Pelin Akdemir
BURSA – Pencerenin önünde yağmurlu havaya bir müddet bakarak konuştuktan sonra gerisini dönüp sandalyesine oturdu. Konuşmasına devam ediyordu ki telefon kesildi. Vakit kaybetmeden tekrar çalan telefonunu yanıtladı. Ne konuştuğunu anlamam için lisanını bilmeme gerek yoktu. Makûs haberler aldığı ses tonundan ve yüzünün biçiminden aşikâr oluyordu. Telefonu kapatınca aldığı haberi söyledi: “Evimizin yakınlarında bomba atılmış. 10 tane mesken yok oldu. 20 kişi ölmüş, 5’i çocuk.”
Ukrayna’nın Rusya sonuna 30 kilometre aralıkta, Rus askerlerinin ablukası altındaki Sumy kasabasında yaşayan ailesinden alıyordu haberi Oksana Şayet. Kendisi 2011’den itibaren Türkiye’de yaşıyor. Bebeğiyle birlikte bir mühlet ailesinin yanında kaldıktan sonra ocak ayında tekrar Bursa’ya dönmüş. Artık İngilizce öğretmeni olarak misyon yaptığı okulda çalışmaya devam ediyor.
Oksana Şayet ile savaş ve ailesi üzerine konuşuyoruz. Cümlelerinin içinde “korku” sözü tartıda: “Korkuyla yaşamak çok makûs. Günlerdir uyumuyorum. Kalbim ağrıyor.”
‘SİREN ÇALDIKTAN SONRA SAKLANMAK İÇİN BEŞ DAKİKA VAR’
Ailesiyle internet üzerinden yahut telefonla irtibat kurabiliyor. “Bazı günler telefon çekmiyor ama” diyor ve ekliyor: “Şehrim işgal altında. Rus ablukası altında, kimse içeri giremiyor, dışarı çıkamıyor. Askerler müsaade vermiyor.”
33 yaşındaki erkek kardeşinin birinci günden itibaren orduya katılmak istediğini ancak abluka nedeniyle katılamadığını aktarıyor. Kardeşi, savaşın 19. gününde orduya katılabilmiş. Yasak olduğu için kardeşinden savaş hakkında bilgi alamıyor: “Konuşuyoruz ancak bir şey söylemiyor. Her gün siren çalıyor. Siren çaldıktan sonra saklanmak için beş dakika var. Sonra bomba geliyor. Nereye düşeceği aşikâr değil. Hangi mesken patlayacak bilmiyoruz. Beşerler o kaygıda yaşıyorlar.”
‘200 BİN KİŞİLİK KENTTE YALNIZCA İKİ SIĞINAK VAR’
Sığınakları sorduğumda, Türkiye’yi örnek gösteriyor: “Burada da savaş olsa hiç kimse hazır değil aslında. Burada da sığınak yok, orada da yok. Beşerler metro istasyonlarında saklanıyor. Benim kentimde 200 bin kişi yaşıyor. Yalnızca 2 tane sığınak var. Onlar da meskene uzak. Beşerler banyoda ya da koridorda saklanıyorlar. Pencereden uzak, üç duvarın ortasında.”
‘SALDIRI OLACAĞINA İNANMIYORDUK’
Oksana Şayet, Ukrayna-Rusya ortasında tarihteki savaşları ve bu savaşlarda Ukrayna tarafında hayatını kaybedenlerin sayılarının yer aldığı listeyi gösteriyor: “1930 yılında ‘Büyük Terör’ olmuş. Anneannem bu savaşı hatırlıyor. Savaşta Ukrayna’dan 200 bin kişi ölmüş.”
Ukrayna- Rusya ortasında tansiyonun eskilerde kaldığına inandıklarını anlatıyor: “Ukrayna-Rusya ortasındaki tansiyon anneannem, babaannem vaktinde vardı. Sonra onlar dediler ki ‘Biz kardeşiz.’ Kimse beklemiyordu. Türkiye- Azerbaycan kardeş ülkeler diyorsunuz. Biz de beklemiyorduk. Eskide kaldı, diyorduk. Biz artık kardeşiz, diyorduk. Söylenenlerin dedikodu olduğunu düşünüyorduk. Akın olacağına inanmıyorduk.”
“Putin ne istiyor?” sorusuna Oksana Eger’in karşılığı “Toprak istiyor” oluyor ve devam ediyor: “Biz, ülke olarak NATO’ya girmek istiyoruz. Lakin Rusya istemiyor. ‘Eskiden birebir ülkeydik’ diyor ve hâlâ denetim sağlamak istiyor. 1991’den sonra biz farklı, bağımsız ülke olduk. Biz de ‘sana ne’ diyoruz. Bir diktatör üzere ‘Bunu yapamazsın, benim dediğim olacak’ diyor.”
‘KADIN, ÇOCUK UMURLARINDA DEĞİL’
‘İnsani koridor’ dediğimde Eger’in karşılığı şöyle oluyor: “Onları da vuruyorlar. Kiev’e yakın bir yerde yalnızca bayan ve çocuklar müsaade verildikten sonra gidiyorlar. Beşerler giderken bilerek vuruyorlar. Dün (14 Mart) orada 20 bayan öldü. Benim kentimde müsaade vermiyorlar. 8-9 Mart’ta ‘çıkan çıksın’ diye konuşmuşlardı. Beşerler çıkmaya başlayınca tekrar vurmaya başladılar. Rus askerler, sivilleri öldürüyorlar, konutlarımızı yok ediyorlar. Bayan, çocuk umurlarında değil. Ailesi ölen çok çocuk var.”
.
‘SADECE KURU EKMEK KALDI’
Ailesinin Sumy kentinden çıkıp çıkamayacağını soruyorum, “Annem buraya gelsin istiyorum fakat yol çok tehlikeli. Nasıl gelecek?” diyor.
Şehrinde besin meşakkati da yaşanıyor. Giriş- çıkışlar yasak olduğu için marketlerde raflar boş. “Oradaki beşerler ne yapıyorlar?” diye soruyorum. Ellerini iki yana açarak, “Bilmiyorum” diye yanıtlıyor. Annesiyle konuşmasını aktarıyor: “Artık yemek yok. Marketler büsbütün boşmuş. Yalnızca kuru ekmek kaldı yemek için.”
Rusya’da toplumsal medya ağlarının kapatılması üzerine de konuşuyoruz. Rusya’da olan halası Ukrayna’da savaş olmadığını düşünüyormuş;“Televizyonda söylenene inanıyorlar. ‘Ukrayna’da savaş yok’ diyorlar. Biz ne olduğunu yaşıyoruz.”
‘TÜRKİYE OTURMA MÜSAADESİ VERMİYOR’
‘Türkiye’den beklentiniz nedir?’ diye soruyorum. Besin, kıyafet yardımı için teşekkür ediyor fakat asıl sıkıntıyı anlatıyor: “Oturma müsaadesi vermiyorlar. Almanya üzere öteki ülkeler oturma, çalışma müsaadesi veriyorlar. Annem buraya gelse yalnızca 30 gün kalabilir. 30 gün sonra yeniden savaşa mı dönecek? Neden oturma müsaadesi verilmiyor anlamıyorum. Biz, vatandaşlık istemiyoruz. Herkes gelemez zati ancak gelmek isteyen de gelemiyor. Bu beşerler için oturma müsaadesi prosedürü daha kolay olması lazım.”
Okulda Belarus’tan gelen bir öğretmen de misyon yapıyor. Oksana Şayet ile farklı bir ülkede tıpkı lisanı konuşan beşerler olarak birbirlerine takviye oluyorlar. Belarus hükümetinin Rusya’ya verdiği dayanağa karşı olduğunu söyleyen Olga Michalevich, savaş için şunları söylüyor: “Belarus’un yüzde 80’i, Rusya’ya dayanak verilmesini istemiyor. Belarus’da her şey saklanıyor. Bilen beşerler savaşı biliyor fakat savaş yokmuş üzere gösteriliyor. Rusya, Ukrayna’yı Nazi idaresinden kurtarıyor üzere gösteriliyor.”
