Hafta sonunda İstanbul açıklarında etkisiz hale getirilen mayının akabinde, dün de İğneada açıklarında bir mayın tespit edildi.
Peki ‘serseri’ olarak isimlendirilen mayınlar ne kadar tehlikeli, patlaması halinde ne kadarlık bir alanı tesirler?
Eski Deniz Subayı, Emekli Müsteşar ve Deniz Hukukçusu Kamil Yüceoral, sularımızda görülen bu mayınların, Devletler Deniz Hukuku’na nazaran bir atak sayılamayacağını söz ediyor. Lakin birebir vakitte çok önemli hukuksal sorumluluğu olan ihmaller dizisi olarak da niteliyor. Serseri halde kıyılara vuran bu mayınların, aslında ilgili ülkenin yasal kıyı savunması için “gizli planlara” nazaran döşendiğini ve denizin tabanındaki kare çelik kutucuklara zincirlerle bağlandığı bilgisini veriyor.
Kamil Yüceoral Mayınların büyük ve önemli bir tesiri olduğunu lisana getiren Yüceoral, ‘’Nusret Mayın Gemisi’nin döktüğü mayınlar da bu tip mayınlardı. Tesiri büyüktür ancak cinslerine, kullanım mühletlerine ve güçlerine bağlı olarak, husus olan mayınların, ne kadar şiddetle patlayacağını bilmek mümkün değildir’’ dedi.
‘MAYININ DÖKÜLÜR DÖKÜLMEZ SERSERİ HALE GELMESİ ANLAŞILIR BİR ŞEY DEĞİL’
Mayınların zincirinden kopmasının kolay bir şey olmadığı söyleyen Kamil Yüceoral, “Ama Rus tarama gemileri tarafından operasyon yapılmış ise bu mümkün olabilir. Mayın tarama gemileri gerilerinde uzun bir tarama teli bırakırlar ve bunların üzerinde de keskin makasları vardır. Makaslar tıpkı çapariler üzere dizilmişlerdir. Mayın tarama gemisi bunu çekerken demirli mayının zincirlerini de keser, mayını satha çıkartır ve yerinde imha eder. Eski tip mayınlar ve muhtemelen kelam konusu mayınlar için durum böyledir” diye konuştu.
Mayın tarama ve avcılığının tehlikeli bir operasyon olduğuna dikkat çeken Yüceoral, “Böyle bir süreç olmaksızın mayın döker dökmez serseri hale gelmesi makul değil, anlaşılır bir şey de değildir. Deniz hukukuna nazaran ülkeler, bu tip tehlikeler oluşturarak deniz alanını ve trafiğini riskli bir alana dönüştüremezler. Savaş alanı dışında, bu cins bir ihmal nedeniyle oluşacak rastgele bir patlama sonrası ziyan görecek tarafsız gemi ve insanların, çok önemli tazminat hakları doğabileceği, deniz sigortaları sıkıntıları ile karşılaşılacağı da farklı bir bahis. Savaş sırasında üçüncü ülkelere verilen ziyanlar, savaşın sonlarını aşan ihmaller de ayrıyeten savaş hukuku kararlarına nazaran değerlendirilecektir” dedi.
‘MAYIN STATEJİK BİR SİLAHTIR’
Mayın Filosunda Kurmay Başkanlığı ve Komodorluk misyonları yapan emekli Deniz Kurmay Albay Celalettin Güllapoğlu, bahse ait Gazete Duvar’a yaptığı açıklamada, “Mayın stratejik bir silahtır. Siz mayını döşedikten sonra bunun tekrardan etkisiz hale getirilmesi ve ortamın emniyete kavuşturulması için gerekli önlemleri almadığınız takdirde işte bugün olduğu üzere değerli riskler yaratabilecek sonuçlar doğurur. Dolayısı ile döküldükten sonra denetim edilebilirliği ebediyen hesaplanması gereken bir risk içerir” tabirlerini kullandı.
‘TİCARİ GEMİLER İÇİN DE BÜYÜK TEHDİT OLUŞTURUYOR’
Mayınların çeşitli tiplerinin olduğuna dikkat çeken Güllapoğlu, ‘’Kendi kendine hareket edilen, muhakkak vakit uykuya dalabilen, sonra uyanıp gemi sayısına nazaran patlayabilen ve gerektiğinde kendi kendini imha edebilen mayın cinsleri vardır. Kıyıların korunmasında demirli mayınlar da kullanılır. Burada da görüldüğü üzere alınan bilgilere nazaran eski tip demirli mayınların kullanıldığı anlaşılıyor. Kendini imha etme düzenekleri ya devreye alınmamış ya da bozuk olabilir” bilgisini verdi.
Güllapoğlu, demirli mayınların, su altında kalan kısmının sürtünme ile uçlarındaki tüplerinin patlayıp, bunlarla ateşleme ortamı sağlandığını ve gemilerin bu biçimde etkisiz hale getirildiğini belirterek “Taşıdığı yüke bağlı olarak mayınlar ticari gemiler için de büyük tehdit oluşturuyor” dedi.
‘BİZE YANLIŞSIZ GELMELERİ İHTİMALLER İÇİNDEDİR YAHUT ÖZEL OLARAK HÜR BIRAKILMIŞ OLABİLİRLER’
Cellalettin Güllapoğlu Güllapoğlu, mayınların neden sürüklenmiş olabileceğine ait soruya, “Döküm yanılgıları yapıldıysa, gerekli demirleme sistemleri ile ilgili külfetler yaşanmıştır. Denetim dışı yapıldı ise tecrübesizlik ya da acelecilik üzere nedenlerle kopmalar meydana gelebilir. Mayının kendisinde yanılgı vardır yahut demirleme sırasında tecrübe yetersizliği nedeni ile vakit içinde temas telinden kopar. Bunun dışında, demirlemeye bağlı olarak taban akıntıları ve fırtınalar mayınları bulundukları yerlerden koparabilir. Poyraz ve karayel dediğiniz vakit bize hakikat esen şiddetli rüzgarlardan bahsediyoruz, bize yanlışsız yönelmeleri ya da amaçlı olarak bu niyetle hür bırakılmaları mümkündür” cevabını verdi.
Demirlendikleri mevkiden denetimsiz olarak ayrılan mayınların “serseri mayın” olarak isimlendirildiğini ve bir rotası olmadığını belirten Güllapoğlu, bu tip mayınların denetimsiz formda salınım yapan cisimler olduğunu söyledi ve mayınların Romanya ve Bulgaristan sularına da gidebileceğine dikkat çekti.
‘ŞU ANDA SAVAŞ TEHDİDİ YOK’
Mayınların Türkiye’yi savaşa çekmek için kasıtlı olarak bırakılmasına dair spekülasyonları da pahalandıran Güllapoğlu, ‘’Türkiye’nin ‘mayınlar geldi, Boğazları kapatsın şeklinde’ provoke edilmesi mümkün, fakat tutarsız ve yanlış bir hesap. Türkiye istediği vakit tehlike ortaya çıkarsa Boğazları kapatabilir. Fırtına, kısıtlı görüş kuralları dahil, tehlike olursa Boğaz trafiğini durdurabilir. Türkiye savaşın içinde değil, şu anda savaş tehdidi yok, bu kademede Boğazları kapatmasını gerektiren durum yok’’ dedi.
‘BALIKÇILIK ZİYAN GÖREBİLİR’
Mayın döşeyen ülkenin önlem almadığında o ülkenin sorgulanabileceğinin altını çizen Güllapoğlu, “Bu kontrolsüzlüğün, (bilinçli olarak yapılmadığı takdirde) bizi felakete götürmeyeceğini düşünüyorum lakin bu silahlar riskli silahlardır. Serseri mayın yoğunluğu artarsa, yaratacağı öbür tehlikelerin yanı sıra Türkiye’de ekonomik manada balıkçılığın bir müddet ziyan görmesi kelam konusu olabilir. İhtimallere karşı balıkçıları emniyete almak için bir müddetliğine balıkçılığa orta verilebilir. O vakit Karadeniz’in muhakkak bölgelerinde balıkçılık yapılması kesintiye uğrayabilir” dedi.
