Sincan Cezaevi’nde tutulan HDP’nin eski Küme Başkanvekili ve eski Diyarbakır Milletvekili İdris Baluken, Kürt probleminin tahlilinde ortaya çıkacak güzelleştirme başlıklarını değindi. Muhalefetin Kürt probleminin tahlilinde iktidardan pek bir farkı olmadığını söyleyen Baluken, “Hâlâ Kürt problemi var mıdır, yok mudur sorusunu tartışmak, trajikomik bir siyasi sefaletten diğer bir şey değildir” tabirlerini kullandı.
İktidarın 2016’da meclise getirdiği dokunulmazlıkların CHP’nin de onayı ile kaldırılmasının akabinde tutuklanarak cezaevinde gönderilen HDP’li milletvekilleri ortasında İdris Baluken de vardı. 2013’te yürütülen tahlil sürecinin değerli aktörlerinden biri olan İdris Baluken, 5 yıldır tutuklu. Baluken’in üçüncü kitabı “Sincan’dan Edirne’ye Hasbıhal-Name” Dipnot Yayınları’ndan çıktı. Sincan F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutuklu bulunan Baluken, edebiyat siyaset münasebeti, yeni kitabı ve yeni siyasi mevzularla ilgili Artı Gerçek’ten Remzi Budancir’in sorularını yanıtladı.
EDEBİYAT VE SİYASET İLİŞKİSİ
Öncelikle edebiyata ait bir soru sormak istiyorum. Bir siyasetçi olarak tutuklu bulunduğunuz mühlet zarfında üçüncü kitabınız çıktı. Bir siyasetçi olarak edebiyatla da ilgili olan birisiniz. Edebiyat ve siyaset bağlantısını nasıl tanım edersiniz?
Siyaset ve edebiyat ya da daha geniş manada sanat alanının iç içe geçmişliğine inananlardanım. Bununla birlikte, emeğe, tere, zahmete dayanan sanatsal üretim gayretlerinin hiçbirine hudut konmaması gerektiğini belirtmem gerek. Sanatsal muhteva taşımak kaydıyla her estetik üretinin horgörü yerine müsamahayı hak ettiğini düşünüyorum. Siyasetin de sanatın da uzlaşamayacağı ortak alanın, otorite ve tahakküm anlayışları olduğunu söz etmek yanlış olmaz.
İkisi de tabiatları gereği itaati temel almaz, alamaz. Tam tersine, güce ve zora dayalı otorite arayışlarının olduğu her yerde, ikisine de düşen vazife, itiraz üzerinden ortaklaşmaktır. Haksızlığın, zulmün, baskının hükümranlığına ahenk göstermek ne sanatın ne de kıymetleri temel alan bir siyasetin işi olamaz. Bunlara uyumsuzluk göstermek, itiraz üzerinden yeni yaşama dair tohumlar ekmek, kanımca iki alanında olmazsa olmazlarıdır.
Her çeşitten statükonun kalıbına ne erdemsel yanı ağır basan sanatı ne de ilkesel tutarlılığı olan siyaseti sığdırmak mümkündür. Bu istikametiyle ikisi de niyet ve söz özgürlüğünün kaleleridir. Prensipli siyaset ve faziletli sanat umudun sığındığı en sağlam konutlardır. İnsanlık bünyesine nefes aldıran soluk nasıl ki özgürlüğü temel alan siyasete aitse, ona can veren ve o canı besleyen derindeki nabız da gelişimi temel alan sanata aittir, diyebiliriz. Soluk almadan nabız atmaz, nabız atmadan soluk olmaz.
Son kitabınızın ismi “Sincan’dan Edirne’ye Hasbıhal-Name” oldu. Neden bu ismi tercih ettiniz?
Kitap haline gelen çalışmanın en az mesai harcanan ve en süratli karar verilen kısmı, isminin ne olacağı problemidir. Bu çalışmanın kitap formatına kavuşup kavuşmaması ismine oldukça tereddütler yaşadım. Zira metni kaleme almaya karar verdiğimde, teknik, öz ve biçem açısından tümüyle edebi çeşide uygun bir hedef içinde olmadım. Yani edebi mektubun sonlarıyla kendimi kısıtlamadım.
Tam tersine, edebi hassaslıkla birlikte siyasi, tarihi, felsefi, bilimsel, aktüel anekdotları sıkça kullanmanın kolaylığını yaşadım. Gaye, samimi bir paylaşım, içten bir dertleşmeydi yalnızca. Bir nevi iç dökme diyebiliriz. Hem yazanı rahatlatacak hem de muhatabına yeterli gelecek bir metin hedeflenmişti. Ve o amaç gerçekleştirildi. Biten çalışmayı tarafsız ve soğumuş bir gözle okuduğumda, bunun tam manasıyla hasbihal notlarını içeren bir mektup olduğunu kanaatine vardım. Yayınevindeki değerli arkadaşların tekliflerini dikkate alarak uzun müddet bekletilmiş bu çalışmaya, süratlice, bu türlü bir isimlendirme yapmakta sakınca görmedik.
‘GERÇEĞE YA YÜZÜNÜZÜ DÖNERSİNİZ YA DA SIRTINIZI’
Edebiyat yası sıra değerli bir siyasetçisiniz. Siyasete ait de görüşlerinizi paylaşmanızı isteriz. Kürt problemi, son periyotta bir sefer daha kamuoyu gündeminin üst sıralarına taşındı? Kürt sıkıntısı ile ilgili tartışmalara dair fikirleriniz nelerdir?
Kürt sorunu ile ilgili kısır tartışmaları, devletin yahut idare erkinin gerçekle olan münasebeti üzerinden pahalandırmak gerek. Gerçeğe ya yüzünüzü dönersiniz ya da sırtınızı. Sırt çevirerek ne problemlerle yüzleşebilirsiniz ne de onu ortadan kaldırabilirsiniz. Yaşanan devasa yıkıcı, acı ve ölümcül tecrübelerden sonra, hâlâ Kürt problemi var mıdır, yok mudur sorusunu tartışmak, trajikomik bir siyasi sefaletten öbür bir şey değildir. Karın ortasında dikilip kışı inkâr etmek ne ise çok acı ve yıkım ortasında uzunluk gösterip Kürt problemini inkâr etmek de tıpkı şeydir.
Bunun olağanla ilgisi olmayan bir patoloji olduğu mutlaktır. Tıpta patolojik olan ya tedavi ile fizyolojik hudutlara çekilir ya da tedavisiz kalarak bünyenin tüm gücünü eritir, vakit içinde de çöküşe götürür. Tıbbın bu kuralı, toplumsal bünye ve sosyoloji bilimi içinde geçerlidir. Bugün, her kim, nereye çekmeye çalışırsa çalışsın, çok güzel biliyoruz ki yaşanan yapısal yahut kurumsal çöküşün asıl sebebi Kürt sorununun çözümsüzlüğüdür. Keza, bu çöküş tablosunda, tüm toplumu, eşi gibisi olmayan bir sefalet ve çaresizliğe mahkûm eden sebep de açık ve nettir. İktidarın sorumluluğunda olan öteki bütün ihmal, yetersizlik, kabahat ve günahlar da böylesi bir gerçekliğin yan tesirleri ya da tali komplikasyonları olarak belirtilebilir.
‘HİÇBİR KİRLİ ALAKA AĞI TABAN BULAMAZ’
Anlamamakta ısrar edenler için bir kere daha, Kürt sorunu kördüğümünün çözülmesi durumunda süratle yaşanacak birkaç düzgünleşme başlığını özetleyerek toparlamaya çalışayım Kürt probleminin tahlili demek, toplumsal uzlaşı ve barışın sağlanması, en büyük kutuplaştırma ve düşmanlaştırma aygıtının iktidar sahiplerinin ellerinden alınması demektir. Devletin demokratik dönüşümünün sağlanması, sivil siyasete alan açılması, lakin bu sıkıntının tahlili ile mümkündür. Şiddet ve savaş gerçekliğin ortadan kalkması, devletin ve toplumun güvenlik korkularından arınmasını beraberinde getirecektir.
Böyle bir gelişme, görünür yahut derin mahfillerde yerleşmiş, her türlü kabahati işlemeye meyilli kayıt dışı bütün saklı yapıların tasfiyesini gündemleştirir. Şeffaf, denetlenebilir ve demokratik işleyişi temel alan bir devlet yapısında ise yolsuzluklar başta olmak üzere hiçbir kirli ilgi ağı taban bulamaz. Rahatlayan bir toplum ve devlette adalet hissinin tekrar dirilmesi fazla vakit almaz.
Benzer biçimde, memleketler arası münasebetlerin düzelmesi, insan hakları ve demokratikleşme kapsamında kozmik hukuk normlarının benimsenmesi, prestij ve onur üzerinden kaybedilen saygınlığı kısa müddette geri getirecektir. Özetle belirttiğim bu konular dahi, ekonomik güzelleşme başta olmak üzere, toplumsal ve siyasal alandaki tüm meselelerde düzelmeyi beraberinde getirecektir. Tüm bunlardan daha değerli olan ise akan kanın ve gözyaşının durmuş olmasıdır ki, bunun kıymeti hiçbir kriterle mukayese bile edilemez. Bahsettiğimiz bu olumlu gelişmelerden kaçınmak, bu ülkeye ve tüm topluma yapılabilecek en büyük kötülük demektir. Bu berbatlığın bir an önce sonlanması ve rasyonel bir akılla dümenin uygunluğa gerçek kırılmasını ummuş olalım.
‘ALTILI MASA’ ELEŞTİRİSİ
İktidarın uyguladığı siyasetler yanı sıra muhalefet cephesinin tavrı da tenkit konusu. Muhalefetin kurduğu Altılı Masanın HDP’yle “İlişkileri” ya da “İlişkisizliğine” yönelik neler söylemek istersiniz?
Ben bu mevzuyu çok fazla önemseyenlerden değilim açıkçası. Zira bugüne dek, altılı masanın başat aktörleri ile mevcut iktidar ortasında HDP’ye yaklaşım ya da Kürt sorununun tahlilindeki samimiyet açısından pek fazla bir fark gördüğümü belirtemem. İki taraf da bu mevzularda adeta kendilerine bildirilmiş olan resmi vazifenin gereği olarak “iyi polis”, “kötü polis” rolünü oynuyor izlenimi veriyorlar. Dokunulmazlık oynamalarındaki tutumlara bakılabilir, bu bahiste.
Turnusol kâğıdı, son kertede ortaya konan resmi kurumsal tutumlardır, küçük bir çocuğu dahi inandırmaktan uzak boş laflar değil! Toplumsal talepleri ya da halka ilişkin beklentileri önceleme durumunda olsaydılar, 84 milyonun tamamını kapsayan telaffuz ve siyasetleri, diğerinin sözüne gerek bırakmadan kendileri ortaya koyar ve bunu gönül rahatlığıyla bütün topluma ulaştırmanın kederine düşerlerdi.
Samimi bir yaklaşım yerine seçime endeksli bir kasaba kurnazlığının emareleri seziliyor. Umarım yanılıyorumdur ya da umarım aşarlar bu durumu. Aksi durumda, Kürt halkının örgütlü politik şuurunu ve HDP şahsında tüm ezilenlerin kadim uğraş birikimini ıskalama ya da küçümseme durumuna düşerler ki, bunu hiç kimseye tavsiye etmeyiz.
Ne Kürt sorunu ne de onunla irtibatlı olarak demokratikleşme başta olmak üzere Türkiye’nin temel sorun alanları, bu biçimde utanılarak, sıkılarak, belirlenmiş kalıplardan korkarak, kaçamak hallerle geçiştirilecek şeylerdir. Tam aksine, ilkesel mutabakatlarla garanti altına alınmış, ülkenin ve toplumun geleceğini garanti altına almış, yavuz ve yaratıcı çıkışlara en çok bu alanda muhtaçlık var.
‘TELKİN ETMEK POLİTİK TUTUM OLMAKTAN UZAKTIR’
Endişe ile umut ortasında salınan bir toplumda telaşları azaltıp umudu arttırmak, muhalefet teziyle sorumluluk alan herkesin işi olmalıdır. Kaldı ki, seçim ve pahalılık dahil olmak üzere her hususta halka “bekleyin, halledeceğiz” yaklaşımını telkin etmek, politik bir hal olmaktan uzaktır. Zülüm ve artırım sopasıyla halkın her gün sopalandığı bir tabanda, böylesi bir tutum etik olmaktan da uzaktır. Yaşamayı ve sevinmeyi unutmuş bir topluma salt nasihat üzerinden beklemeyi öğütlemek, agonide can çekişen bir hastaya karşılığı olmayan düzgünleşme vaatlerinde bulunmaya benzeri. Tüm sorun alanlarında bu ataletten sıyrılıp, harekete geçmelerini dileyerek bitirmiş olayım. (HABER MERKEZİ)
