Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Ukrayna’ya askeri operasyonun münasebeti olarak öne sürdüğü, “Ukrayna’nın Bolşevikler tarafından uydurulan bir ülke olduğu” söylemi Sovyet ihtilali tarihini de gündeme getirdi. Mevzuyu, “Lenin’in Ukrayna’sı” başlıklı yazısında tartışan Kozmik Gazetesi muharriri Cihan Tuğal, “Putin’in ve öteki emperyalistlerin asla hazmedemeyeceği şey, Bolşevik ihtilalinin birinci yıllarındaki özgürlük havası. Mazlum milletlerin kendi rotalarını çizmesi” yorumunu yaptı.
Tuğal’ın yazısından bir kısım şöyle:
Putin’in açıklamasında önemli iç çelişkiler var. Bir yerinde Bolşeviklerin UKKTH’yı manipülatif bir araç olarak edindiklerini söylüyor. Öteki bir yerde, bu tıp “ütopyacı fanteziler”in anayasaya dahil edilip ülkeyi yok ettiğini. Meğer UKTTH, sonradan fetişleştirilmiş ve içi boşaltılmış olmasına karşın, ne bir manipülasyon aracı, ne boş bir fantezi. Kökleri Marx’ın İrlanda ve Polonya sıkıntılarına yaklaşımında. Bolşeviklerin Marksizmi, 20. yüzyılın değişen çabaları ışığında tekrar kurarken geliştirdikleri bir prensip UKKTH. Sınıfsal kurtuluşun, antiemperyalist çabadan asla ayrılamayacağının; ayrılırsa devrimci niteliğini kaybedeceğinin, Lenin tarafından net ve sistematik biçimde ortaya konuluşu.
Ancak Bolşevikler, birçok sebepten ötürü, birinci başta vadettikleri hakkı yavaş yavaş mazlum ulusların elinden aldılar. 1920’lerin sonlarına gelindiğinde, ulusların kendi yazgısını tayin etme hakkının yerinde yeller esiyordu.
Bu dönemeçten sonra da SSCB, ulus kurmaya devam etti. Bir taraftan Rusların mazlum uluslar üzerindeki egemenliğini perçinliyor, fakat öteki taraftan bu ulusların lisanlarını, kültürlerini geliştirerek, yeni kimlikler oluşturuyordu.
Putin, Ukrayna’yı Lenin ve komünistler kurdu derken, bu süreci (çarpıtarak) anlatıyor. Fakat eklemeyi de unutuyor. Kendisinin son yıllardaki saldırganlığı, Ukrayna’daki ulusluk hissini, ve kültür birliği hissini, hayli derinleştirdi. Kendisini bir kesim Rus, bir modül Ukraynalı gören, ya da bu kimliklere çok da takılmayan bir sürü insan, Putin dehşetinden giderek Ukraynalılaşıyor son vakitlerde. Buradan bakılınca, bilhassa radikal sağa kayan haliyle, Ukrayna “Putin’in Ukrayna’sı.”
Aslında Ukrayna dahil, Rus havzasındaki ulusların kuruluşunun genel çizgileri, dünyanın başka yerlerindeki ulus inşasına birçok açıdan benziyor. Milliyetçilerin tezlerinin tersine, uluslar yüzyıllar öncesinin bize mirası filan değil. Lisan, kültür, toprak birliği, neredeyse istisnasız biçimde çağdaş devrin yapıtı. Kurucu öge da (kendi başına olmasa bile) yüklü olarak devlet/ler. Ulusların oluşumunda, dış devletlere duyulan reaksiyonun de rolü azımsanamaz.
Dolayısıyla, Putin’in Ukrayna’ya özelmiş üzere gösterdiği durum, aslında her ulus için (bir yere kadar) geçerli.
Putin’in sorunu bir Lenin problemi üzere sunması ise, Bolşevizmin özerklikçi, özgürlükçü damarı üzerinden, yalnızca Ukraynalıların değil, tüm insanlığın hürriyet hasretine yapılan bir atak.
Her toplumsal küme üzere, ulus da süreç içinde oluşur, oluşturulur. Tüm problem, bu sürecin ve sonrasının, ne kadar mazlumların ve ezilen sınıfların; ne kadar hakim sınıfların ve emperyalistlerin denetiminde gelişeceği. Gerçek bir Bolşevik, ne ulusu/milleti öbür kimliklerin üzerine koyar, ne de insanları ulusal/milli kimliklerinden vazgeçmeye zorlar. Değerli olan, bu kimliklerin insanlığa mı, egemenlere mi hizmet ettiğidir.
Putin’in ve başka emperyalistlerin asla hazmedemeyeceği şey, Bolşevik ihtilalinin birinci yıllarındaki özgürlük havası. Mazlum milletlerin kendi rotalarını çizmesi. Bu yanıyla Bolşevizm, bugün ve her vakit, diktatörlerin unutamadığı bir dehşetli hayal olagelmiştir. Putin’in Lenin hayaletinden bir türlü kurtulamamasının nedeni (Batı basınının daima vurguladığı gibi) bir eski KGB casusu olmasından ve Sovyetler Birliği’ni tekrar kurmak istemesinden değil. Dengeli bir antiemperyalizmin kendi rejimini de altedeceğini bilmesinden. Bolşeviklerden artakalanların, Rus imparatorluğunu tekrar canlandırdıkları yanlışsız. Bugünün maksadı ise, Lenin’in halklara verdiği kelamın tekrar, daha güçlü halde tarih sahnesine çıkması olmalı.
Ukrayna işte tam da bu manada “Lenin’in Ukrayna’sı.” Somut bir gerçeklik olarak Ukrayna devletinden, ulusundan bahsetmiyorum. Bir potansiyel olarak Ukrayna kastettiğim. Bolşevik Devrimi’nin birinci yıllarında, Ukrayna devrimcilerinin kurduğu özerk şura cumhuriyetinin ruhunun tekrardan canlanma potansiyeli. Ukrayna ve etrafındaki mazlum halkların dayanışma içinde, hem Amerikan hem Rus emperyalizmine dur deme potansiyeli.
Özgürlüğü sevdiğini söyleyen herkesin temel vazifesi, “Lenin’in Ukraynası”nı emperyalist saldırganlığa karşı savunmaktır.
YAZININ TAMAMI
