Hamit Geylani’nin şeceresi, Hakkari’nin esaslı bir ailesine, bütün bölgenin hürmetle andığı Pir Abdulkadir Geylani’nin soyuna dayanıyor. “Seyit”lik geleneğinin Hakkari’de hâlâ prestij gördüğüne, haber için bulunduğum Şemdinli’de şahit olmuştum. Şemdinli halkı, Geylani’nin isminin önüne “Seyit” ekleyerek hitap ediyordu. Bu, büyük bir hürmet ve geleneğe bağlılık izlenimi bırakmıştı bende.
Ancak biz Hamit Geylani’yi avukat, siyasetçi, şair ve muharrir olarak tanıyoruz. Öte yandan Geylani, üstte saydığımız işlerin hepsini Kürt ve solcu kimliğini ekleyerek yaptı. Tekrar yaptığı bütün işler sayesinde binlerce insanın hayatına dokunduğunu da belirtmek gerekiyor.
İrfan Sarı’nın hazırladığı ‘Kürt Siyasetinde Yarım Asır: Hamit Geylani’ kitabı ise Geylani’yi bütün vasıflarıyla daha geniş kitlelere tanıtmayı hedefliyor. Bununla yetinmiyor kitap, daha kıymetli bir fonksiyon yüklenerek, toplumsal, siyasal bir hafızanın oluşmasına da imkan sağlıyor.
BİREYSELDEN TOPLUMSALA
İrfan Sarı’nın hazırladığı ırmak söyleşi, Hamit Geylani’nin aile şeceresi ile başlıyor ve Geylani’nin ömür hikayesini bugüne kadar getiriyor. Kürt siyaseti içinde yarım asrı geride bırakmış bir insanın hayatı kelam konusu olunca, sayfaları çevirdikçe yüzlerce olayın, hatıranın, binlerce insanın resmi geçidi ile karşılaşıyor okur.
Kürt Siyasetinde Yarım Asır: Hamit Geylani, Emin Sarı, 542 syf., Sitav Yayınevi, 2021. Her olayda ya da anıda beşere dokunan, insanın yüzünde bir gülümsemeye ya da bir tansiyona neden olan ögeler bulunuyor. Hayat da bu türlü bir şey değil mi aslında? Hele Kürt ve siyasetçiyse karşımızdaki, hayatından aksiyonun eksik olmadığını söylemeye bile gerek yoktur herhalde.
Geylani’nin Muzaffer İlhan Erdost’la ilgili anıları harikuladedir. Erdost hayatına dokunmasa, kim bilir tahminen öbür bir insan olacak ve öbür bir hayat yaşayacaktı Geylani. Sonra, Geylani’nin nikah şahidi ve şiiriyle ilgili birinci yorum yapanlardan biri Ahmet Arif’tir mesela. Meslek hayatı farklı bir maceradır lakin siyasi hayatına taraf veren olaylar ve beşerler ise saymakla bitmeyecek üzeredir. Böylelikle Geylani’nin hayatını anlatan kitap, kişiselden toplumsal olana hakikat ilerliyor.
50 YILIN HAFIZASI
Nehir söyleşi biçiminde hazırlanan kitap, evraklar, şiirler ve fotoğraflarla da destekleniyor. Bu nedenle bir belgesel niteliği de taşıyor. Bir Kürt siyasetçinin biyografisini okurken birebir vakitte Kürt sorununun tarihine, son 50 yılda hem Kürt cenahındaki gelişmelere hem de Türkiye siyasi tarihine dair bilgilere ulaşmak mümkün oluyor.
Çünkü Geylani, Kürt sıkıntısına barışçı yoldan tahlil üretmek için kurulan bütün partilerde yer almış, vilayet başkanlığından genel başkanlığa kadar vazifeler üstlenmiş bir isim. Hal bu türlü olunca, onun ömür hikayesi ferdî olmaktan çıkıp toplumsal, siyasal bir içerik kazanıyor. Bir hayat hikayesi üzere başlayan kitap, Kürt siyasetini tanıttığı üzere, Türkiye’nin Kürt sıkıntısına yaklaşımındaki iniş çıkışlarını da hatırlatıyor. Bir toplumsal ve siyasal bellek oluşturuyor. Son 50 yılda Türkiye’de Kürtler neler yaşadı? Kimler Kürt sorunu hakkında neler söyledi? Kürt siyasetçiler Meclis’e, mahpusa, sürgüne nasıl gitti? 50 yılda yaşanan acılar, yeşeren umutlar, insan portreleri, olayların tahlili, elbette hiç bitmeyen uğraş ve daha fazlası yer alıyor kitapta.
Kitap okunup bittikten sonra, “Keşke” diyor insan, “Keşke öteki Kürt siyasetçilerin de hayat hikayeleri yazılsa ya da kendileri anılarını kaleme alsa.” Zira bilhassa son 30 yılda gördük ki Kürt siyasetçilerin hayatı yalnızca kendilerine ilişkin değildir. Onların hayatı, Kürt halkının uğraşının bir modülüdür. Onların siyaset arenasında geçen hayatı, herkesin yakından bilmesi gereken bir tarihi süreçtir, kaybedilmemesi gereken hafızadır. Bugünlere gelirken nasıl ve kimlerin emeği ile geldik, bilmek için de değerlidir bu türlü kitaplar. Bu nedenle, ‘Kürt Siyasetinde Yarım Asır: Hamit Geylani’ kitabını çok önemsiyor ve okunsun istiyorum.
