Sabah müellifi Yavuz Donat bu hafta yazılarını Çanakkale’den yazıyor ve 18 Mart’ta Erdoğan’ın açtığı köprünün “Çanakkale’ye sınıf atlattığı” temasıyla bölgeden izlenimlerini aktarıyor. İzmir-Çanakkale ve Bursa-Çanakkale otoyollarının bitmesiyle birlikte köprünün ‘banknot matbaası üzere çalışacağını’ söyleyen Donat’ın dünkü yazısında Ezine’den şöyle bir anekdot vardı:
– Peynirci… İşler nasıl?
– Çok şükür.
– Beyaz peynir… Kaç lira?
– Ramazan… Mübarek ay… Herkes yiyebilsin… 2.5 kilogramı 150 lira.
Orhan Pamuk’un Cihangir’deki bir satıcıya “Merhaba poğaçacı” diye seslenmesini hatırlatan “Peynirci… İşler nasıl” sorusunu bir kenara bırakırsak, peynircinin karşılığında dikkat çeken bir şey var. Diyor ki peynirci, mübarek ramazanda herkes yiyebilsin diye peynirin iki buçuk kilosu yüz elli lira! Çanakkale’den epey optimist tablolar çizen Donat, peynirin fiyatıyla ilgili yorum yapmamış; ancak şahsen üretildiği yerde, Ezine’de kilosu 60 liraya fırlamış peynir fiyatının da pek yorum yapılacak yanı yok. Esasen pazartesi günü, muhtemelen Donat bu yazıyı yazmaktayken, TÜİK enflasyon sayılarını açıklamıştı. Ne kadarı peynir fiyatı takip etmeyi sürdürebiliyor bilinmez, fakat yurttaşların neredeyse tamamı ‘sayısal izahata’ sığmayacak biçimlerle yaşıyor sorunu.
Hükümeti destekleyen gazetelerde de sorun giderek daha çok yer buluyor kendine. Haber olarak değil, pek doğal. O mevzuda 20 yıllık tozpembecilik statükosu, olabildiğince az görünmeye çalışsa da sürüyor. Artırımlara güncelleme demek, yalnızca âlâ dataları köpürtmek, berbat bilgilere ‘şaşı bak şaşır’ merceği tutmak üzere ‘geleneksel’ teknikler hala cari…
Ama müellifler. Onlar artık kaçamaz oluyorlar bu problemden. Haydi enflasyon verisi “işte memur ek zammı” ya da “kira artış oranı belirli oldu” diye anons edilebiliyor; ancak ismiyle cismiyle yazı yazanlar… Pahalılık, bir devir oldukça iş görmüş o yapay ‘mahalle sınırları’nı aşarak ülkenin tüm sokaklarını dev ayaklarıyla gezerken onlar ne yapsın?
Belli ki karşılarına giderek daha çok çıkan bu sorun hakkında yazmak zorunda hissediyorlar, bunu keder de ediyorlar. İçlerinde iktisat idaresinin geçmiş ve bugünkü takımları lehine veya birtakım aktüel uygulamaların aleyhine imalar sıkıştırılmış ‘mektuplar’ da var. Lakin en genelleştirilebilecek tabir şu olmalı tahminen: Temkinli bir kötümserlik…
Yeni Şafak’ta İsmail Kılıçarslan mesela, “Sert gerçek: Yüzde altmış bir” başlığıyla yazıyor salı günü. Fıstık konulamaz olmuş iftar tatlılarına hüzünleniyor, Maraş’ta gördüğü 160 liralık iftar menüsü için “Maraş güzelmiş, bu menüye İstanbul’da 300 lira yazarlar” diye düşünürken kendine yakalandığını anlatıyor; “hayat pahalılığına alışıvermişim” diye hayıflanıyor. Yaz için umut bağlanan turistler de gelmezse [ki ona nazaran de gelmeyecekler gibi] “sonbaharda her şey çok sertleşir” diyor.
Sabah’ta Okan Müderrisoğlu, yeniden salı günü, “Bugün Türkiye’de, ‘enflasyonist ahlaksızlıkla’ baş edilmeye çalışılıyor” diye yazıyor. Sorunun kökünü dışsal nedenlere, iktidarı zorlama arayışlarına, global tesirlere, içteki stokçulara falan havale ediyor ancak ortaya çıkan duruma ait daha “gerçekçi” davranıyor o da. “Tablo” diyor, “vatandaşın hudut uçlarına basan, siyaseti de ipotek altına alan riskli hal alıyor.”
Aynı gün Cem Küçük, bir TV programında söylediği “İnsanlar ekmek bulamıyorsa Bergen sinemasını 7 milyon kişi nasıl izledi” kelamlarına açıklık getirmek zorunda kalıyor Türkiye gazetesinde: “Hayat pahalılığını bilmeyen var mı? Hepimiz şikâyetçiyiz.”
Pahalılık koca ayaklarıyla sokakları titretirken siyaset üretmek de güç elbette. Muhalefetle karşı karşıyayken daha kolay tahminen de işler; lakin bu ‘koca ayak’ çok daha sıkı bir rakip… Yeniden Türkiye gazetesinde Rahim Er ‘emektar’ bir aletin imgesini çağırıyor bakın yardıma, ‘iç düşman’ diyor:
“Bugün milyonlarca seçmen, enflasyonun yüzde 38,1 olduğu Türkiye’yi bilmiyor. Onlar tek haneli günlerde yetiştiler. Enflasyon, iç düşman hâline gelmiştir. Kesinlikle mağlup edilmeli.”
İşte bu denli telaşlı yazıyı birebir gün okuyunca Yavuz Donat’ın, “Peynirci… İşler nasıl?” diye başlayan diyalogunun devamı yine beliriyor gözlerimizin önünde: Herkes yiyebilsin diye 150 lira!
