Emekçilerin düşük fiyat, esnaf-kurye modeli ve sendikal örgütlenme haklarının tanınmamasına karşı başlattığı gayret, bakanlığı harekete geçirdi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bağlı Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumu’nun (BTK), esnaf-kurye modelinin sonlandırılması için çalışma başlattı.
Online sipariş işkolunda çalışan kuryelerin ve depo emekçilerinin üyesi olduğu TÜMTİS, kelam konusu adımı, ‘olumlu bir adım lakin yetersiz’ olarak nitelendirdi. Sendikanın hususa ait açıklaması şöyle:
İŞKOLUNDA ESNEK ÇALIŞMA YAYGINLAŞTI
“Ülkemizi de tesiri altına alan Covid-19 pandemisi sürecinde e-ticaret hacmi artış göstermiştir. E-ticarette son yıllarda yaşanan gelişmelere bağlı olarak Nakliyat işkolumuzdaki rekabet artmış, işletmelerin taşıma maliyetlerini ucuza getirme arayışı ve her geçen gün katlanarak artan işsizlik nedeniyle esnek ve garantisiz çalışma modelleri yaygın hale gelmiştir.
KADROLU ÇALIŞTIRMA MECBURİLİĞİ YALNIZCA YÜZDE 10
Bu periyotta, firmalara esnaf kurye çalıştırma serbestisi getirilmiş, bu firmalara yüzde 10 takımlı çalıştırma kaidesi konulmuştu. Başka bir deyişle, Türkiye’de kayıtlı 200 bin motokurye emekçisinin yüzde 10’u şirket bünyesinde çalışırken kalan yüzde 90’ını kendi hesabına çalışanlardan yani esnaf kuryelerden oluşmaktaydı.
900 BİNİ AŞKIN KURYE VAR
Öte yandan motokurye derneklerine nazaran ise kayıtdışı çalışanlarla birlikte 900 bini aşkın kuryenin olduğu bilinmektedir.
Esnaf Kurye sistemiyle kârını katlayarak arttıran işverenler, birebir vakitte bu sistem sayesinde çalışanları iş teminatı, sigorta, sendika ve öbür toplumsal haklardan yoksun bir biçimde çalıştırma imkanını da elde etmiş oluyorlar. Kendi hesabına çalışan esnaf imajı verildiği için sendikal haklardan yararlanamayan kuryeler, bir sendikaya da üye olamıyorlar.
Sendikamız, kargo emeğinin eğretileşmesi manasına gelen birebir vakitte sendikasızlaştırmanın bir aracı olan esnaf kurye sisteminin sakıncalarına dikkat çekmiş ilgili mercileri önlem alması için defaten davet yapmıştır. Hakikaten bu modele ait yaptığı alan araştırmasının sonuçlarını, ‘Kargo Nakliyeciliğinde Kendi Hesabına Çalışma Aldatmacası Esnaf Kurye Modeli’ isimli bir yayında toplamış ve geçtiğimiz yıl kamuoyu ile paylaşmıştır.
“Aracını al gel, kendi işinin işvereni ol” üzere sloganlarla cazip gösterilmeye çalışılan bu sistemin aslında çalışanların hak ve hukukunu ortadan kaldıran bir sistem olduğunu gözler önüne sermiştir.
TAZMİNAT YOK, SİGORTA YOK, MÜSAADE YOK
İşçilik haklarını ortadan kaldıran bu sistemde, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve çalışarak emekli olma hakkının bulunmayışının; Çalışanın ve çocuklarının sıhhat sigortası, yıllık müsaade hakkı, bayram tatili, hafta tatilinin olmayışının çalışanlar aleyhine kayıplar doğurduğunu belgelemiştir.
Esnaf kurye sorunu bir tespit olmanın da ötesinde bir talebe dönüşmüş, Trendyol, Yemeksepeti, Hepsijet ve Scotty emekçilerinin uğraşında somut bir halde lisana getirilmiştir.
İşçilerin çabası sonucunda BTK’nın esnaf kurye sınırlamasını genişleteceği istikametinde attığı adım olumludur lakin talepleri karşılamaya yetmemektedir.
ESNAF KURYE MODELİ TÜMDEN KALDIRILMALI
Esnaf kurye modeli tüm sonuçlarıyla birlikte ortadan kaldırılmalı, bu modelle çalışan personellerin tamamı takıma geçirilmeli ve personellik hakları, sendikalı olma haklarına ait yasal garanti verilmelidir.
Taşeronlaşmanın, esnek ve garantisiz çalışmanın ve sendikasızlaştırmanın bir aracı olan esnaf kurye sistemi bütünüyle yasaklanmalı; ‘Kendi hesabına çalışma’ aldatmacasına son verilmelidir.” (EKONOMİ SERVİSİ)
