Çeviri: Özgür His Durgun
İspanyol El Pais gazetesinin Türkiye muhabiri Andres Mourenza, Rusya’da savaş tersi olan birden fazla beyaz yakalı, yetişmiş insan gücünün Kremlin’in sert siyasetleri ve memleketler arası boykotun getirdiği ekonomik zorluklar nedeniyle devayı İstanbul’a göç etmekte bulduğunu yazdı. Gazetenin 19 Mart 2022 tarihli web sayfasında yer alan haberde, İstanbul’a gelen Ruslarla konuşan Mourenza, son günlerde Moskova, St. Petersburg ve öbür Rus kentlerinden günde ortalama 50 uçağın İstanbul’a indiğini yazdı.
Moskova-İstanbul uçak biletlerinin bin 500 euro üzere astronomik sayılara çıktığına işaret edilen haberde, İstanbul’a göçen Ruslar ortasında çok sayıda akademisyen, sanatçı, dizayncı, programcı ve teknoloji dalında çalışan eğitim düzeyi yüksek bir profilden bahsediliyor. Rusya’dan kalkan uçakların bir kısmı ise bölgedeki öteki ülkelere binlerce göçmen taşıyor. Geçtiğimiz haftalarda Gürcistan’a göç eden Rusların sayısı binlerle söz edilirken, Ermenistan’a günde altı bin, İsrail’e ise günde iki bin Rus’un havayoluyla geçtiği belirtiliyor. Genç ve eğitimli Ruslar ise Batı Avrupa ile coğrafik yakınlığı ve ucuzluğu nedeniyle İstanbul’u tercih ediyor.
İstanbul’un ‘küçük bir Moskova’ya dönüştüğüne dikkat çekilen haberde, muhalif rapçi Oxxxymiron’un 15 Mart’ta Kadıköy Sahne’de verdiği konsere Rus savaş terslerinin da katıldığı belirtildi. İstanbul’daki Ruslar, Putin nefretinin ”Rusfobi”ye dönüşmesinden korkuyor, Rusların ortasında savaşa hayır diyenlerin olduğunu tüm dünyanın bilmesini istiyor.
Muhalif rapçi Oxxxymiron, 15 Mart’ta Kadıköy Sahne’de dinleyicileriyle buluştu. El Pais’in görüştüğü 22 yaşındaki gazeteci Valeria Ratnikova, Rusya’yı terk edeceğini hiç düşünmediğini, gelişen olaylar nedeniyle bir anda kendisini İstanbul uçağında bulduğunu anlattı. Üç yıl evvel gazeteciliğe başlayan Ratnikova’nın son işi Dozhd TV’de siyaset haberciliği olmuş. Çalıştığı kanalın Ukrayna savaşına objektif bir bakışla yaklaştığını ve bu nedenle gün geçtikçe izleyici sayısını artırdığını anlatan Ratnikova, Rus Hükümeti’nin altı gün boyunca kanalın web sitesini erişime kapattığını ve ”resmi olmayan bilgiler üzerinden yayın yapılması” halinde gazetecilerin mahpusla cezalandırılacağını bildirdiğini söyledi.
‘SON HAFTALARDA YAKLAŞIK 300 GAZETECİ FARKLI ÜLKELERE İLTİCA ETTİ’
El Pais’de yayınlanan habere nazaran, Rusya’daki bağımsız haber sitelerinin neredeyse tümü kapatılmış durumda ve son haftalarda yaklaşık 300 gazeteci farklı ülkelere iltica etmiş. İstanbul’a göçen Rus gazetecilerden biri, isminin açıklanmaması kaydıyla, şunları söylüyor: ”Hükümetin ‘askeri operasyon’ olarak tanımladığı savaşa savaş demenin cezası 15 yıl mahpus. Hatta bu da yetmez, kusurunuzun bedelini canınızla ödeyebilirsiniz”.
Genç teknisyen Daniil de Moskova’nın artık kendisi gibiler için inançlı bir yer olmadığını düşündüğü için İstanbul’a gelmiş. Özbekistan üzerinden İstanbul’a gelen Daniil, “Yurt dışı uçuşların iptal edilmesinden çok korktuk zira bu birkaç sefer başımıza geldi. Kimse gitmesin diye sonları kapatacaklarına dair daha fazla söylenti var” dedi.
‘HER GÜN BİRBİRİNDEN SERT YENİ YASALAR ÇIKARILIYOR’
Savaş tersi şovlara katıldıktan sonra kendisi ve ailesi için güvenlik telaşları duymaya başlayan Daniil, ”Rusya’da her şey çok çabuk değişiyor. 24 Şubat’tan sonra hepimiz çok farklı bir ülkeye uyandık. Her gün birbirinden sert yeni yasalar çıkarılıyor. Evvelce politik görüşlerinizden ötürü bir ihtimal mahpus cezası alacağınızı bilirdiniz lakin artık bu yüzde yüz mutlaklaşmış bir durum. En büyük bir endişem söylediğim bir kelam yahut yaptığım bir hareketten ötürü iş arkadaşlarımdan biri tarafından ihbar edilmekti” sözlerini kullandı.
Adını vermek istemeyen bir Rus akademisyen ise ülkeden kaçışını ”Totaliterleşen bir devlette yaşamak istemedim” diye açıklıyor. Yalnızca anavatanından değil ailesinden de koptuğunu anlatan akademisyen “Annem bana bir hain olduğumu ve kararımdan utanacağımı söyledi. İşin berbatı Ukrayna’da akrabalarımız var. Onu ikna etmeye çalışmaktan çoktan vazgeçtim. Sorun televizyon. Ailem televizyonla yatıp kalkıyor ve devlet propagandası bir tarikat üzere insanları ele geçirmiş”.
‘RUS YÖNETİCİLERİN GÖÇ EDENLERİ ‘HAİN’ OLARAK TANIMLAMASI, BEYİN GÖÇÜNÜ DURDURMAYI AMAÇLIYOR’
Analist Alexei Levinson’a nazaran Rusya’dan göç edenler ortasında eğitim düzeyi çok yüksek profesyonellerin olması ülke ismine kıymetli bir sorun teşkil ediyor. Politik görüşleri nedeniyle ülkeden ayrılmayı seçen göçmenler olduğu üzere, gidenlerin değerli bir kısmının ekonomik nedenlerle Rusya’yı terk ettiğini belirten Levinson, ”Rusya’da iktisat çok berbat gidiyor. Yaptırımlar nedeniyle çok sayıda şirket kapanıyor ve ülkeden ayrılıyor. Birden fazla artık hizmet veremeyecek noktaya geldi. Oluşan bu profesyonel açığı işleri daha da kötüleştirecek”. Analiste nazaran Rus yöneticilerin göç edenleri “hain” olarak tanımlaması, beyin göçünü durdurmayı amaçlıyor.
Bir öteki sorun ise, Rusya’dan yönetilen, Avrupa yahut Kuzey Amerika’daki şirketlere yönelik projelerde çalıştan beyaz yakalıların geleceği. Yaptırımlar nedeniyle banka kartları ve SWIFT sistemi iptal olduğundan para transferleri neredeyse imkansız. İnsanların bankadaki paralarına erişemiyor. Kelam konusu finansal kördüğümden çıkmak için birtakım Ruslar devayı Türk bankalarında yeni hesaplar açmakta buluyor.
Antropolog Eva Rapoport Rus göçünü, “Birçok Rus vize alarak diğer bir ülkeye gitmek için İstanbul’a mola vermeye geliyor olabilir” diyerek yorumluyor. ”Ancak kimileri kalacak zira Türkiye Rusya’ya yakın. Bu süreçte İstanbul, muhalif Rus kültürünün çekim merkezi haline gelebilir.”
