Türkçenin sırlarının peşinde: Seyhan Erözçelik

1980 jenerasyonunun özgün şairlerinden Seyhan Erözçelik in tüm şiirleri 160 Kilometre Yayınları tarafından Ömer Şişman Şişli Escort bayan ın yayın direktörlüğünde Haydar Ergülen in editörlüğünde iki cilt biçiminde yayımlandı Birinci cilt kitap bir şairin 1980 1996 yılları ortasında yazdığı şiirleri kapsarken ikinci cilt kitap iki ise şairin 1994 Escort Şişli 2011 yılları ortasında yazdığı şiirleri kapsamakta

Tam ismiyle Mustafa Seyhan Erözçelik 1962 yılında Bartın da Hendekyanı Mahallesi’nde doğdu İlkokulu burada okuduktan sonra Kadıköy Maarif Koleji’ni bitirdi Birinci şiiri Düştanbul 1982 Şişli Escort yılında Yazko Edebiyat mecmuasında yayımlandı Yüksek öğretimine 1986 yılında Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Kısmı’nda başladı lakin kısa vakit sonra öğretimini yarıda bıraktı Lisede başladığı şiir seyahatini üniversiteden ayrıldığı sene yayımlanan birinci kitabı olan Yeis ile Tabanca yla sürdürdü Gençlik periyodunda İstanbul un edebi mahfillerinin sıkı takipçisi olan Erözçelik birçok yazın insanıyla tanışma ve sohbet etme fırsatı yakalamış Hilmi Yavuz un cumartesi derslerine katılmış dost etrafında sansar lakabını almış kendi jenerasyonunun şairleriyle 1987 de Şiir Atı mecmuasını çıkarmıştır Bu mahfiller ortasında Bebek Kahve Hisar Kahve Cennet Bahçesi Bomonti üzere birçok yer zikredilebilir Çorlulu Ali Paşa Medresesi hakkında şöyle müellif mesela

İstanbul un en âlâ nargile kahvelerinden biridir Şiir Atı orada doğdu Benim birinci kitabım Yeis ile Tabanca da Necat Çavuş İhsan Deniz Hüseyin Atlansoy Mehmet Ocaktan üzere arkadaşlarımla orada tanıştım Metin Celâl Adnan Özer Tuğrul Tanyol Orhan Kâhyaoğlu Cengiz Öndersever daima oradaydık Çıkardığımız birçok kitabın tohumu orada atıldı Bazen Şov mecmuasına uğrardık Doğan Hızlan ve Hâmi Çağdaş ı görmek için Alışılmış ki şiir vermek için de Medrese çok hoştur garsonları orada yaşlanırlar Sizi yıllar geçse bile artık oradan ayağınızı kesseniz bile şıp diye tanırlar Mehmet Müfit i unutamam Şiir yazarken antika da satmaya çalışırdı Bomonti Bebek Cennet Bahçesi Nilgün le Il mio amarcord Kitap lık sayı 91 Şubat 2006

Şiirleri Şiir Atı mecmuasının dışında Varlık Sombahar Şov Argos Defter Gergedan Adam Sanat Kitap lık Mahfil üzere mecralarda yayımlanmıştır Reklam ajanslarında çalışan metin müellifliği grafikerlik üzere mesleklerde bulunan Erözçelik seyahat ettiği Türki cumhuriyetlerde Türk lisanının kapsamını araştırmaya koyulmuş pazar yerlerinde köylerde halk insanın kullandığı lisanın peşine düşmüştür Onun için Türkçenin sı nı rlarını keşfetmek kıymetli olup şiiri her şeyden evvel bir lisan hadisesi olarak görmüştür Gerçekten Vâridik Yoğidik kitabının son şiiri olan Nedir Ya da Nedir de bunu açıkça lisana getirir

Bütün Türkçelerdeki ortak kelamları kullanmaya çalıştım Yeniden de bu denemeden çok bir işaret Dilimi sevdiğimi daima söylemiştim Bu lisanın sırlarını açmaya çalışıyorum Bu kitabın değişik Türkçelerde de anlaşılmasını istiyorum

Akıyorum ağıyorum döküyorum Salyangozum Salyangoza başka bir Türkçede akmadökme deniyor kitap iki s 279

Ancak bunu yaparken şiiri yalnızca lisan işçiliğine indirgememiş şiirin biçim ve içerik istikametine de eğilmiştir Bu bağlamda kelam varlığında hem Türki ağızlar hem hoş sanatlar bilhassa tiyatro ve müzik tesirli olmuştur Tekrar de Erözçelik denemeyi seven deneysele meyleden bir şair olup şiirlerinde özel isimlere gerek Türkçe gerek yabancı lisanlarda deyişlere ve alıntılara eser isimlerine okura hitap eden dipnotlara kalın ve italik yazımlara sözdizimi bozumlarına yinelemelere imgeye dayalı biçimselliğe hatta aruz ölçüsü denemelerine yer vermiştir Böylece bilindik şiir lisanından sapmayı tercih eden şair kendi şiirinde mutlak özgünlüğün peşinden koşmuş gerçekten 1980 jenerasyonu şairleri ortasında en özgün şairlerden biri olarak anılagelmiştir Şiirden sanattan hiç kopmayan Erözçelik Milletlerarası PEN Müellifler Derneği üyesi olmuş Princeton Üniversitesi’nden Yale Üniversitesi’ne kadar dünyanın çeşitli bölgelerinde Türk şiiriyle ilgili geniş çaplı sempozyumlara katılmıştır 2004 yılında Behçet Necatigil Şiir Ödülü ne layık görülen Seyhan Erözçelik in Gül ve Telve kitabı 2010 yılında İngilizceye Murat Memet Nejat tarafından Rosestrikes and Coffee Grinds ismiyle çevrilerek Talisman House tarafından yayımlanmıştır İlaveten Asaf Hâlet Çelebi nin şiirleri üzerine şerh denemesi hazırlamış Kavafis ve Mandelştam dan çeviriler yapmıştır Gerçekten birinci cildin Seyhan Diye Bir Hayat başlığını taşıyan sunuş kısmında Sanki Kavafis le mutabakatlı olarak yer değiştirmiş üzeredirler Benden sonra İskenderiye senin demiştir Kavaf Sansar a diye yazmaktadır Ergülen Bu minvalde Şehir de Sansar Var isimli kitabının son şiiri olan Yeis Bitti de şöyle der Erözçelik

Bilenler bilsinler ve bilmeyenlere söylesinler Sansar ın Şehir den kaçışıyla yeis bitti artık Hem yeis hem de kitabı Şehr i ustam Kavafis in söylediği manada kullanıyorum kullandım İstanbul Kostantiniyye ismi her ne ise Kavafis in vaktinde yaşayanlar oraya kısaca Poli diyorlarmış Yani Kent Nereye gidersek gidelim arkamızdan gelen Yani yeisi de beraberinde taşıyan kitap bir s 307

İkinci cildin sunuş kısmında ise İlhan Berk üzere meraklı Dağlarca üzere düzyazıya iltifat etmeyen Ece Ayhan üzere cins Asaf Halet üzere esrarlı Abdülhak Şinasi Hisar üzere maziperest Oktay Rifat üzere sevinçli Metin Eloğlu üzere renkli Necatigil üzere Hurufi ve dahi geleneğin Divan ına daha gençken kurulan şair kitaba dönüştü diye müellif Ergülen Tahminen de bu melezliği en hoş gösteren şiirlerinden biri birinci kitabı Kır Ağı da yer alan Eflâtûnî Aşk isimli şiiridir Bu şiirin son kısmı olan lâle şöyledir

Lâl lâleye durdu boynum lâlede Bir kuş

uçtu yeis içinde ismi Sîreng O kuş

benmişim oysaki câm içinde can vermişim

bu yedi elif boyu ahh için O lâle

cehennemimden vurmuş beni gözlerimi

bağlamış bir gözleri ağu imiş bir ca

dûûû Ona meşk kazımak ile geçmiş ömrüm ikinci kitap s 79

Öte yandan Erözçelik in şiirlerinde çoklukla çocukluk maziye hasret tabiat vefat aşk dini mitolojik ögeler toplumsal ve siyasal tenkit üzere temalar görmek mümkündür İkinci ciltte Kalanlar Seyhan Erözçelik ten Siyasi Şiirler kısmındakiler haricinde bir örnek vermek gerekirse Kitap Bitti kitabının birinci şiiri olan 1 Mayıs 1977 şöyle başlar

Cuv Cuv

Burnum kanıyor Abim

üstüme kapandı ve burnum asfalttaymış

Tabanca sesini yine öğreniyorum

Asfalt

kan içinde kitap iki s 15

Otuz seneyi aşkın bir külliyatı etraflıca ele almak bu yazının boyutlarını aşsa da görüldüğü üzere 2011 yılında ortamızdan ayrılan Seyhan Erözçelik 1980 nesli içerisinde mutlak özgünlüğü hedeflemiş bu doğrultuda Türkçeyi yalnızca Türkiye Türkçesine hapsetmeden konuşulduğu bütün coğrafyalardaki formuyla şiirine dahil etmiş bunu yaparken biçim içerik bakımından deneysel bir üslup benimsemiştir Bu özellikleriyle şair hem 90 hem de 2000 jenerasyonu şiirini etkileyen bir isim olarak karşımıza çıkar

Şiir yangında birinci kurtarılacak olan değildir olmamalı Şiire sinsice kaçırılan hoyrat bir iştir bu beşerler münasebetler aşklar nefretler kısacası hayat en evvel kurtarılması gerekendir

Ne var ki şiir birinci kurtarılacak olunca var olabiliyor Şairi buna mahkûm eden şeye şey lanet olsun kitap bir s 170 Şey Eşya