FED’in verdiği ders, altın daha yükselir mi ve kolay para yok…

1990’ların başıydı. Borsa muhabiriydim o vakitler. İstanbul’da sermaye piyasaları bahisli milletlerarası bir toplantı olmuştu. O vakitler çok tanınmış Amerikalı bir piyasa uzmanı da konuşmacılar ortasındaydı. O devirde de borsada süratli bir yükseliş vardı ve davetli tüm borsacılar acayip keyifli ve coşkuluydu.

Adam (adını unuttum) büyük bir otelin konferans salonundaki slayt perdesine yansıtılan İMKB (o vakitler İstanbul Menkul Değerler Borsası denirdi) endeks grafiğine elindeki ince sopasıyla işaret ederek, “Bu grafiğe bakıyorum ve hiç düşünmeden bu borsa düşer diyorum” dedi.

Herkes suspus olmuştu. Amerikalı borsacı, memleketine gittikten kısa bir mühlet sonra borsa inişe geçmişti. Endeks grafiği de şimdiki kadar füze üzere fırlamamıştı.

HER YÜKSELİŞİN BİR SONU, DÜZELTMESİ, GERİ ÇEKİLİŞİ VAR

Son 22 yılın en güçlü rallisini yaşayan Borsa İstanbul’da yılbaşında endeks grafiğine bakıp da “bu borsa düşer” dememek için uzman olmaya gerek yok. Endeks, 2022 başından, 2 Ocak’taki tepesine kadar yüzde 205 yükselmişti.

Piyasalar daima yükselmez. Her yükselişin bir sonu, düzeltmesi, geri çekilişi vardır. Bir mazeret bulundu (seçimlerin erkene alınması), yabancı yatırımcı fitili ateşledi (2023’ün birinci haftası prestijiyle son bir ayda yabancı satışı toplam 925 milyon dolar, devamı da vardır) ve bir daha görülmeyecek ralli kâr satışlarıyla sona erdi. Borsacı, kârını cebinde görmek ister, kâğıt üzerinde değil.

2 Ocak tepesinden 13 Ocak kapanışa yüzde 12’lik bir düzeltme oldu. Olan, trene son vagonda atlayan, piyasaların daima yükseleceğini hayal eden ve pek tecrübesi olmayan yatırımcılara oldu. Son 1,5 ayda borsaya 600 bin yeni yatırımcı geldi. Zira hükümet çeşitli sistemlerle dövizi tutup, faizi daima aşağı çekince, küçük yatırımcı süratle yükselen borsadan kolay para kazanacağını umdu ve tepeden pay senedi aldı.

Artık, düzeltme yapacağı kesin olan piyasaya girdiler. Ve ziyan ettiler. Hele krediyle pay alanlar… Lakin, bu piyasada aralık ayında pay alınmaz. Zira kâr satışı yapmak isteyenler, hisseyi doruktan elden çıkarmak için yeni girecekleri bekliyordu.

Şimdi, trene son vagonda binenler, “Ankara müdahale etsin, SPK bir şeyler yapsın” diyorlar. Siyasalların borsa hakkındaki açıklamaları da komik… İktidarı devrinde Angela Merkel, Frankfurt Borsası hakkında kaç sefer konuşmuştur sanki?

KÂRINI CEBİNE KOYMAZSAN, KAZANMIŞ SAYILMAZSIN

Borsaların altın kuralları:

• Herkes alırken sat, herkes satarken al.
• Her yükselişin bir düşüşü vardır.
• Kârını cebine koymazsan, kazanmış sayılmazsın.
• Hisse senedi krediyle değil, birikiminizin riske atılacak kısmıyla alınır.
• Sağlam ve istikrarlı şirketlere uzun vadeli yatırım yap.
• Pozisyonuna asla aşık olma, beklentinin üzerinde ziyan ediyorsan, evvelce belirlediğin fiyat düzeyinden sat. (stop loss diyoruz buna)

KOLAY PARA KAZANMANIN YOLU BAŞKA…

Anlayacağınız; kolay para yok. Hele küçük yatırımcıysanız ve piyasalarda tecrübe sahibi değilseniz.

Kolay para kazanmanın natürel ki diğer yolları var. Bir numaralı kural; yandaş olacaksınız.

Konuyu büyük ihtimal biliyorsunuz; iktidarın kolladığı, zenginleştirdiği kümelerden biri olan Kiler Holding, borcuna karşılık 2015 yılında 99.3 milyon dolara Halkbank’a devrettiği Sapphire Alışveriş Merkezi’ni 48 milyon dolara geri aldı. Fiyakalı AVM pahasının yarı fiyatına kümeye geri döndü. Ne hoş değil mi? Kamu bankaları ziyan ettirilirken, yandaş şirketler parayı vuruyor.

FED TEMEL KURALLARI UYGULAYARAK ENFLASYONU DÜŞÜRDÜ

Geçen hafta değerli gelişmeler oldu. ABD’de aralık ayı prestijiyle yıllık tüketici enflasyonu yüzde 6.5’e düştü. Bu ABD Merkez Bankası’nın (FED) geçen yıl mart ayından beri sürdürdüğü faiz artırma siyasetinin bir sonucu…

İşte iktisada bilimle yaklaşan, temel kuralları uygulayan siyasetlerin başarısı… Aslında bir iktisat dersi; faizi silah olarak kullanıp, enflasyonun nasıl aşağı çekilebileceği konusunda…

ABD’de enflasyon haziran ayında yüzde 9.1 ile 40 yılın en yüksek düzeyine çıkmıştı. FED fiyat artışlarını denetim altına almak için, 7 faiz artırımı atağıyla mart ayından bu yana siyaset faizini 4.25 puan yükseltti. ABD’de FED’in siyaset faiz oranı hala yüzde 4.5 ve bu halde enflasyonu düşürmeyi başarmış görünüyorlar.

DOLAR DÜŞÜYOR, VIX ENDİŞE ENDEKSİ 20 KRİTİK DÜZEYİNİN ALTINDA

FED’in 1 Şubat’taki toplantısında faiz artış oranının eskilere nazaran daha düşük olacağı kesin gibi… Piyasanın beklentisi 25 baz puan artış olacağı yönünde…

Enflasyondaki düşüş, Wall Street’e de yaradı. Dow Jones endeksi Kasım’dan beri en düzgün haftasını geride bıraktı ve yüzde 1.6 yükseldi. S&P 500 ise yüzde 1.7 artışla haftayı bitirdi.

Faizlerin artış suratının yavaşlamasıyla dolar da bedel yitiriyor. Dolar endeksi 102 düzeyinin de altına indi. Hafta içinde yüzde 1.5 gerileyerek son 7 ayın en düşük düzeyi olan 101.95’e düşen dolar endeksi, 21 ayda kazandıklarının yarısını 3.5 ayda geri vermiş oldu.

Euro/Dolar kuru da 1.0745’ten başladığı haftayı 1.0833’ten bitirdi.

Önemli bir gelişme de borsalardaki endişeyi ve riski ölçmeye yarayan VIX dehşet endeksinin 20’nin altına düşmesi oldu. Bu endeksin 20’nin altına inmesi piyasadaki risklerin düzgünce azaldığı manasına geliyor.

Haftaya 23 düzeyinden başlayan endeks, olumlu enflasyon verisiyle perşembe günü 20’nin altına indi ve haftayı da 18.35’ten kapattı. Endeks 16 Mart 2020’de pandeminin en problemli devrinde 83 düzeyine, Rusya’nın Ukrayna savaşını başlattığı devirde de 34 puana kadar çıkmıştı.

DÜŞÜK FAİZ SİYASETİ İLE BİR YERE VARAMADIK…

Türkiye, 2021 Eylül’ünde Yeni İktisat Modeli ismiyle faizi düşürmeye başlayarak, aşağı çekmeye kalktığında enflasyon yüzde 19.6’ydı. Artık enflasyon yüzde 64.27 ve faiz yüzde 9…

Bu iktisat modelinde faizler düşecek, ihracat ve hasebiyle üretim artacak ve enflasyon düşecekti. Hiçbiri olmadı. Enflasyonda G20 ülkeleri ortasında ikinci olduğumuz üzere, bütün göstergeler bozuluyor.

Kasım ayında sanayi üretimi 2021’in tıpkı ayına nazaran yüzde 1.3 azaldı. Dış ticarette son 27 yılın en yüksek açığını verdik. 2022 yılında dış ticaret açığı 110.2 milyar dolar oldu. Cari süreçler açığı 4 yılın tepesine çıktı. Kasım prestijiyle yıllık açık 45 milyar dolar oldu.

BU HAFTA NELER OLACAK?

Bu hafta, ABD’de perakende satışlar, üretici fiyat enflasyonu, çeşitli konut göstergeleri ve birkaç büyük şirketin bilançoları dikkatleri üzerine çekecek. Bilhassa üretici enflasyonu, FED’in faiz kararı açısından değerli…

Ayrıca İngiltere, Japonya, Kanada ve Güney Afrika için yeni enflasyon dataları açıklanacak ve Japonya, Norveç, Malezya ve Endonezya’da para siyaseti toplantıları yapılacak. Son olarak, yatırımcılar Çin’in 4. Çeyrek GSYİH büyümesini global iktisadın geleceğine yönelik öngörüler için merakla bekleyecek.

ALTINDA UMUTLU BEKLENTİLER; 4.000 DOLAR DİYENLER BİLE VAR

Altın fiyatlarındaki gelişmeler ilgi cazip. Altın fiyatlarında son iki ayda yüzde 17 yükseldi. Ekim sonunda altının onsu 1640 dolardı. Cuma günü (13 Ocak) 9 ay sonra birinci defa 1.900 doların üzerine çıkarak 1.923 dolardan haftayı kapattı.

Şimdi, çok kritik bir düzey olan 1.950 dolar barajı test edilecek. Altın, 2020 Haziran’ından bu yana bu düzeyleri beşinci kere test ediyor. Bakalım geçebilecek mi? Altının onsu uzun yıllardır 2 bin doların üzerinde tutunamıyor.

ABD’de enflasyonun gerilemeye başlaması, altın fiyatlarını üst çekiyor. Enflasyonun geri çekilmesiyle, FED’in faiz artırımlarında yavaşlayan bir sürece gireceği, doların kıymet kaybedeceği ve Amerikan Hazine tahvillerinin randımanının azalacağı beklentisi alımların artmasına neden oluyor.

ABD’de enflasyonun yüzde 6.5’in, dolar endeksinin 103’ün ve 10 yıllık ABD Hazine tahvilinin yıllık getirisinin 3.11’in altına inmesi altının önünü açacak gelişmeler…

Kimi uzmanlar, altının bu yıl 2 bin doların üzerine çıkacağını söylerken, 3 bin ve hatta 4 bin dolar üzere uçuk varsayımlar yapanlar da var. Credit Suisse, altının tüm vakitlerin doruğu 2.072 dolara erişmesi halinde, yeni bir ralli başlatarak 2.300 dolara tırmanabileceğini savunuyor. Swiss Asia Capital ise, altının 2023’te 4 bin dolar düzeyine gidebileceğini sav ediyor.

ÇİN MERKEZ BANKASI TEKRAR ALTIN ALIYOR

Aslında sarı madenin yükselmesinde en kıymetli ögelerin başında, merkez bankalarının ağır olarak altın satın alması geliyor. Bu bahiste en taze haber, Çin Merkez Bankası’nın son iki aydır altın rezervlerini artırdığını açıklaması oldu.

Çin Merkez Bankası, üç yıllık ortadan sonra Kasım ve Aralık’ta arka arda altın alımı yaptı. 2019 yılından beri birinci defa altın alan merkez bankası, Kasım’da 32 ton, Aralık ayında 30 ton altına rezervlerine ekledi. Çin’in toplam altın rezervi, Ekim ayının sonundaki 1.948 tondan yüzde 3.2 artışla şu anda yaklaşık 2.010 ton düzeyine çıktı.

2022’DE EN ÇOK ALTINI TÜRKİYE ALDI

Merkez bankaları, geçen yıl 1967 yılından bu yana görülmemiş bir yoğunlukta altın satın aldı. Sırf geçen yılın üçüncü çeyreğinde 400 ton altın aldılar. Yılın Birinci üç çeyreğinde alımlar toplam 673 tonu buldu. Geçen yıl en çok altını Türkiye aldı.

Dünya Altın Kurulu’nun üçüncü çeyrek sonu prestijiyle bilgilerine nazaran, geçen yılın birinci 3 çeyreğinde en çok altın alımı yapan ülke toplam 94.7 ton ile Türkiye… Türkiye, yalnızca Mayıs ayında 20 ton altın aldı.

Yılın üçüncü çeyreğinde de en çok alımı 31.17 ton ile Türkiye yaptı. Birinci üç çeyrek yılda Türkiye’yi 52.5 ton ile Özbekistan ve 44.1 ton ile Mısır izliyor.

Sadece geçen yıl değil; 2018 ile 2022’nin üçüncü çeyreği ortasındaki devirde de Rusya’dan sonra en çok altını alan ikinci ülke olduk. Batı ambargosu altındaki Rusya artık malum nedenlerle altın satıyor. Bu devirde, Rusya 462 ton altın alırken, Türkiye 287 ton altın aldı. Üçüncü sırada 227 tonla Hindistan var.

2018-2022 ORTASI EN ÇOK ALTIN ALAN MERKEZ BANKALARI

2022’NİN 3. ÇEYREĞİNDE EN ÇOK ALTIN ALANLAR

2009-2022 devrinde ise, merkez bankaları 5.674 ton altın satın aldı. Bu merkez bankalarının toplam altın varlıklarının yüzde 18’ini son 15 yılda aldıkları manasına geliyor. Rusya, Çin ve Türkiye merkez bankaları yeniden bu periyotta en büyük alıcılar… Üç merkez bankası birlikte, bu devirde satın alınan toplam altının yüzde 66’sını satın aldı.

MERKEZ BANKALARI NEDEN BU KADAR ÇOK ALTIN ALIYOR?

Merkez bankaları hala 35 bin tondan fazla sarı madeni elinde tutuyor, bu şimdiye kadar çıkarılan tüm altının yaklaşık beşte biri. Pekala altını bu kadar uzun müddettir bu kadar kıymetli bir varlık yapan şey nedir?

Ukrayna savaşı üzere jeostratejik belirsizlikler, enflasyonist devirde daha inançlı varlıklara yönelmek, riski yönetmek ve istikrara yönelmek, merkez bankalarının rezervlerini çeşitlendirme uğraşı ve ABD Doları’nın rezerv para statüsünün tartışılmaya başlanması üzere nedenler ülkelerin altına olan talebini artırdı.

Hepimizin malumu; altın, oynaklık ve yüksek enflasyon vakitlerinde parlaklığını her vakit geri kazanır. Rastgele bir iktisada bağlı olmadığı için lokal siyasi ve mali düzensizliğe karşı bağışıklığı da vardır.

ABD, Almanya, Fransa ve İtalya üzere en çok altın rezervine sahip ekonomik güç merkezleri artık daha fazla altın almıyor, bunun yerine zati sahip oldukları değerli varlıkları elinde tutuyor. ABD, toplam yabancı rezervlerinin neredeyse yüzde 78’ine eşit olan 8.133 ton altına sahip. Bu, Almanya’nın 3.355 tondan fazla varlığının iki katından fazla, bu da onu listede ikinci yapıyor. Dünya Altın Kurulu’na nazaran, Türkiye 488 tonla en çok altın rezervine sahip 11’inci ülke…

Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu ise, 2 Aralık’ta yaptığı açıklamada, mevcut altın rezervinin 765 ton olduğunu belirterek, “Yıl sonu amacımız de 800 ton. Bir yılda 150 tona yakın rezerv artışı sağladık. Dünyada birinci 5’e gireceğiz, rezervlerimizin yükselmesi noktasında. Dünyada en fazla altın rezervi artıran bankalardan biriyiz” dedi.

EN ÇOK ALTIN REZERVİ OLAN MERKEZ BANKALARI