Mithat Sancar: HDP’yi düşmanlaştıran yaklaşımlar tehlikeli sonuçlar doğurur

Altı muhalefet partisi başkanının buluşmasıyla başlamak istiyorum. Bu buluşma nedeniyle, toplumsal medyadan “HDP neden masada yok” tenkitleri geldi. Siz bu masaya davet edilmeyi bekliyor muydunuz?

Muhalefet partilerinin kendi ortalarında diyalog ve ortak çalışma yürütmelerine bizim rastgele bir itirazımız yok. Zati bu buluşma, güçlendirilmiş parlamenter sistem tartışmalarının finali olarak duyurulmuştu. Bu cins çalışmalar yapılabilir elbette. Çeşitli partiler ortasında bu cins alakalar bize nazaran olumludur.

Burada karışıklık yaratan ve tartışmaya neden olan durum şudur: Toplantı sahiden belirtilen gündemle mi gerçekleştirildi, yoksa birebir vakitte bir ittifak buluşması mıydı? Millet İttifakı’nın genişleyip genişlemeyeceği üzere bir tartışma, sanırım bu meçhullükten ortaya çıktı. Millet İttifakı’nın genişlemesiyle ilgili görüşmeler de yapılabilir, buna da bizim itirazımız olamaz. Çünkü biz parlamento seçimine kendi ittifakımızı kurarak gireceğimizi belirttik.

Fakat cumhurbaşkanlığı seçimi için ortak aday fikrine açık olduğumuzu da söyledik. Bunun yolunun da bizimle kamuya açık, direkt müzakere yürütülmesi olduğunu her vesileyle lisana getiriyoruz. Müzakere etmek istediğimiz çerçeveyi ana sınırlarıyla esasen hem deklarasyonumuzla duyurduk hem de çeşitli beyanatlarımızda söz ettik. Şayet bu çalışma, Meclis seçimlerine dönük bir ittifak niyetiyle yapılıyorsa, bizim burada yer almamızın bir gereği aslında yok.
Şayet cumhurbaşkanlığı seçimi ve onunla ilişkili temel sıkıntılar kelam mevzusuysa, durum değişir. Başta geçiş süreci olmak üzere, cumhurbaşkanlığı seçimini ilgilendiren bahislerde bizimle açık diyalog ve müzakere yürütülmesi talebimizi tekrar etmek istiyorum. Bunun için o masada bulunmak gerekmiyor; kaldı ki bizim o masaya davet edilme üzere bir beklentimiz de yoktu. Şayet cumhurbaşkanlığı seçimi ortak aday tartışması üzerinden gelişecekse, HDP olarak talebimiz, bu çerçevedeki bahislerin bizimle kamuoyuna duyurularak, açık, direkt ve şeffaf biçimde yürütülmesidir.

‘HDP’Yİ YOK SAYAN BİR YAKLAŞIMIN KALICI TOPLUMSAL BARIŞ İNŞA ETME BAHTI YOK’

Bu görüşmenin akabinde Pervin Buldan, “Bizi yok sayanları vakti geldiğinde biz de yok sayarız” dedi, keza sizin de bu istikamette açıklamalarınız var ve bu, altılı toplantıya reaksiyon olarak yorumlandı.

HDP’yi yok sayan rastgele bir yaklaşımın, Türkiye’de gerçek ve güçlü bir demokrasi, kapsamlı ve kalıcı bir toplumsal barış inşa etme talihi yok. Bunu da şöyle netleştireyim: Şayet Türkiye’de sahiden demokrasiye giden yol açılacaksa, yeni bir periyot başlatmak gerekiyor. Cumhurbaşkanlığı seçimini kazanmanın ve Meclis’te bu değişimi sağlamaya yetecek bir çoğunluk oluşturmanın bu açıdan çok kıymetli olduğu açık. Bütün bunları HDP’siz yapabileceğini düşünen kim varsa, hayal aleminde yaşıyor demektir.

“HDP’yi güzel tutalım lakin boş tutalım” üzere bir yaklaşımın da birilerinin gündeminde olduğunu ve bu bahiste hazırlık yapıldığını görüyoruz. Böylesi bir yaklaşım tuzaklarla doludur. Bunun farkında olmadığımızı düşünmek de önemli bir yanılgıdır.

‘HDP’Yİ DÜŞMANLAŞTIRAN YAKLAŞIMLAR TEHLİKELİ SONUÇLAR DOĞURUR’

Benim merak ettiğim şu; siz o toplantıda olmamakla kendinizi “yok sayılmış” mı hissettiniz?

Hayır, bu türlü söylemiyorum. HDP’yi ötekileştiren, hatta düşmanlaştıran yaklaşımlar çok tehlikeli sonuçlar doğurur. HDP’yi muhatap almayı kabul etmeyen, bunun da ötesine geçerek HDP’ye karşı düşmanca tavır takınan bir zihniyetin Türkiye’de demokrasiye katkı sunma savının rastgele bir inandırıcılığı yoktur, olamaza da.

Eğer bu iktidara karşı demokratik bir alternatif oluşturulmak isteniyorsa, bunu Türkiye’nin geçmişten bugüne en derin meselesinde iktidarın anlayışını motamot sahiplenerek yapılması mümkün değildir. Kelamı dolandırmaya gerek yok: Kastettiğimiz, öncelikle ve bilhassa ÂLÂ Parti’dir. Düşünün ki, bu parti sözcüleri aracılığıyla “HDP kapatılmalıdır” bile diyebiliyor.

Buna yönelik mi reaksiyonunuz, yani GÜZEL Parti’ye?

Sadece ÂLÂ Parti’ye yönelik değil. Toplantıdan evvel de pek çok kere lisana getirdik. “Altı muhalefet partisi” bir ortaya geldiğinde, bu partilerin, Türkiye’deki temel meselelere dair hakikaten muhalif bir tavır sergilemesi beklenir. Muhalif olmak da iktidarın, Türkiye’deki temel problemlere dair yaklaşımlarına karşı olmak ve demokratik tahlil teklifleri sunmak manasını taşır. Fakat bir parti, kurum yahut etraf, Kürt sorunu, eşit yurttaşlık ve siyasal özgürlükler üzere en temel bahislerde dahi iktidarla tıpkı yahut emsal anlayışı paylaşıyorsa biz bu yapıya muhalif diyemeyiz.

Böyle bir anlayışın yük taşıyacağı bir ittifakın da Türkiye’ye bugünkünden daha düzgün bir gelecek vaat etmesinin mümkün olmayacağını düşünüyoruz.

Kılıçdaroğlu, ‘HDP’yi yok saymıyoruz, görüşüyoruz, gerektikçe de görüşeceğiz’ dedi. Bu açıklama sizin için kâfi oldu mu, yoksa “biz de o masada kesinlikle olmalıydık” diyor musunuz?

Bizim “mutlaka o masada olmalıydık” üzere bir beyanımız yahut açıklamamız olmadı. Biz Türkiye’nin geleceği tartışılırken HDP’nin yok sayılmasının büyük bir yanlış ve tuzak olduğunu söylüyoruz. Temel sıkıntı, HDP’nin direkt doğruya müzakere adresi olarak kabul edilip edilmediğidir.

HDP ile açık ve şeffaf görüşme yürütülmesi, diyalog kanallarının oluşturulması, Türkiye’de baskıcı iktidarı ve yıkıcı atmosferi dönüştürmek için elzemdir. Ancak gündemde seçimler olduğu için problemleri çoklukla seçim çerçevesinde konuşmak durumunda kalıyoruz.

Öncelikle şunu tekrar vurgulamalıyım: Parlamento seçimiyle cumhurbaşkanlığı seçimini ayırıyoruz. Cumhurbaşkanlığı seçimi tıpkı vakitte bir geçiş süreci sorunudur. Şayet ortak bir adayda karar kılınacaksa, Türkiye’nin yeni bir başlangıcı hangi çerçevede yapacağının detaylı bir biçimde konuşulması gerekiyor. Şayet ortak bir aday fikri olgunlaşırsa biz, bu problemin isim üzerinden değil, siyasal prensipler ve yapısal meseleler üzerinden konuşulmasını istiyoruz. Aksi taktirde kamuoyunun büyük bir kısmının şu soruları sorma hakkı doğuyor: 6 parti buluştu, şöyle bir geçiş süreci şöyle bir sistem ve şöyle bir gelecek önerisi ortaya çıkardı. Pekala bu nasıl hayata geçirilecek?

Bunu Türkiye’nin en dinamik, demokrasi gayreti konusunda başta Kürt halkı olmak üzere en direngen ve kararlı sosyolojisini hesaba katmadan, bu sosyolojinin direkt siyasi iradesini temsil eden bir partiyi eşit bir aktör olarak görmeden nasıl yapacaksınız? Bu sorulara karşılık verme mecburiyeti, muhalefet partilerinin topluma karşı sorumluluğudur.

‘HDP İLE GÖRÜŞÜYORUZ’ DEMEK YETMEZ’

Bizim kaygımız temel olarak Türkiye’yi demokrasiye kavuşturarak kalıcı barışı inşa etme imkanlarını sağlayacak toplumsal dinamizmi ortaya çıkarmaktır. Son yıllarda çok büyük tahribatlar, çok büyük adaletsizlikler yaşandı. Bunların elbette tamiri gerekiyor fakat daha ötesini hedeflemek gerekiyor, o da şudur: Birebir tahribatların tekrar yaşanmayacağı sosyolojik ve politik bir tabanı yaratmak.

Bu tabanı yaratabilmek için de HDP’nin siyasi aktör olarak temsil ettiği geniş sosyolojinin siyasi özne olarak tanınması bir zorunluluktur. O nedenle “HDP ile görüşüyoruz” demek yetmez. “HDP’yi yasal görüyoruz” demek de yetmez. Temel olan, HDP’yle eşitler ortası bir tabanda tereddütsüz, çekincesiz, direkt ve açık bir diyalog ve müzakere yürütmeyi kabul etmektir.

Siz ‘mevcut iki ittifak içinde yer almayacağız’ diyorsunuz lakin partinizin cumhurbaşkanı adayı çıkarıp çıkarmayacağı konusunda da şimdiye kadar net bir açıklama yapmadınız.

Aday problemini, önerdiğimiz bu çerçeve derinlemesine tartışılmadan gündemimize almıyoruz. Seçim tarihi muhakkak olduğunda o vakte kadar alınmış olan yahut alınması olası yola bakarız, gelişmeleri kıymetlendiririz, kararlarımızı da bu olgu ve datalara nazaran veririz.

Kendi adayımızı çıkarıp çıkarmayacağımız problemi de bu süreç içerisinde şekillenecektir. Ki bunu da yalnızca HDP olarak yapmayacağız; Meclis seçimi için kurmakta olduğumuz demokrasi ittifakının bileşenleriyle tartışarak, bu ittifakta yer almayan demokrasi güçleriyle istişare ederek, tabanımızla diyalog içerisinde belirleyeceğiz. Şöyle yapılmazsa aday çıkarırız yahut şöyle yapılırsa aday çıkarmayız üzere bir yaklaşımın, bu mevzuda yürütülebilecek kapsamlı ve derinlemesine tartışmaların önünü tıkayacağı kanaatindeyiz. O yüzden biz, demokrasiye, barışa ve adalete giden yolun tıkanmaması, tersine bu yolun genişlemesi için, mevcut koşullarda bir tuzak olarak gördüğümüz aday tartışmasına girmek istemiyoruz.

‘KENDİ ADAYIMIZI ÇIKARMAK DA GERÇEK BİR SEÇENEKTİR’

Ama eş genel lider yardımcınız Tayip Temel de altı başkanın buluşmasına davet edilmemenizi eleştirirken “biz de kendi adayımızı çıkarabiliriz” manasına gelecek bir açıklama yaptı…

Tam olarak o denli söylemedi, o açıklamanın bir bağlamı vardı. Tayip Temel arkadaşımız, “Millet İttifakı’nda, kendi adayımızı çıkarma eğilimimizi güçlendiren gelişmeler var” dedi. Herkes biliyor ki, kendi adayımızı çıkarmak da gerçek bir seçenektir. Fakat biz bunu artık tartışmak istemiyoruz.

Yani seçeneklerden biri, elbette seçimlere demokrasi ittifakının adayıyla katılmaktır. Bizim temel olarak önceliğimiz, bu önerdiğimiz çerçeve olgunlaşıncaya kadar tartışmanın sürdürülmesidir. Mutabakat sağlanırsa ortak aday fikrine açık olduğumuzu zati beyan etmiştik. Şayet ortak aday bu gerçekleşmezse ne yapacağımıza, biraz evvel değindiğim çoğulcu demokratik formülle karar vereceğiz. Bu türlü bir durumda, kendi adayımızla seçimlere girmek de elbette değerli bir seçenek olacaktır.

‘ÜÇÜNCÜ İTTİFAK DEĞİL, GENİŞ DEMOKRASİ İTTİFAKI OLARAK TANIMLIYORUZ’

Partinizin de içinde yer aldığı üçüncü ittifak çalışması var. İkinci toplantıyı da sanırım 26 Şubat’ta yapacaksınız. Birincisi sekiz siyasal yapı ile başlayan ittifak görüşmeleri yeni iştirakçilerle genişleyecek mi? İkinci olarak da sekiz siyasal yapı önderi olarak bir ortaya gelip birlikte fotoğraf verecek misiniz?

Bizim demokrasi ittifakımız çok geniş bir çerçeveyi içeriyor. Sol sosyalist aktörlerle, siyasi parti ve oluşumlarla ittifak da bunun değerli bir modülüdür. Biz bu buluşmalara “ortak mücadele” gayesi koyduk.

Bizim yaptığımız görüşmeler, demokrasi ittifakı olarak tanımladığımız bir çerçeve içerisinde ilerliyor. Demokrasi ittifakı, başlı başına bir seçim ittifakı değildir. Bizim önceliğimiz, bir gayret iştirakini oluşturmaktır. Bu iştirak inşa edilirken bir seçim gerçekliğiyle de karşı karşıya olduğumuzun şuurundayız. Lakin odağımıza seçimi almadık.

İlk toplantıda da bu mevzuda mutabakat sağladık. Yani öncelik seçim ittifakı değildir. Birincil olarak ortak çabayı nasıl inşa edeceğimizi konuşuyoruz. Fakat seçimler de bu buluşmalardaki tartışma hususlarından biri olarak gündeme gelecektir elbette.

Taraflar, 26’sında gerçekleşecek ikinci toplantıya eş liderler seviyesinde katılacak. Birinci toplantıdan çıkan üç değerli sonuç vardı. Bunların içinde genişleme perspektifi de yer alıyordu. Hasebiyle sol-sosyalist yapılara dönük genişleme çalışmalarımız devam edecek.

Öte yandan demokrasi ittifakı çerçevesinde öteki bölümlerle görüşmelerimiz sürüyor. Mesela Kürdi partilerle yürüyen bir çalışmamız var. Aslında 2019 lokal seçimlerinde oluşmuş bir ittifakımız mevcut, bunu genişletmek için çalışmalarımızı yürütüyoruz. Biz bütün ezilenleri, sömürülenleri, dışlananları, ötekileştirilenleri, mazlumları ve mağdurları kapsayacak bir ortak uğraş birlikteliği inşa etmek istiyoruz. Bunu başardığımızda seçim problemi daha rahat bir biçimde ele alınır.

O nedenle “üçüncü ittifak” kelamı, yürüttüğümüz çalışma için yanlışsız bir niteleme değildir. Bu formda kullanıldığının farkındayız lakin biz bunu üçüncü ittifak değil, geniş demokrasi ittifakı olarak tanımlıyoruz. 26’sındaki toplantı da çalışma alanlarını ve metotlarını daha da somutlaştıracağımız bir gündemle gerçekleştirilecek.

‘ÖCALAN’IN NE DÜŞÜNDÜĞÜ ŞAHSEN KENDİSİ TARAFINDAN SÖZ EDİLSİN’

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Edirne’deki İmralı’dakine hesap verecek” kelamları çok tartışıldı. Burada HDP’ye yönelik yeni bir plan mı kuruluyor ya da somut bir gelişme olmuş olabilir mi sizce?

Suyu bulandırmak istiyorlar. Somut bir gelişme olup olmadığını bilmemiz mümkün değil. Bunu bilmenin tek yolu var: İmralı’da avukatlarla ve/veya bağımsız heyetlerle görüşmeye müsaade verilmesi. Böylelikle Abdullah Öcalan’ın bu bahis dahil, öteki bahislerde ne düşündüğü, şahsen kendisi tarafından söz edilsin. Bunun dışındaki atılımların HDP içinde tartışma yaratma, Kürt seçmende zihin bulanıklığına yol açma üzere maksatlar güttüğünün farkındayız ancak bu hesapların tutması mümkün değil. O nedenle biz Erdoğan’ın kelamlarının içeriğine bir değer atfetmiyoruz.

Öcalan daha evvel yıllarca avukatlarıyla görüştü, fikirlerini avukatları aracılığıyla kamuoyuna duyurdu; artık de birebiri yapılmalıdır. Yol kolay ve açıktır: Görüşmeler sağlansın, Öcalan’ın ne dediğini herkes direkt kendisinden öğrenelim.

Partiniz hakkındaki kapatma davasının seçimlere kadar sonuçlanmasını bekliyor musunuz? Partiniz kapatılsa da kapatılmasa da, HDP temsilcilerini bir formda alanda siyasi aktör olarak görecek miyiz?

HDP kapatılsa da kapatılmasa da, siyasi gücünü ve toplumsal tesirini bir halde değil, her biçimde, yalnızca siz değil herkes görecek. Biz hem çaba sürecine hem de seçime yükümüzü ve gücümüzü en tesirli halde yansıtacak imkanlara sahibiz. Geleneğimiz, deneyimimiz ve birikimimiz ortadadır. Bütün akınlara ve kuşatmalara karşın yalnızca ayakta durmakla kalmadık, yolumuzda dengeli ve kararlı bir formda ilerledik, ilerliyoruz.

Şu anda bizden hoşlanmayan çevrelerin tesirindeki kamuoyu yoklamaları bile HDP’nin yüzde 15’lere gerçek ilerlediğini lisana getiriyor. Yüzde 15 oranı yalnızca sayısal bir sorun değildir. Bu oran, bütün pürüzlere karşın HDP’nin, halkın dayanağıyla belirlediği yolda kararlı ve dengeli biçimde yürümeye devam etmesi manası taşımasıdır. Hasebiyle yüzde 15 sayısal olmanın ötesinde çok değerli bir siyasal sorundur. Türkiye’nin güçlü demokrasiye ve eşit ortak yaşama dayalı büyük barışa ulaşması konusunda gerçek bir alternatifin mevcut olduğunun, buna dair umudun canlı ve bu yolda uğraşın dinamik olduğunun değerli bir göstergesidir.

‘ERDOĞAN’IN TEKRAR ADAY OLABİLMESİNİN TEK BİR YOLU VAR’

Erdoğan’ın üçüncü periyot aday olup olmayacağı tartışması var. Kimi muhalefet partileri “hukuken aday olamaz lakin siyaseten biz bu tartışmaya girmeyeceğiz, aday olsun” yaklaşımında. Sizin tavrınız nedir?

Ben bir kamu hukukçusu olarak söz edeyim: Erdoğan’ın tekrar aday olabilmesinin tek bir yolu var. O da cumhurbaşkanı olarak vazife mühleti tamamlanmadan Meclis’in erken seçim kararı alması. Anayasa kararları bu bahiste açıktır. Karşı argümanı savunanlar var lakin argümanların hukukî temeli yok. Anayasa’nın lafzı açık: Şayet seçim vaktinde yapılırsa yahut cumhurbaşkanı erken seçim kararı alırsa Erdoğan aday olamaz. Zira referandum ile Anayasa’nın tümü değil, bir kısmı değişti. Münasebetiyle değişmeyen kısımlar uygulanmak zorunda.

Bu kısımlardan biri de cumhurbaşkanının en fazla iki periyot aday olabileceğidir. Tek istisnası da karara bağlanmıştır: Vazife müddeti dolmadan Meclis’in en az 360 oyla erken seçim kararı alması. Kendi gerçekleştirdikleri anayasa değişikliğinde bile bu hususu öngörmemiş, bu bahiste bir düzenleme yapmamış iktidara, “anayasaya uymayabilir ancak tekrar de aday olsun” diyemeyiz. Bu, demokratik hukuk devletine dönmeyi hedefleyen çevrelerin lisana getirebileceği bir argüman olamaz. Bizim bu türlü bir lüksümüz de hakkımız da yok.

Erdoğan belirttiğim istisna dışında tekrar aday olursa ve -çok küçük bir ihtimal ama- seçilirse meşruiyet tartışması bitmeyecektir. Biz de bunun takipçisi oluruz. (BBC Türkçe)