Saltanat mücadelesinde insan: ‘Belki de Dünyanın Sonundayım’

Adını kitabın sonunda yer alan Rimbaud nun bir mısraından alan Gül Lale Sümbül Karanfil Zambak isimli beş kısımdan oluşan roman bir Osmanlı şehzadesinin tahta çıkışını bahis edinmekte Fakat kelam konusu periyodun hangi periyot olduğunu kestirmek güç çünkü kimi tarihi detaylar birebir yer alsa da kimileri farklı periyotları anımsatmakta Genel olarak vefat eden hükümdarın Fatih Sultan Mehmed den yerine geçen şehzadenin de II Bayezid den ilham alınarak kurgulandığı sonucuna varılabilir Mehmed Paşa Andrea Gritti Uğurlu Mehmed üzere tarihi figürler Fatih devrini işaret ederken Nigâr Hanım Şehzade Selim üzere tarihi figürler de babasının vefatıyla payitahta giden şehzadenin II Bayezid olduğuna işaret etmekte Bununla birlikte sultanın ve şehzadesinin ismi kitapta birer kez geçmekte Sultan Hasan Han diye anılırken şehzade ise Davud ismini taşımakta Öte yandan II Bayezid in çaba ettiği kardeşi Cem Sultan olarak değil Şehzade Musa olarak geçmekte İlaveten Şehzade Musa nın tıpkı Cem Sultan üzere Bursa da tahta geçip saltanatını ilan etmesi de kurguda mevcut II Bayezid in 1447 yılında doğduğu 1481 yılında 37 yaşında tahta geçtiği bilgisi de temel karakterin onu çağrıştırdığı tezini kuvvetlendirmekte Otuz yedi yıllık hayatımda şunu öğrenmiştim ki insan hiç kimseye güvenmemeliydi s 67 Sultanın kendisiyle birlikte Cem Sultan ı resmettirdiği varsayılan Sultan ve Şehzade tablosunu yaptırdığından bahsedilmesi de yeniden Şehzade Musa nın Cem Sultan olabileceğini akla getirmekte Bir kumandan üzere yetişsin diye onunla seferlere çıktı Venedik ten getirdiği ecnebi ressamlara Şehzade Musa ile poz verdi Ve ecnebi ressamlardan birinin çizdiği Sultan ve Şehzade tablosunu odasına astırdı s 101 Öte yandan kimi isimlerin birtakım bilgilerin ve kimi olayların da Osmanlı nın farklı devirlerini çağrıştırdığını unutmamalı Buradan hareketle Ekinci nin tarihi bir roman yazmaktan çok tarihi kendi kurgu süzgecinden geçirerek fon olarak kullandığını söylemek mümkün

‘Kehanetler Kitabı’ndan O gün geldiğinde yalnız olacaksın epigrafıyla açılan roman bir kabusla başlar Başcellat Orhan tarafından sultanın yanında öldürüldüğünü gören şehzade uyanınca payitahttan bir ulak geldiği haberini alır Ulak babasının öldüğünü bildirir Lakin şehzade kısa vakit evvel sultanın yakın arkadaşı Kirko yu öldürmek emeliyle payitahta çağırdığı buyruğunu ileten elçiyi bir öfke anında öldürdüğü için tedirgindir

Sultanın elçisini öldürdüğüm haberi süratle kulaktan kulağa yayıldı evvel payitahta sonra da sultana ulaştı Elçisinin başını kestiğimi duyan sultan büyük bir hiddete kapıldı Bunu saltanatına yapılan bir atak olarak yorumladı Teyakkuzda olmam için payitahttaki casuslarımdan ve muhbirlerden peş peşe ikazlar geldi s 54

Caption

Bu olaydan sonra günlerce babasını ordusunu ve Başcellat Orhan ı bekleye bekleye uykuları kaçan şehzade sultanın mevt haberinin bir tuzak olduğundan şüphelenir Bu türlü düşünmesinin bir sebebi de Uğurlu Mehmed in de babası Uzun Hasan tarafından öldürülmesidir

Uzun Hasan da ölmüştü Tebriz de büyük bir cenaze merasimiyle defnedilmişti Uğurlu Mehmed e saraydan üç elçi gönderilmişti Elçiler kimdi biliyor musun Biri çocukluk arkadaşı Feridun başka amcası Kohar öbürü de eski hocası Amir di Uğurlu Mehmed tanıdığı bu insanlara hiç tereddüt etmeden güvendi ve Tebriz e geldi Uzun Hasan ın ustalıkla hazırladığı tuzağa düştü s 69

Bu bağlamda sultanın cesedini görmesi için bir adamını gönderir ve onun öldüğünden emin olur Fakat sultanın öldüğünden emin olduktan sonra kardeşi Şehzade Musa nın ordusu yaklaşmıştır Venedik balyosu Andrea Gritti nin üç sene önceki raporuna nazaran sultanın beğenilen şehzadesi Mustafa dır lakin o da bir hastalık yahut zehirlenme yüzünden ölünce sultanın yerine geçecek şehzadenin Musa olduğu vurgulanır zira Davud çelimsiz şair ruhlu âşık bir şehzadedir Raporda s 91 onun Devlet işlerinden elini eteğini çekip kendini büsbütün ideolojiye şiire ve kelam çalışmalarına vermiş olduğu yazmaktadır Yeniden birebir raporda devlet adamlarından çok falcılar büyücüler ve müneccimler e güvendiği kardeşlerine olan sadakatinden ötürü şimdilik devlet işlerinden uzak durduğu da yer alır Ezcümle saltanat hırsları olmayan kendini sanata ve entelektüel uğraşlara adayan Anelya ya aşkı lisanlara destan olan babasının yerine geçmesine imkânsız gözüyle bakılan bir şehzade olarak raporlanmış olup bunları kendisi de kabul eder Raporu okuyunca Andrea Gritti ye hem hak verdim hem de lanet okudum s 92

Zira sultan olmanın can almakla muadil olduğunu bilir Bu bağlamda babasıyla olan anılarını anımsar Babasının her şeyden çok sevdiği gül bahçesinde gezerken yapraklardaki haşerelerden hareketle devletteki haşereleri de yok etmek gerektiğini vurgulaması satranç oyununda her vakit şahı gaye alması zira şah olmadan öbür taşların kıymetsiz kaldığını ve şah uğrunda hepsinin feda edilebilir olduğunu düşünmesi onu korkutur Üstelik bu noktaya kadar onun korkusunu artıran birtakım işaretlere rastlamış veya birtakım olayları işaret olarak yorumlamıştır Doğanının avlamaya çalıştığı bir yılan tarafından öldürülmesi üzerine lalası Kara Süleyman ın Doğa işaretlerle doludur asıl önemli olan o işaretleri görüp okuyabilmektir s 36 lafını hatırlaması rastladığı derviş kafilesindeki Kalenderi dervişin ona Şehzade payitahta gitme s 50 demesi sultanın öldüğünden emin olmayı beklerken payitahta sis çökmesi s 85 ve daha ileride sultan olduktan sonra don yağması sonucu cennet misali gül bahçesinin yağış sonucu mahvolması s 142 üzere Ne yapması gerektiğinden tam manasıyla emin olamayan tüm benliğiyle korkan bir şehzade olmasına rağmen küçük yaşlarından itibaren içinde büyüttüğü öfke ve zulüm sultan olamayacağı takdirde kaybedeceklerini düşündüğü vakit açığa çıkar

Şehzade Musa ağzındaki eti çiğneyip oynayan enikleri göstererek Bak kardeşlik ne kadar güzel dedi Savaşı kaybettiğimi oğullarımın boğdurulduğunu ve öbür bir erkeğin Anelya yı kollarına aldığını onu öpüp kokladığını ona dokunduğunu düşündüm Öfkeyle yerimden kalktım ve elimdeki kemiği eniklerin önüne fırlattım Kardeşlik hoştur ta ki ortaya kemik atılıncaya dek deyip yağlı kemendi Şehzade Musa nın uzunluğuna geçirdim s 116

Zira Nigâr Hanım ın ona söylediği üzere sultanlık tarifini acımasızlıkla bir meblağ Sultan can verip bağışlayan ve affeden değildir Allah üzere çoluk çocuk bayan erkek yaşlı genç demeden can alandır s 97

Bu bağlamda iktidar gayreti şehzadenin bastırmaya çalıştığı zulmü açığa çıkarmıştır Öte yandan saltanatın dehşet ve zulüm üzerine kurulduğunu görmek de mümkün Dehşet ve zulüm de babanın oğlu kardeşin kardeşi öldürmesiyle elde edilen bir iktidarın geçerli tek stratejisi olarak karşımıza çıkmakta Bu iktidarda halk ise obje pozisyonuna indirgenmiş Halk ekmeğini verene kuyruk sallayan bir köpek üzeredir Halkın bir hafızası bir adalet duygusu yoktur Güce tapar Korktuğuna biat eder s 120 O denli ki sultan olmanın şartı halkın sultana bakışları formunda belirtilir Baba oğluna kardeş de kardeşe sevgi duyar ama birbirlerini öldürmek zorunda oldukları bir devlet sistemine hapsedilmişlerdir Birbiriyle çelişen hisleri tıpkı anda yaşarlar ve insancıl taraflarından sıyrılmaları bir anlık kuşkuya bakar Yeniden de tüm bu kan ve endişenin yanında beşere dair temel bir kaygısı vardır şehzadenin Bu da kalıcı olma hatırlanma istediğidir Sarayda babasına dair bütün anıları yok eden öldürdüğü kardeşi Musa nın kesik başıyla babasının cesedi ortasında yatan ve ölülere dahi öfke kusan hatta babasının ölüsünden dahi korktuğu için onun mevlidinde iktidarına sorun teşkil edebilecek yüzden fazla kişinin vefat buyruğunu veren Sultan Davud öldürüldüğünü gördüğü kabusta tek bir soruya saplanıp kalmıştır

Beni kim hatırlayacak s 1