Meltem Dağcı
Yazar Çağla Çinili birinci hikaye kitabı ‘Kendimi Doğurmadan Çabucak Önce’ ile beşere dair ne varsa apaçık koyuyor önümüze. Düzgün ve makus, haklı ve haksız, hatalı ve pak tıpkı kişi oluyor bazen. Okura ise çağlayan bir ırmağı seyreder üzere akıp geçen hikayelere bakmak kalıyor.
Çinili ile edebiyat seyahati üzerine konuştuk.
İlk kitabınızın heyecanını hâlâ yaşıyor olmalısınız. Hikayelerinizin kitaba dönüşme sürecindeki sancıları/heyecanları okurlarınızla paylaşır mısınız?
Bence bu heyecanı sonsuza dek taşıyacağım. Benim için beklenmedik lakin çok hoş bir olaydı. Bir gün üzerinde ismimin yazılı olduğu bir kitabı rafta göreceğim hiç aklıma gelmezdi zira. Ben yalnızca hikayeler yazıyordum, asıl hayalim Yaşar Nabi Nayır Gençlik Ödülleri’ne katılabilmekti. Kazanacak olmasam bile 15 yaşından beri o yarışa katılmayı hayal ediyordum. Bu hayalimi gerçekleştirmeme ‘Kendimi Doğurmadan Çabucak Önce’ vesile oldu. Müsabakada ön elemeyi geçtim ama ödül alamadım. Devamında editörüm İhtilal Horlu, belgeyi incelemek istediğini söyledi. Ona ilettikten çok kısa bir müddet sonra İthaki’den kabul aldım. Kısacık bir mühlet sonra belgem kitaplaşmıştı. Her şey akışta gerçekleşti diyebilirim.
‘KENDİMİZ VE DÜNYAMIZI DEĞİŞTİRECEK KEMİKLER İÇİMİZDEDİR’
Kitabınızın önsözünde Clarissa P. Estes’in ‘Kurtlarla Koşan Kadınlar’ kitabından bir alıntı var. Bu kitap, hikayelerin oluşum sürecinde zihninizdeki belirli temalar için yeni bir kapı açtı mı?
O kitap zihnimde binlerce kapı açtı, bir o kadar açık kapıyı kapattı, kimi kapıları da eksiksiz kırdı. Yani şahsi sorunlarım haline gelmiş olgular sebebiyle o kitabı okumuş, okudukça sorunlarıma daha çok bağlanmış, onları açmış, irdelemiştim. Oradan aldığım epigraf kitabın tamamına değil, epigrafta anlatılan kısmına odaklanan bir epigraftı. “…Kendimiz ve dünyamızı değiştirecek kemikler içimizdedir. Soluk, içimizdedir…”
Kitaptaki hikayelerinizi arketipsel ve mitsel bağlamda pahalandırmak isterseniz bu açıdan ele aldığınızda sizin için özel yeri olan bir hikaye var mıdır?
Esasında bunu okurların yorumlamasını dileklerim. Mitolojiye çok önemli bir merakım var, ucunu arketiplere dayandırdığım öykülerim de var ancak dediğim üzere bunu okur irdelemeli.
‘GÖREMEDİKLERİMİZ GÖRDÜKLERİMİZDEN ÇOK DAHA ÖNEMLİ’
“Gündüzdüşü” üçlemesinde küçük bir kız çocuğunun gözünden annesiyle birlikte yaşadığı hayal kırıklıkları, anne-baba arbedeleriyle açılan mesken içi problemleri ve çocuğun yaşadığı yalnızlık hissediliyor. Serinin II. hikayesinde bu çocuk karakterin tecrübesi üzerinden lucid hayal kavramıyla karşılaşıyoruz. Düşlerin ve hayal kurmanın ömrünüzde ve öykülerinizdeki yeri nedir?
Parapsikoloji ve psikoloji ile ilgileniyorum, bu alanlarda çok okurum. Sadece meraktan. Benim için görebildiklerimiz kadar göremediklerimiz de çok kıymetli, hatta göremediklerimiz gördüklerimizden çok daha değerli. Bu bakımdan çok hayalperestim. Daima bir proje peşindeyim. Projelerime ilham veren şeyler çok çeşitli olabiliyor, düşler da bunun bir modülü. Hayallerimde bazen bir şeyler yazdığımı görürüm, bu yüzden uyanıp yazdıklarımı not etmek için kesinlikle başucumda defter kalem bulundururum. Düşümde başladığım bir hikayenin cümlelerini not edip üzerinde çalışarak hikaye çıkarttığım da oldu, hayalimde gördüğüm dizeleri birtakım şiirlerime eklediğim de. Uyku ve uyanıklık şahane bir bütün. Ayıramıyorum.
Kendimi Doğurmadan Çabucak Evvel, Çağla Çinili, 96 syf., İthaki Yayınları, 2021. “Mutlu Sonla Biten Öyküler Vardır” hikayenizde bayan anlatıcının gözünden bağlantının kopma noktalarını görüyoruz. Üçüncü bir kişinin ilgiye sızması, bunun yarattığı içsel çatışmalar ve meskeni terk etme hareketinin manevi yüküne şahit oluyoruz. Bu bağlamda bayan karakter yaratırken özel olarak dikkat ettiğiniz konu var mı?
Karakterlerimi tanımadan hikayelerini asla yazmam. Hikayeyi tamamlama sürecimi uzatan bir sıkıntı bu ancak öbür türlüsü bana çok yanlış geliyor. Karakterimi güzelce tanıdıktan, anladıktan, onunla yeteri kadar empati kurduktan sonra hikaye esasen bizatihi akıyor. Bilhassa bayan karakter kurgularken özel olarak dikkat ettiğim bir konu yok, yarattığım tüm karakterleri nitekim hayata davet ediyorum. Fantastik cinsten bir şey yazmayı denesem bile bunu yaparım, etiyle kemiğiyle ruhuyla ve tercihleriyle bir gerçeklik kurgularım. Bizler sadece vücuttan ibaret değiliz çünkü, kanılarımız ve özelliklerimiz de hikayelerimizin bir kesimidir.
‘GREGOR SAMSA’YI BÖCEK YAPAN DUYGUYU HEPİMİZ BİLİYORUZ’
“Tespih Böceği” hikayenizde Kafka’ya bir atıfta bulunmuşsunuz. Hikayenin atmosferini oluştururken çok sevdiğiniz/etkilendiğiniz muharrirlerin metinleri size yoldaşlık etti mi?
Kafamın içinde sevdiğim tüm müellifler, onların metinleri, sevdiğim müziklerin melodileri ve daha birçok şeyle yaşıyorum. Bunu “yoldaşlık etti mi” diye sorduğunuz için bilhassa belirtme gereği duyuyorum zira sevdiğim yazarlarla nitekim arkadaşlık ettiğimi hayal eden bir tarafım var. Sahiden benimle birlikteler, bu sebeple çok sık biyografi okurum onları daha yakından tanıyabilmek için. Bunların başında Kafka geliyor ki “Tespih Böceği” zati onu anlamaya çalışırken kurduğum duygudaşlık sonucunda çıkmış bir hikaye. Gregor’u böcek yapan duyguyu hepimiz biliyoruz, hiçbir Instagram filtresi saklayamaz o duyguyu. Bana o hikaye bağlamında eşlik eden sadece Kafka ve filtrelerin saklamaya yetmediği geçmiş hayat deneyimleriydi.
“Tektaş, Tamtur ve Rota” hikayeniz duygusal şiddeti gözler önüne seriyor ve bu sıkıntı hareketlerle birlikte de sokağa taşıyor. Hikayede hafızamızda canlanan birçok toplumsal olaydan kelam etmek mümkün. Bu açıdan sizi etkilediğini düşünüyorum. Neler eklemek istersiniz?
Avukatım ve mesleğim gereği aklınıza bile gelmeyecek hallerde, sebeplerle insanların birbirine ziyan verdiğini gördüm. Bu şiddet tiplerinin bir kısmını toplumsal hayatta şahsen da deneyimledim. Şiddet sadece birinin etini ezmek değildir. Ruhsal şiddet ve ihmal de hayli ziyan verici ve tesirleri yıllarca süren bir şiddet biçimi. Toplumsal olayların göbeğinde ömür uğraşı veriyorum. Arkadaşlarımın bir kısmı geçtiğimiz yaz yapılan İstanbul Mukavelesi aksiyonunda gözlerimin önünde darp edildi, ben görüntülerini çekerken çevik polis kalkanla başlarına vurdu, postallarla çiğnedi onları. O hikayede anlatılanları birebir yaşadım. Bu olanlar beni etkilemeseydi kendime insan da diyemezdim herhalde.
Dosyanın son haline gelme basamağına kadar okuma ve yazma çerçevesinde beslendiğiniz kaynaklarınız nelerdir?
Beni besleyen onlarca disiplin, olgu olmakla birlikte “okuma ve yazma” odağında düşünecek olursam şiirlerin benim için güçlü bir kanal olduğunu söyleyebilirim. Yeni şiiri kesinlikle takip ediyorum. İmgenin sadece şiir değil, hikayede de çok kıymetli olduğu kanısındayım. Bunun haricinde psikoloji ve okültizm bahisli kitaplar beni epey besliyor, zihnimde birçok yeni fikir belirmesine vesile oluyorlar.
Son olarak, üzerinde çalıştığınız belge var mıdır?
Üzerinde çalıştığım birden fazla kurmaca var. Bunlardan sadece bir tanesi hikayeyi aşacak uzunlukta, başkaları hikaye. Şayet hikayeler biriktikleri yerde “bizden bir belge olur” derlerse evet bir belge üzerinde çalışmaya başlayabilirim. Hikayeyi aşacak olan kurmaca içinse şu an epey taze bir taslak çıkarma sürecindeyim.
