Dünya dedikleri

Sibel Öz

İlk hikaye kitabı ‘Rıza Bıyık’ı 2018 yılında yayımlayan şair Betül Tarıman ikinci kitabı kaynarca escort ‘Sinekler Şehri’ ile üç yıllık bir ortanın akabinde tekrar öyküseverlerle buluştuğunda bu alakanın kalıcı olacağına dair işaretleri de güçlendirdi

İlki ‘Ay Soloları’ sonuncusu ‘Maksatlı Makastar’ olan 11 şiir kitabının yanına kozyatağı escort 12 çocuk kitabı iki hikaye kitabı bir anlatı ve bir kent monografisi kitabını koyan ve şiirleri yabancı lisanlara çevrilen Betül Tarıman son yıllarda şiirlerinin yanı sıra hikaye ve çocuk kitaplarıyla küçükçekmece escort da dikkat çeken bir edebiyatçı 2005 Behçet Necatigil Şiir Mükafatı sahibi Tarıman ı bu nedenle gerçek bir edebiyat personeli olarak tanımlamak mümkün Şiiri hikayeye hikayeyi şiire taşıyarak pek çok eser küçükyalı escort veren Tarıman birebir vakitte bir lisan personeli Birinci şiirini 1992 yılında Kıyı mecmuasında yayımlayan Tarıman ın hikaye ve şiirdeki lisan arayışı hiç bitmediği üzere her yeni kitapla bu arayışın çıtasını maltepe escort yükselten yeni sulara kulaç atan kâşif yanı da dikkat çekiyor Bir röportajında 1 şiirin acemisiydim hayatın acemisi olduğum gibi kelamlarıyla kendini tanımlayan Tarıman hayatı boyunca Maarif te öğretmenlik yaptığı halde mecidiyeköy escort edebiyatın öğrencisi olduğunu belirtirken durduğu yeri de betimlemiş oluyor Hayatta olduğu üzere edebiyatta da öğreten pozisyonundan tamamlanmış bitmiş bir tedrisattan uzak duran şair yazar bu nedenle yapıtlarında her daim genç merter escort yeni ve yenilikçi Bu durumu neredeyse her kitabında görmek mümkün

Bir şairin hikaye kitabı olarak dilsel arayış penceresinden de ayrıyeten değerlendirilebilecek ‘Sinekler Şehri’ ilmek ilmek dokunmuş imgelerle ve eksiltmeli bir mutlukent escort lisanla işlenmiş onlarca hikayeyi bir ortaya topluyor

Kitabın birinci hikayesi Mevsimi Değildi bir şairin lisanından son vakitlerde yaşadığımız ruh halini tabir ediyor adeta Mevsimi Değildi başlığının kendisi iki sözden oluşan otele gelen escort uzun bir hikaye üzere karşılaşacağımız kitabın hacmini iklimini daha birinci hikayeden anlatmaya yetiyor

Kendini çiviledi astı duvara oradan olan biteni izledi oraya buraya saçılmış kitaplara kâğıtlara gitgide barizleşen ambulans sesine pendik escort kulak verdi apansız mutfak masasında yalnız oturan kendini başak kadar uzunluğu olmayan kendini Hayâl etti

Boş bir kabuğa benzeyen pardösü üzere duvardaki çivide asıldığı yerden geçip gitmekte olan hayatı izleyen hikaye kahramanı postmodern bir anlatıyla kâh meyyit bir balığın gözlerinden kâh başı kopmuş olsa da görmediğini gördüğünü düşünen bir eski vakit heykelinin hizasından metni oluşturmakta ve yaşamanın mevsimi olmadığını söylemektedir

Şiirin ve imgenin gücüne yaslanan hikayelerde Tarıman lisanı eksilterek kimi yerde tümden imgeyi işe koşmakta okura güvenerek çoğunlukla onun zekâsını hesaba katmaktadır Öbür hikayelerde de rastladığımız imgenin brüt tartısında eridiği sezilen lisan Tarıman a mahsustur dişildir özgürdür sınırsızdır Sözgelimi Hamam hikayesinde düpedüz bayan bedeninden süzülen sular eşliğinde gündelik hayata dair telaşlar fikirler akar gider Etrafında olup bitenlere dair omuz silken bayan suyun altında rahatlamakta arınmakta fakat bir türlü gerçek bir rahatlama ve arınmayı yaşayamamaktadır Ruhsal olarak ruh temizlenmeden deri temizlenememekte kahramanın bilinçaltında tahminen de zıddı geçerli olmaktadır Tarıman Mercimek Tanesi isimli hikayesinde askeri karargâh lojman ve servis üçgenindeki erkek ömrü bir bayanın ve kız çocuğunun gözünden hatta bir mercimek adedini odağa alarak anlatır Bütün o kenarlı köşeli yıldızlı postallı apoletli koca koca askerlerin dünyasının gerçek hayat karşısında mercimek tanesi kadar kararı yoktur gereğinde bir mercimek tanesi de boğabilir insanı Hikâye Burada Biterdi Kurbağa Adam Sakmanların Müfit Bey Hayrullah Efendi Abdülhak Bey le Konuşmalar başlığını taşıyan seri hikayelerde müellif pek çok erkek portresine yer verir Değil midir ki ‘Sinekler Kenti’nin bayanları onlar yüzünden bir yerde bir gökte bir heveste bir kederdedir Erkek kıssaları taşradan taşıp kentin surlarına dayanır içten içe kemirir taşı bile

Tarıman ın hikaye cihanında olaylar kesik kesik bir koşucunun nefes alıp verişleri üzere Bu onun anlatısını çağdaş sonrası vakitlerin ruhuna yakınlaştırıyor Öte taraftan anlatısı eski kıssalardan masallardan bir şeyler de taşıyor ruhunda Eski vakitlerden kalma bir kahraman bugünün çok süratli çok karmaşık çok uğultulu çok kıstırılmış ömrüne bakıp bakıp bir şeyler anlatıyor bize Gözleri daima açık olmasa da orta ara gördüklerini olayları değil de olay parçacıklarını anlatıyor Sonunda hepsi birleştiğinde bir durum hikayesi çıkıyor ortaya Tarıman ın hikaye cihanında kopuk kesintili yerçekimsiz olay parçacıkları hikaye kahramanlarının dünyasında bir yere oturuyor Bu yabancılaştırıcı yalnız ve yabansı hâl tam olarak günümüz dünyasını anlatıyor Bu karmaşa bu karanlık ve kör edici parlaklık karşısında Tarıman ın hikayeleri bir parlayıp bir sönen yıldızlar üzere çağdaş sonrası göğümüzü tanımlıyor

Öyle Bir Rüzgârdı ki hikayesini bu açıdan okumak mümkün Kahraman bir kişi değil çok kişi tahminen de çok kişiliklidir Çok kişi ve kişiliğin ortak özelliği bir anda ortaya çıkan yıkıcı rüzgâr karşısında sığınacak dam tutunacak kısım aramaları düzensizlik içinde kıstırılmışlık hissiyle kendi küçük nizamlarını çaresizce yaşatmaya çalışmalarıdır Alışılmış bu okurların çıkarabileceği sonuçlardan yalnızca biridir Tarıman bir şey dediğinde demediği şeylerin tümünü söylemeye çalışır üzere hikayelerinin ucunu açık bırakmakta olaylar ortasındaki gevşek bağları akıl tezgâhında dokuyarak sağlamlaştırmaya çalışmak ya da tümden söküme uğratmak ise okura kalmaktadır

‘Sinekler Şehri’ kitabında hikayeleri hacimlerinin ötesinde bir ufka taşıyan ve okurda çoğaltan gizil güç elbet müellifin şair oluşundan ileri geliyor Beni Tutan Neydi hikayesindeki şu paragraf bütün bir hayatı imgelerin gücüyle eksilterek anlatabilme hünerinin açık bir örneği üzere görünüyor

On on beş adımda soluğu çorbacıda alır daldırır kaşığı çorbaya karşısında hastanenin morgu bir cenaze arabası belirir gasilhanenin kapısı açılır açılmış iken yerde meyyit bir kelebek güya toprağın koynunda bir şeyler olacak ağlaşırdı beşerler meyyitin gerisinden bir dut kısmından düşer olmaya durmuş yenidünyalardan bir koku yayılırdı yayılmış iken çorba yarım kalırdı yarım bir hayat gibi Kimi erken düşerdi toprağa kiminin gömleğinde bir böğürtlen lekesi

Şair yazar cinsler ortasında dolaşıp hikayeyi şiire şiiri masala evire çevire lisanın tüm imkanlarıyla bir şeyler anlatmaya çalışıyor O bir lisan emekçisi fakat nasılı kadar neyi anlattığı da değerli Tarıman ın her gerçek muharrir üzere dünyayla bir kaygısı var O sıkıntı Tarıman ı kurdun kuşun lisanını bilen bayanın lisanıyla yazmaya itiyor yazdırıyor O kadim masalı o eski öyküyü Tarıman ın lisanından çok net duyuyorsunuz Dünya isimli hikayesinin başında şöyle sesleniyor örneğin

Dünyanın ötelerden kopup geldiği gelip de üzerinde türlü otlar canlılar beşere benzeyen toplulukların bittiği bu toplulukların yıldızlara güneşe aya tuhaf tuhaf tapındığı erkek avcıymış bayan toplayıcı türlü ıstıraplar içinde bir mağarada yırtıcı hayvanlardan düşmandan kaçmak için ağaçların doruğunda kimi düşerek kimi kalkarak Ah dünya hay bu dünya at beni içinden at dünya

Dünya atmaz içinden insanı İnsanlık tarihi boyunca Ah eden bayan üzere o da bir annedir Son nefese kadar başlarını okşar insan çocuklarının Tekrar de Tarıman dünya anneyle konuşur umutludur duyulacağından Göze almanın gözüdür o göze almanın lisanını kullanır bu yüzden Formların dışına çıkar O yürüdüğü ladinli lahitli güneşli yollarda rastladığı taş tabletlerden bugüne sızmış üzeredir Dünya hikayesinde söyledikleri

Deneme beni varsıl kıl tutuşturma çocuk kalayım büyütme devrileyim bir üzüntüden bir ormana okyanuslara Beni dört duvar ortasından diz çöküp alnını yere vurandan fakat ne yapayım olmuş deyiverenden gözünü ayaklarıma dikmişlerden kusuruyla barışık olmayandan davasından vazgeçenden haritaları yol bilmeyenlerden hayâl kurmayanlardan bir gülün etrafını tavaf etmeyenlerden dünya dünya koru beni dünya olmamışlardan Zira benim takatim nereye kadar zira ben bilemem bıçağın ucu keskin mi bu makas keser mi zira ben bu insan çiğ mi bilemem zira ben tedavülden kalkmış masal personeli kozasında kelebek zira ben neydi dün yaşanan anımsamak istemem

Betül Tarıman ın şiirlerini en çok da yenilikçi oluşlarıyla severim şaşırtıcıdır yerinde duramaz bir evvelki kitabına benzemez taze söyleyişlerle şiirimizde rastlanmadık şiir bireyleriyle merakı canlı tutar diyen Haydar Ergülen Tarıman ın hikayeleri içinse şunları belirtir Öyküleri de bu tavrının parlak örnekleridir Tarıman şiirde ve hikayede bana Hulki Aktunç u hatırlatıyor İkisine de çeşitlilik katan sonlarını genişletme uğraşında olan bir şair ve müellif olmasıyla Kuşkusuz Aktunç taki sözcük zenginliği türetmesi argosu diğer kimsede yoktur o onun yeraltıdır fakat Tarıman da güya tek başına bir hikaye atölyesi üzere farklı anlatımlar deniyor nerdeyse hiçbir hikayesi başkasına benzemiyor 2 Nitekim de dünya Betül Tarıman ın oyun yeri metinleri ise birer atölyedir Burada arayışın öğrenmenin koşmanın emeklemenin sonu yoktur Yazmak lisanı gerçek manada kullanmaktır Alışkanlıklarla lisan kullanılmaz bu atölyede lisan sıkıntısı hususun özüdür Tarıman ın cinsler ortasında gezinen kalemi bir yandan tiplerin sınırlılıklarını aşıp lisanın imkanlarını da araştırmaktadır

Öyleyse Betül Tarıman çok yaşasın daima yazsın hikayeyi de şiir kadar sevsin çok sevsin

Dipnotlar