Ekonomide ‘faiz lobisi’, ‘soğan lobisi’, ‘market lobisi’nin akabinde ‘et lobisi’ de gündeme geldi. Et ve süt eserlerindeki fahiş fiyat artışı gündemdeki yerini korurken, Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği (TÜDKİYEB) Lideri Nihat Çelik, “et satışında bir lobi oluştuğunu” ve “aracılar ile zincir marketlerin satın alma müdürlerinin ortak çalışıyor olabileceğini” argüman etti.
Türkiye gazetesinden Cevdet Fırat Aydoğmuş’un haberine nazaran, meradaki, tarladaki fiyatlar ile market fiyatları ortasındaki farkın kendilerini üzdüğünü belirten Çelik, Tarım ve Orman Bakanlığı işçisinin her gün alanda olması ve eser fiyatlarını her hafta Bakanlığa iletmesi gerektiğini söz etti.
‘SATIŞ MÜDÜRLERİ MERCEK ALTINA ALINSIN’
Çelik “Sahada insanların elinden çıkan bir eserin fiyatı nedir? Markete gidene kadar buna ne kadar fiyat farkı geliyor? Bu farkta kim kazanıyor? Bunlara bakılmalı. Bunun üstesinden gelinebilmesi için önemli önlemler alınmalı. Bu işi yapan ortacılar ile bilhassa zincir marketlerin satış müdürlerinin, satın alma müdürlerinin mercek altına alınması gerekiyor. Kuşkular gösteriyor ki bu müdürler güya aracılarla ortak çalışıyor, market sahibinden daha çok ortacılar kazanıyor. Marketlerdeki satın alma müdürlerinin de hesap-kitaplarının kontrol altına alınması lazım, mal varlıklarının araştırılması lazım. Tahminen holdinglerin, zincir marketlerin sahipleri de bunların hesabını gördüğü vakit şaşıracak. Bugün vilayetlerde et fiyatları değişken. Herkes Balıkesir kuzusu üzerinden fiyat biçiyor. Birtakım yerlerde 100 liraya, kimi yerlerde de 60 liraya karkas et alıyorlar ancak kasaba, markete geldiklerinde hepsi el birliği yapmış, bir lobi oluşmuş. Güya o etler, domatesler, patlıcanlar tıpkı tornadan çıkıyor, fiyatı standart. Bizim başımızı kurcalayan bu” dedi.
‘ET VE SÜT KURUMU KÂFİ DEĞİL’
Market raflarında her gün fiyat etiketinin değiştiğini tabir eden Çelik, Et ve Süt Kurumunun (ESK) 18 satış mağazasının kâfi olmadığını, bu sayının artırılması gerektiğini de söyledi.
Et ve Süt Kurumu’ndaki büyükbaş kesitlerde hayvan başına 2 bin 500 lira prim takviyesi verilmesinin kararlaştırıldığını hatırlatan Çelik, “Büyükbaşa prim dayanağı verildiği vakit niçin küçükbaş hayvanın ismi geçmiyor, neden küçükbaş da bu prim dayanağı kapsamına alınmıyor? Yetiştiricilerimizden büyük bir reaksiyon var. Bir büyükbaş, 10 küçükbaşla eş kıymet. Hasebiyle bölüme giden bir küçükbaş için en az 250 lira prim dayanağı verilmeli” diye konuştu. Hayvan sayısının gerçeği yansıtmadığı argümanlarına da yanıt veren Çelik, “Türkiye’de 58 milyon küçükbaş hayvanımız var. Yalnızca anaç koyun-keçi dayanağı kapsamına alınmış 27 milyon anaç hayvan var. Bu sayıya ‘fason’ diyenler, koyun ile kuzuyu ayırt edemeyen insanlardır. TÜDKİYEB olarak 80 vilayet birliği ve 400 şube ile teğe bir hayvan tespiti yapıyoruz. Bunları da koyun-keçi bilgi sistemine aktarıyoruz. Sistem üzerinde kayıtlar örtüşüyor, üzerine bir de saha kontrolü yapılıyor. Anaç dayanağı teğe bir tutuyor. Hayvanların yüzde 30’u da kulak numarası düştüğü için destekleme kapsamına alınmıyor. Hayvan sayımız bundan da fazla” tabirlerini kullandı.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞINDAN ÜÇ TALEP
Yakın vakitte Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci ile görüşeceğini belirten Nihat Çelik, Bakanlıktan neler talep edeceklerini de anlattı.
Çelik şunları söyledi: “İlk olarak, iki sene evvel 30 lira olan anaç koyun takviyesi hala 30 lira. Girdi fiyatlarının artması da göz önünde bulundurularak Cumhurbaşkanı’mızın ek bir kararnamesiyle dayanak fiyatının anaç başına 80 liraya çıkması lazım. Hayvan sayımızı bu formda yükseltiriz. İkinci talebimiz, anaç koyun-keçi destekleme ödemelerinde mart ayı en kritik devir. Kimi bölgelerde kuraklık var, kimi bölgelerde de hayvan hala yeme bağlı. Yetiştiricinin yem alacak parası yok, hayvanı satmak zorunda kalıyor. Desteklemelerin ödenmesi lazım. Desteklemelerin mayısa sarkması, 25 liranın 5 kuruş etmesi demek olur. Üçüncü olarak, Bakanımız, çobanların toplumsal güvenlik primlerinin devletçe ödeneceği muştusunu kısmen de olsa verdi. Bu çalışmanın bir an önce hayata geçirilmesini istiyoruz. En büyük kaygımız çoban sorunu. Çoban sorunu çözülmeden kesim sorunu çözülmez.”
