinci sefer 14 lira barajını geçerken, gram altın ise 900 lira sonuna dayanmış durumda.
40 MİLYAR DOLAR TURİZM GELİRİ SORU İŞARETİNE DÖNÜŞTÜ
Hükümet, yüksek enflasyon ve ekonomik krizin tesirlerini hafifletmek için umudunu bu yıl rekor kırması beklenen turizm gelirine bağlamış durumda. Bu nedenle de baz tesiri ve turizm kaynaklı 40 milyar dolarlık döviz girişi beklentisiyle, enflasyonun baz tesiriyle de yaza hakikat düşüşe geçeceği sıklıkla dillendiriliyor. Lakin turizm gelirlerinin yüzde 25’inden fazlası Rusya ve Ukraynalı turistlerden geldiği için bu beklenti kocaman bir soru işaretine dönüşmüş durumda.
AVRUPA’NIN EKMEK SEPETİ
Avrupa’nın ‘ekmek sepeti’ olarak bilinen Ukrayna, dünyanın büyük 5’inci buğday ihracatçısı olarak ön plana çıkıyor. Ayrıyeten Türkiye dışarıdan hububat alımının tamamına yakının bu iki ülkeden sağlıyor. Ulusal Hububat Kurulu datalarına nazaran Türkiye geçen yıl 9 milyon ton buğday ithal etti. Kelam konusu ölçünün yaklaşık yüzde 65’inin Rusya, yüzde 15’inin de Ukrayna’dan alındı. İthal buğdayın kıymetli bir kısmı, un ihracatçısı şirketler tarafından kullanıldığı için ihracat sorunu baş gösterebilir.
ASYA, AVRUPA, ABD PİYASALARINDA SATIŞ TRENDİ
Küresel piyasalar negatif bir seyir izliyor. Asya borsaları ve ABD ile Avrupa endeks vadeli kontratlarında düşüşler yüzde 3’e yaklaştı. Artan risk algısıyla tahvil piyasasına talebin arttığı da gözlenirken, ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 2 düzeylerinden düşüşe geçerek yüzde 1,87’nin altını gördü.
New York borsasında, dün artan jeopolitik risklerin tesiriyle satıcılı seyir devam etti ve kapanışta Dow Jones endeksi yüzde 1,38, S&P 500 endeksi yüzde 1,84 ve Nasdaq endeksi yüzde 2,57 bedel kaybetti. Dün 96,2 düzeylerinden kapanan dolar endeksi, bugün yüzde 0,5’lik artışla 96,6 düzeylerinde bulunuyor.
MART VADELİ DOĞALGAZ FİYATLARI YÜZDE 27 ARTTI
Ukrayna’da Sovyetler Birliği devrinde inşa edilen, Kardeşlik ve Birlik isimli boru sınırlarında yaşanabilecek aksaklıklar, sevk edilen Rus gazının hacimlerinde değerli düşüşlere neden olabilir. Bölgeden gelen haberlerin akabinde Avrupa’da mart vadeli kontratlarda doğal gaz fiyatları yüzde 27 artış göstererek 115 euroya yükseldi.
Rus güç şirketi Gazprom, bugün yaptığı açıklamada, kontratlar doğrultusunda Ukrayna üzerinden doğal gaz sevkiyatına devam edildiğini duyurdu. Günlük yaklaşık 100 bin varil petrol sevk edilen Dostluk boru çizgisi, yüklü olarak Slovakya ve Çekya üzere Doğu Avrupa ülkelerine güç sağlıyor.
ENFLASYON YÜKSELİYOR
Gelişmelerin enflasyon beklentilerinde üst istikametli riskleri artırdığı bir ortamda dün açıklanan Euro Bölgesi’nin ocak ayı enflasyon sayıları da yüzde 5,1 ile tarihinin en yüksek düzeyine ulaştı.
Pay piyasaları tarafında ise karışık bir seyir izlenirken, Almanya’da DAX 30 endeksi yüzde 0,42 ve Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 0,1 geriledi, İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 0,05 yükseldi. Avro/dolar paritesi dün yüzde 0,2 paha kaybıyla 1,1305 düzeylerinden kapanmasının akabinde bugün 1,12 sonuna kadar geriledi.
Asya tarafında ise artan jeopolitik risklerle kapanışa yakın Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 2,2, Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 1,7, Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 3,2 ve Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 2,7 düşüşle seyrediyor. (EKONOMİ SERVİSİ)
