Rusya’nın Ukrayna’ya başlattığı askeri operasyon devam ederken ülkede kalan birçok sivil sığınaklara indi. Sokağa çıkma yasağının olduğu kentlerde yetkililer sığınaklardan çıkmama konusunda ikazlar yapmaya devam ediyor.
Öte yandan Türkiye’den çok sayıda öğrencinin de bulunduğu Harkov kentinde de sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Sığınaklarda 30-40 kişi kalan öğrenciler yaşadıklarını anlattı.
Saldırı altındaki ülkede Kiev metrosu tümüyle sığınak moduna geçirildi ve yolcu nakliyeciliği yapılmayacağı açıklandı. Hatta kentte sığınak olarak kullanılan metroda bir bebek dünyaya geldi.
Olası tehlike durumlarında hayat kurtarıcı olan sığınakların ehemmiyeti Rusya-Ukrayna gerginliğiyle bir sefer daha gündeme gelmiş oldu. Toplumsal medyada ise sık sık Türkiye’deki meskenlerde sığınak olup olmadığı soruldu.
Peki Türkiye’de sığınak prosedürü nasıl işliyor?
‘SIĞINAK YÖNETMELİĞİ BULUNUYOR’
TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Lideri Esin Köymen Sığınakların kullanım emeli ve burayı kullanacak şahıslar açısından farklı kategorilere ayrıldığını belirten Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Lideri Esin Köymen, “Bağımsız kısım (binaya ilişkin olan daireler başta olmak üzere katlar, iş ofisleri, mağazalar, mahzen ve depo dışında dükkânlar vs.) sayısı 12’yi ve toplam kullanım alanı 1500 metrekareyi geçen tüm konutlarda sığınak yapılmak zorunda” dedi.
Sığınakların; insanların, canlı ve cansız kıymetlerin, nükleer ve konvansiyonel silahlarla, biyolojik ve kimyasal savaş unsurlarının tesirlerinden ve doğal afetlerden müdafaası maksadıyla inşa edilen yerler olduğunu tabir eden Köymen şöyle konuştu:
“Sığınaklar; kullanacaklar açısından ikiye ayrılırlar:
1. Özel sığınaklar: Özel yahut kamuya ilişkin bina ve tesislerin öncelikle en alt bodrum katlarında ya da toprağa oturan kısımlarında, kimyasal ve biyolojik savaş unsurlarına, nükleer silahların zayıflamış basınç ve ısı etkilerine ve konvansiyonel silahların modül etkilerine karşı korunmak gayesiyle inşa edilen serpinti sığınaklarıdır.
2. Genel sığınaklar: Nüfus ve trafik yoğunluğunun fazla olduğu yerlerde dışarıda bulunan halkın korunmasını sağlamak emeliyle yapılan yapılardır.
Sığınaklar kullanım emeline nazaran de ikiye ayrılır:
1. Basınç sığınakları: Nükleer silahların ve konvansiyonel silahların tesirlerine, kimyasal ve biyolojik savaş unsurlarına karşı korunmak hedefiyle devlet tarafından inşa edilen sığınaklardır.
2. Serpinti sığınakları: Radyoaktif serpinti tesirlerine karşı korunmak gayesiyle inşa edilen sığınaklardır.
Sığınaklarla ilgili 1988 yılında yayınlanmış bir yönetmelik var. Vakit içinde yapılan değişikliklerle güncellenerek tüm projelerde imar kanunu ve yönetmeliğinin bir eki olarak kullanılmakta. Bağımsız kısım sayısı 12’yi ve toplam kullanım alanı 1500 metrekareyi geçen tüm konutlarda sığınak yapılmak zorundadır. Ayrıyeten otellerde, hastanelerde, eğitim yapılarında vb. yapılarda da sığınak yapılması zaruridir.”
Kiev’de sığınak olarak kullanılan metro istasyonu. Sığınak yönetmeliğine nazaran, metroların gerektiğinde genel sığınak olarak inşa edilmelerinin temel olduğunu anlatan Köymen, “Ayrıca yeraltında inşa edilen sinema, tiyatro, cümbüş yeri, otopark, garaj, kapalı çarşı ve pasaj üzere yapı ve tesislerinin gerektiğinde genel sığınak olarak kullanılması için gerekli önlemlerin alınması zorunludur” diye belirtti.
‘SIĞINAKLARDA HAVA FİLTRESİ OLMAK ZORUNDA’
Sığınaklarda kişi başına 1 metrekare net alan olmasının gerektiğini söz eden Köymen, “Bu nedenle kullanıcı sayısına nazaran sığınakların büyüklükleri belirlenir. Ayrıyeten yeteri kadar tuvalet, duş ve mutfak kısmı olmak zorundadır. Sığınakların dış duvar, döşeme ve tavanlarının radyasyon geçirgenliğini engellemek açısından hem kalınlıklarında hem de kullanılacak gereçlerde standartlar geliştirilmiştir. Kapılarının demir kapı olması zaruridir. Ayrıyeten kesinlikle mekanik bir havalandırma sistemi kurulmalı ve dışarıdan alınan hava filtrelenerek içeriye alınmalıdır” dedi.
Köymen, “Bir binada minimum kaç kişi olursa sığınak yapılmalı?” sorusunu ise şöyle yanıtladı: “Bu yapının kullanım maksadına nazaran değişken bir durumdur. Konutlarda; dairelerin büyüklüklerine nazaran; 1+1 için 2 metrekare, 2+1 daireler için 3 metrekare, 3+1 daireler için 4 metrekare sığınak alanı gerekiyor. Dükkanlarda 20 metrekare için 1 metrekare sığınak alanı gerekiyor. Yurt, koğuş, misafirhane, yatakhane, bakımevi, otel, pansiyon ve yataklı sıhhat tesisleri üzere kalıcı yahut süreksiz konaklama emelli tesislerde ise onaylı mimari projesinde belirlenen yatak sayısının yüzde yirmi arttırılması sonucu bulunur. Eğitim tesislerinde sığınak hesabına bahis alan kişi sayısına nazaran belirlenir.”
‘USULSÜZ UYGULAMALARLA KARŞI KARŞIYA KALABİLİYORUZ’
Bazı binaların onaylı projesinde bodrum katlarda daire olabileceğini söyleyen Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Lideri, “Yani ‘her vakit bodrum katlardaki daireler sığınaktır’ diyemeyiz. Lakin binaların bodrum katlarındaki sığınaklar bazen iskândan sonra yasa dışı olarak daire olarak kullanılabiliyor. Sığınakların tertipli olarak denetim edilmemesi nedeniyle bu cins yöntemsiz uygulamalarla karşı karşıya kalabiliyoruz” dedi.
‘İMAR AFLARIYLA BU ÇEŞİT ALANLAR BAĞIMSIZ KISIM OLARAK DA TAPULANDIRILDI’
Kiev’de bir apartmanın bodrum katına sığınan beşerler. Binaların ortak alanları olan sığınakların, kat mülkiyeti kanununa nazaran bağımsız kısım olarak kullanılmasının yasak olduğunun altını çizen Köymen, “Tapuları olmadığı için aslında satışları kelam konusu olamaz. Lakin binanın ortak kararıyla ve kira geliri apartman malikleri tarafından alınan örnekler ne yazık ki az değil. Ayrıyeten imar aflarıyla bu çeşit alanlar bağımsız kısım olarak da tapulandırılabildi” bilgisini paylaştı.
Kat maliklerinin; ilgili belediye tarafından ruhsata temel olan mimari projelerini denetim etmelerinin değerine dikkat çeken Köymen, “Özellikle daire satın alınırken bu denetimlerin yapılması gerekiyor. Genelde beşerler, satın alacakları dairenin yalnızca büyüklüğüne, güneş görmesine, içeride kullanılan gerecin kalitesine bakıyor. Binanın ortak kullanım alanlarını denetim etmiyor. Bu şuurun gelişmesi son derece değerli. Sığınak, otopark vb. ortak alanlar gayesi dışında kullanılıyorsa ilgili belediyeye bildirimde bulunup, bu alanların onaylı mimari projesindeki kullanımlara döndürülmesini sağlamalılar” hatırlatmasını yaptı.
Sığınakların savaş, afet üzere durumlarda kullanılacak süreksiz ikametgâhlar olduğunu söyleyen Köymen, “Dolayısıyla bu alanların daima olarak pak ve boş olarak tutulması değerlidir. Genelde bu alanlar depolama emelli olarak da kullanılabiliyor. Ayrıyeten sığınaklarda bulunması gereken tuvalet, duş, mutfak, çöp toplama alanlarının da daima bakımının yapılması ve çalışır durumda olması değerlidir. Yapılacak iç düzenlemelerde temel muhtaçlık hususlarının de bulundurulması ve bunların daima denetimi de temel olmalıdır” diyerek kelamlarını noktaladı.
