Birebir vakitte doktor olan HDP’nin eski Milletvekili İdris Baluken cezaevlerinde yaşanan hem sıhhat hem de Bağdat caddesi travesti hayat ihlallerini Toplum ve Tabip Mecmuası’na yazdı Tutuklu Baluken okuyanları bir mahpusla hastane seyahatine çıkarıyor
Baluken’in yazısı şöyle Hapishane ve sıhhat alakasını yanlışsız temelde anlaşılır kılmanın yolu her ikisine dair Bahçelievler travesti temel mantığı kısa da olsa irdeleme uğraşından geçer Bilindiği üzere hapishane kurumsallaşması iktidar ya da yönetimsel erkler tarafından maddeleri ihlal eden hatalıların aşikâr bir ceza sistemiyle yola getirilmesi bir nevi Bahçeşehir travesti ıslah ve rehabilitasyon süreci olarak söz edilegelmiştir Bu tabir şekli insanlıkla bağdaşması güç bu uygulamanın hem geniş toplumsal kısımlar tarafından legal görülmesini kolaylaştırmış hem de bireyi ve toplumu kontrol altında Bakırköy travesti tutmanın kullanışlı bir aygıtı haline gelmesini sağlamıştır
Gerçekte durum nedir tarihin en netameli tartışma mevzuları olan suç ve ceza kavramları bağlamında devletin toplumun bireyin sorumluluk hisseleri yahut bu hisselerin hakkaniyetli Belek travesti taksimatları ne ölçüde ortaya konabilmiştir Suç u üreten ya da ona yer hazırlayan vasatı sorgulamadan suçlu yu ilan edip ceza sopasıyla dize getirdiğini sav eden anlayışın gerçek gayeleri gereğince bilince çıkarılmış mıdır Daha açık söz edersek bireyi yahut aşikâr bir toplumsal siyasal kültürel vb kümesi suçlu ilan ederek devlet ve toplum kendi hissesine düşen sorumluluktan kurtulmuş yahut onu görünmez kılmayı başarmış mıdır
Tartışması hala bitmemiş bu hususlarda siyaset ve sosyoloji başta olmak üzere pek çok bilim kısmından felsefi edebi ve etik kıymetleri önceleyen aydın müellif sanatçı ve filozoflara kadar hayli değerli emekler harcanmış insanlık ismine kıymetli sayılabilecek bir bilgi birikimi açığa çıkarılmıştır Yazının sonlarına sığmayacak bu konuları burada ayrıntılandırma bahtına sahip değiliz Sokrates in savunmalarından Dostoyevski nin Suç ve Ceza sına Foucault nun Hapishanenin Doğuşu ndan aktüeldeki haksız ve hukuksuz siyasi tutuklamalara kadar özlü bir beyin fırtınası yapmak dahi bu bahiste gereğince fikir edinmeye kâfi İnsanlık tarihinin neredeyse her periyodunda filozoflar aydınlar müellifler siyasetçiler bilim insanları vb devlet toplum birey bağlarını sorgulamış suç suçlu ceza üzere kavramların çıkış kaynaklarına hakikat nitelikli derinlikli badireli ve tehlikeli seyahatler yapmaktan geri durmamışlardır Bu kavramların gelecekte de değerli bir tartışma konusu olacağı açıktır
Çünkü bireyi yahut bir kümesi suçlu yaftasıyla damgalama ve bu yolla kendi sorumluluklarından kaçma davranışının devlet ve toplum bazında yaygın formda kullanılmaya devam ettiği görülmektedir Tabir yerindeyse suç ve suçlu kavramları asıl kabahat kaynaklarını ve suçluları saklayan birer örtü niyetine kullanılmaktadır Suça itilmiş birey yahut küme gerçekliğinin kendisi dahi onu oraya iten toplum yahut devlet sorumluluğunu orta yere sermeye ziyadesiyle kâfi
Tüm bu konuları hapishaneye giren bireye karşı devletin yahut toplumun taşıması gereken sorumluluklarla ilgili bir kanı uyandırmak için vurgulamak istedim Hal böyleyken sorumlulukta hissesi olan devletin birebir vakitte kendisine emanet edilmiş her bir cana onun ferdi hukukuna ve insan olmaktan kaynaklı bütün haklarına saygıyı temel alması keza bu konuların tümünün uyulması zarurî yasal ve anayasal garantilerle korunması tartışmadan muaf bir zorunluluktur İnsan onuruyla bağdaşmayacak hiçbir muamele emanet cana reva görülemeyeceği üzere hayat ve sıhhat hakkı başta olmak üzere temel hakların ulusal mevzuat yahut milletlerarası kontratlarla garanti altına alınması da tercihten azade bir mecburilik olarak kabul edilmek durumundadır Bu konudaki en küçük ihmal yahut ihlallere göz yumulmamalıdır
Mekânın fizikî fonu tümüyle beton duvar demir parmaklık kapalı kapı ve keskin tel örgüler üzerinden tanımlanabilir Bu ruhsuz nesnelere mahpus ile gök ortasındaki hudutlu etkileşimi de engelleyen kafes tellerini eklediğimizde yeri kabaca tanımlamış oluruz Bu yerlerde ömürden tümüyle yalıtılmışlık hissini güçlendiren akla gelebilecek ne varsa çarçabuk bulunabilir Mahpusun başka mahpuslarla ortak aktiflik spor sohbet atölye kurs vb faaliyetleri de alabildiğine sınırlanmış son vakitlerde pandemi gerekçesiyle de bu faaliyetler neredeyse tümüyle tedavülden kaldırılmıştır İnsan gök ve ses başta olmak üzere her türlü mahrumluk durumunu dayatarak mutlak bir izolasyonun hedeflendiğini söylemek abartı olmaz Bu fizikî ve ruhsal ortamın kendisinin dahi tutsağın hayat ve sıhhat hakkına ne seviyede riayet edildiğine dair bir fikir sunduğu kanaatindeyim
Genel bir çerçeveden özgün bir alana hakikat yavaş yavaş ilerleyecek olursak yani başlıkta belirttiğimiz formuyla cezaevi uygulamaları ile sıhhat gerçekliğini birbirine bağlantılandırırsak çarpıcı tablo biraz daha netleşir Bunun için temel sıhhat hizmetleri ile ilgili dışarıda kabul ettiğimiz genel kuralları cezaevindeki sıhhat ortamı ya da bununla bağlı problemlere uyarlayarak yol alabileceğimiz kanaatindeyim Sağlıkçılar olarak her birimiz olması gereken sıhhat hizmetlerini ulaşılabilir eşit nitelikli parasız ve anadilinde hizmetler olarak tanımlamayı temel alıyoruz Bu parametrelerin mevcut sıhhat sistemi içinde ne ölçüde karşılandığı bambaşka bir tahlil konusu olduğu için detaylı değerlendirmelere girmeyeceğim Dışarıda da bu konularda pek çok sorunun yaşandığı ve sıhhatin ticarileşmesinden sıhhat işçilerine şiddete kamu özel teşebbüslerinden en yaşamsal ilaç teminine kadar çok önemli meşakkatlerin varlığından haberdarım Dışarısı ile ilgili durumu en azından bu yazı kapsamında dışarıdaki arkadaşlara fedakâr sıhhat işçilerine bırakarak kendi mevzumuza bağlı kalmaya çabalayacağım
Cezaevlerindeki sıhhat sisteminden bahsederken açlık grevleri ya da mevt oruçları ve son devirde sıkça tartışılan çıplak aramalara değinilmezse eksik kalır Başlı başına birer yazı konusu olan bu konularla ilgili yalnızca cezaevindeki sıhhat sistemini ilgilendiren boyuta dikkat çekmekle yetineceğim Yakın periyotta dahi ölümlerin yaşandığı açlık grevlerinde hayati değere haiz vitaminlerin temininden rutin denetimlerin imaline irade dışı müdahale teşebbüslerinden tutsakların aksiyona münasebet olan taleplerinin karşılanmasına kadar hayat ve sıhhat hakkını ilgilendiren sayısız ihlalden bahsetmek mümkün Bu ihlallere genelin toplumsal siyasal hukukî duyarsızlıkları da eklendiğinde sonu vefat ya da kalıcı arazlarla biten bir sıhhat sıkıntısını özetlemiş oluruz
Benzer bir durumu cezaevlerindeki fizikî yahut ruhsal baskıların getirdiği intiharlar için de vurgulamak mümkün Birçok intihar olayının tutsak yakını yahut arkadaşları tarafından kuşkulu olarak söz edilmesi sorunun vahameti açısından kıymetli bir fikir sunabilir Çıplak arama konusunda da insanın biyopsikososyal varlığını direkt hedefleyen bir yönelim tarifi yapmak yanlış olmasa gerek İnsan onurunu hiçe sayan ve tahminen de insanlığı en fazla utandıran çıplak arama konusunda bunun savunusunu yapmaya yeltenenlerin ya da bilerek isteyerek kamuoyunu yanıltma hedefi ile inkâr edenlerin arsızlığını pişkinliğini karaktersizliğini tabir edecek sözcükleri bulmakta zorlanıyorum Şaşkınlıkla ve ibretle takip ettiğimiz bu insanların halkın tarihin ve gerçek adaletin vicdanında şimdiden mahkûm edildiklerini belirtebiliriz
Bu yazı Türk Tabipleri Birliğinin TTB mecmuası Toplum ve Tabip için yazılmıştır Yazının devamı
