ANKARA – Konrad-Adenauer-Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği tarafından, Hacettepe Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ali Çağlar koordinatörlüğünde, Türkiye’nin değişik üniversitelerinin akademisyenlerinden oluşan uzman bir grubun, 20 Mayıs-10 Eylül 2021 tarihleri ortasında yaptığı saha çalışmaları ile gerçekleştirilen “Türkiye Gençlik Araştırması 2021” bulguları açıklandı.
18-25 yaş aralığında, Türkiye’nin tamamını temsil eden 28 vilayette Z neslinden 3 bin 243 genç ile yüz yüze uygulanan anketlerle elde edilen datalar, Türkiye’de gençlerin kıymetlere bakışı, kurumlara itimadı, siyasi ve toplumsal tavırları, kültürel tercihleri, ekonomik kaideleri, siyasilerden beklentileri, oy verme yönelimleri, Suriyeli göçmenlere ait niyetleri ile gelecekte Türkiye’yi ve dünyayı bekleyen problemlere ait görüşleri hususlarında çarpıcı bir tablo ortaya koyuyor.
Yaklaşan 2023 yılı genel seçimleri ışığında Z jenerasyonundan yaklaşık 5 milyon dolayında yeni seçmenin sandık başına gideceği düşünüldüğünde, uzmanlar, yarının Türkiye’sine dair ipuçları taşıyan bu bilgilerin dikkatle kıymetlendirilmesi gerektiğine işaret ediyorlar.
HEP TIPKI NAKARAT
Gazete Duvar’ın sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Çağlar’ın yaptığı açıklamada, “Sosyal medya üzerinden dünyayla entegre bir gençlikle karşı karşıyayız. Hem ülkesini hem dünyayı yakından takip ediyor ve bu durum da ister istemez başlarında demokrasi kültürüne dair soru işaretleri doğuruyor. Zira çoğunluğu, doğduğundan beri hem iktidarda ve hem de muhalefette, çabucak hemen birebir politik önderler ve yüzlerle karşı karşıya” diyor ve ekliyor:
“Demokrasinin tüm kurumları ve kültürü ile hâkim olduğu ülkelerdeki siyasi parti liderlerinin, başkanlarının gösterdikleri demokratik olgunluk, davranış ve uygulamaları kendi ülkelerinde göremedikleri için geleceğe yönelik bir ümitsizlik ve karamsarlık hissine sahipler. Başka bir deyişle, geleceğe yönelik önemli kaygıları var. Gençliğe yeteri kadar ehemmiyet verilmediği, desteklenmediği, kaliteli bir eğitim imkânı sunulmadığı, işe girmede liyakate ehemmiyet verilmediği ve münasebetiyle iş bulamayacakları kaygısı, geleceğe yönelik umutlarının azalmasına yol açıyor.”
Dolayısıyla uzmanlara nazaran gençliğin ülke idaresine dair algısında ülkede bir değişim, dönüşüm, heyecan, dinamizm, gelecek beklentisi olmadığı vakit doğan çaresizlik, onları yurtdışında, öbür ülkelerde bir gelecek kurgulamaya yöneltiyor.
Katılımcıların yüzde 72,9’u, imkanları olsa öteki bir ülkede yaşamak istediğini belirtiyor. Bu ülkelerin başında Avrupa, İskandinav ülkeleri ile ABD ve Kanada geliyor. Avrupa ülkeleri ortasında yaşamayı en çok tercih ettikleri ülke Almanya olarak öne çıkıyor.
Bununla birlikte bu kümeden kıymetli bir kesim, “keşke Türkiye düzelse de diğer bir ülkeye gitmek zorunda olmasam” halinde de fikir belirtiyor. Ayrıyeten iştirakçilerin dörtte biri ise ne olursa olsun Türkiye’de yaşamak istediğini söylüyor.
ÜÇ GENÇTEN BİRİ GELECEKTEN BÜSBÜTÜN UMUTSUZ
Araştırmanın datalarına nazaran, gençlerin yüzde 62,8’i Türkiye’nin geleceğini yeterli görmediklerini söylerken, Türkiye’nin geleceğinden büsbütün umutsuz olduklarını belirtenlerin oranı ise yüzde 35,2.
Gençlerin karamsarlığının arkasında ekonomik durum, hayat pahalılığı, enflasyon, işsizlik ve mümkün ekonomik kriz korkusu değerli yer tutuyor.
TÜİK’in son bilgilerine nazaran Türkiye’de genç nüfusta işsizlik yüzde 20,8. Yani beş gençten biri işsiz.
“Sahada, bilhassa de Gaziantep, Hatay, Adana, Mersin çizgisinde gençlerin göçmenlerle mahallî halk ortasında yaşanan çatışmalardan rahatsız oldukları, kendilerini inançta hissetmedikleri, kendi ömür alanlarının daraldığı ve bu durumu geleceklerine, istihdamlarına yönelik bir tehdit olarak görüldükleri gözlenmiştir. Bu araştırmanın Afgan mülteci göçünden evvel yapılmış olmasını da belirtmek gerek” diyor Çağlar.
GENÇLERİN BÜYÜK KISMI MÜLTECİ SİYASETİNİ ELEŞTİRİYOR
Ankete katılan gençlerin yüzde 80,4’ü hükümetin mülteci siyasetini eleştirirken, yüzde 56,8’i de, Suriye’de barış olduğunda Suriyelilerin geri dönmesinden yana.
Türkiye’de halihazırda kayıt altına alınan Suriyeli sığınmacı sayısı 3 milyon 700 binin üzerinde.
“Gençlik inanç içinde yaşayacağı, hakkının yenmeyeceğinden emin olduğu, kolay iş bulacağı, hukukun üstünlüğünün ve adaletin hükümran olduğu bir Türkiye hayal ediyor. Mevcut kurallarda, ‘ben ne kadar başarılı olursam olayım bir halde torpilim yoksa, benim burada bir yerlere gelme, iş bulma bahtım yok’ biçiminde umutsuz bir fikir içindeler” diyor Çağlar.
Geçen sene ağustos ayında Ankara Altındağ’da Suriyelilerle Türk gençler ortasında bıçaklı hengame çıkmış, 18 yaşındaki Emirhan Yalçın’ın vefatı ise bölgede infial yaratmıştı.
Araştırmanın en değerli vurgularından biri ise, gençlerin siyasilere, siyasi partilere ve gazetecilere güvenmedikleri (sırasıyla yüzde 3,7; yüzde 4,4 ve yüzde 6,9); bilim insanlarının (yüzde 70,3) ve ordunun (yüzde 61,8) ise hala en muteber yapılar olarak algılandığı bulgusu.
MANSUR YAVAŞ’IN POPÜLARİTESİ YÜKSELİŞTE
Türkiye’de halihazırda siyasi parti başkanı olan siyasetçiler ortasında en çok beğendikleri ve takdir ettikleri önder sorulduğunda, “hiçbiri” şıkkı yüzde 20,1 ile birinci sırada gelirken, ikinci sırada ise yüzde 16,8’lik bir oranla Recep Tayyip Erdoğan geliyor.
En çok beğenilen ve takdir edilen siyasi şahıslar ortasında, parti önderi olmadığı için ismine listede yer verilmemiş olmasına rağmen, “diğer” seçeneğine iştirakçilerin yüzde 16,3’ü, üçüncü sırada, Ankara Büyükşehir Belediye Lideri Mansur Yavaş’ın ismini yazmış.
Öte yandan, gençlere nazaran Türk bayrağı (yüzde 89,7), Türkiye Cumhuriyeti Devleti (yüzde 87,4) ve Türklük – Türk olmak (yüzde 71,6) üzere ulusal sembol ve bedeller hala son derece değerli görülüyor.
Müslüman olmak, yüzde 70,5’lik bir oranla genç iştirakçilerin büyük çoğunluğu tarafından değerli olarak görülüyorken, Allah’a inandığını ancak kendini dindar olarak tanımlamadığını belirtenlerin oranı ise yüzde 56,9.
Peki, yeni siyasi partilerin de ortaya çıktığı ve her birinin de seçmen kitlesini genişletme ve konsolide etmeye çalıştığı bugünlerde kelam konusu genç kitlenin kalbi ve beyni nasıl geri kazanılabilir?
Çağlar’a nazaran, bu gençleri mevcut siyasi partiler cezbetmiyor.
“Bu partilerin gençlik siyasetlerinin çok fazla bir taban bulacağı kanaatinde değilim. Genel bir ümitsizlik var. Bunun bilakis çevrilmesi için adalet, iktisat, eğitim, istihdam, özgürlük üzere alanlar başta olmak üzere, gençlerin kendilerini inançta hissetmeleri, kendilerini söz edebilmeleri ve geleceklerinden emin olmaları gerekiyor. Aksi takdirde kamunun parası ile eğitim almış ve tam ülkeye katma bedel yaratacakken, diğer ülkelere, kendisinin yetişmesi için bir TL harcamamış ülkelere, insan sermayesi göçü yaşanır ki, bu durum ise telafisi sıkıntı sonuçlara yol açar” diyor Çağlar.
TERSİNE BEYİN GÖÇÜ MÜMKÜN MÜ?
Öte yandan son periyotta birçok genç doktor, ülkedeki hayat şartlarının yetersizliği, sıhhatte şiddet olaylarının artması ve vazife başında uğradıkları mobbing sebebiyle istifa ederek yüklü olarak Almanya’ya göç ediyorlar. Genel itibariyle tabip göçünün 10 yılda 24 kat arttığı belirtiliyor.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi milletlerarası ilgiler kısmından Doç. Dr. Özgehan Şenyuva ise, gençlerin beyin göçünün bilakis çevrilmesinin bu evrede mümkün olmadığını söylüyor.
“Burada kalmaları için gelecek perspektiflerini düzeltmek lazım. Yani onların kederleri ‘şimdi’ değil, ‘gelecek’. O da bugünden yarına olmaz. Toplum için kendilerini ve kendi hayallerini feda etmelerini istememek lazım. Siyasi partilerin gençlik siyasetlerinden da bir birey olarak bu ülkede tatmin olacakları ve haksızlığa uğramayacakları bir gelecek garantisinin gelmesi gerekiyor,” diyor.
Peki gençlerin siyasi partilere ve siyasetçilere olan itimatları gerilerken ve siyasi partiler de onları potansiyel oy depoları olarak kurgularken, bu gençlerin büyük bir kısmı apolitik bir çizgiye mi kayıyor?
APOLİTİKLİK YÜKSELİŞTE Mİ?
Araştırma bulguları ışığında, gençlerin yüzde 20,5’lik bölümü kendini Atatürkçü-Kemalist olarak tanımlıyor olmasına rağmen, ikinci sırada mevcut ideolojik kimliklerle kendini tanımlamayanlar, “apolitik-ideolojim yok” diyenler (yüzde 18,8) geliyor.
Şenyuva’ya nazaran, gençler genel manada organize, hiyerarşik ve örgütlü siyasetten uzaklaşıyor, parti gençlik kollarına girip “başkancılık” oynamıyorlar diye onları apolitik olarak nitelendirmek haksızlık olur.
“Siyaset hayatın her yerinde diye düşünüyorlar; parti-oy-lider düzlemi dışında düşünüp hareket ediyorlar. Gençlere kelam vermeden onlardan sadakat bekleniyor. Lakin bu partiler genç değil, gençlerin partisi değil, gençlerle bir arada hiç değil,” diye ekliyor Şenyuva.
Son resmi datalara nazaran, Türkiye’de 15-24 yaş aralığındaki genç nüfus 12 milyon 893 bin 750 kişi ile toplam nüfusun yüzde 15,4’ünü oluşturuyor.
