ANKARA – Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Vasyl Bodnar, emekli Büyükelçi N. Murat Ersavcı’nın moderatörlüğünde Ankara’da Türkiye İktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı’nda (TEPAV) perşembe günü bir konuşma gerçekleştirdi.
Konuşmasının başında, “Ukrayna halkına yönelik gerçekleştirilen tüm savaş cürümlerine, Rusya’nın 16.yüzyıla ilişkin davranış kodlarıyla hareket etmesine, hiçbir memleketler arası yükümlülüğe ve evvelden imzalanmış muahede kararlarına bağlı kalmamasına karşın, çatışmanın diplomatik yollarla çözülmesini hiçbir vakit reddetmedik” diyen Büyükelçi Bodnar, diplomatik muvaffakiyetin tıpkı vakitte muharebe alanındaki başarılara da bağlı olduğunu kaydetti.
RUS HALKININ SAVAŞA DESTEĞİ
Rusya’nın Ukrayna saldırısının Rus halkına yönelik olarak milletlerarası seviyede düşmanlığı tetiklediğine dair gelen yoruma cevaben Bodnar, yaşanan savaşın yalnızca Putin’in değil Rusya’nın da savaşı olduğunu ve Putin’in savaş kararlarının Rusya halkının da kıymetli bir kısmı tarafından desteklendiğini söyledi.
5 Mart’ta Rus Kamuoyu Araştırma Merkezi (VSIOM) tarafından yapılan ankete nazaran Rusların yüzde 71’i Ukrayna’daki “özel askeri operasyona” dayanak veriyor.
Ukrayna topraklarında Rus askerlerinin yaptıklarını sav ettiği yağmalara da dikkat çeken Bodnar, Rus askerleri ve yakınları ortasındaki konuşmaların kimilerine ulaştıklarını ve öldürdükleri şahısların üzerindeki ayakkabıları yahut konutlarındaki yeni bilgisayarları Rusya’ya getirmelerini isteyen yakınlarının taleplerini duyduklarını öne sürdü.
Konuşmasında yüklü olarak, savaşın bitmesi için Türkiye’nin ve Avrupa Birliği ülkelerinin de ortalarında bulunduğu kilit ülkeler tarafından “güvenlik garantileri”nin alınması gerektiğini ve bu garantilerin NATO Şartı’nın 5. Maddesi’ne emsal içerikte olmasını öneren Büyükelçi, “Bize 1994 yılından beri aslında siyasi teminatlar verildi; lakin bunların hepsi yok sayıldı. Artık bunun güçlü bir biçimde, kâğıtta kalmayacak formda desteklenmesi gerekiyor.”
‘BUZDAĞININ GÖRÜNEN YÜZÜ’
Öte yandan, Büyükelçi’ye nazaran, savaşa dair medyaya yansıyanlar, Rusya’nın Ukrayna’da işlediği ‘savaş suçları’ açısından buzdağının yalnızca görünen kısmı.
“On binlerce sivil öldürüldü, çocuklara tecavüz edildi. Hatta Suriye’den Rusya saflarında savaşmaları için 400 kadar askerin getirildiğini, bunların yarısından fazlasının sahayı terk edip kaçtığını biliyoruz. Rusya savaşmaya son verirse savaş sona erer. Ukrayna savaşmaya son verirse, Ukrayna’nın kendisi sona erer. Rusya bizim için olağan bir komşu değil.”
Öte yandan, birçok Batılı ülke başkanı, Buça’daki imgelere ait “soykırım” ve “katliam” yorumlarında bulunmuştu.
Türkiye’nin arabuluculuğu ve kolaylaştırıcılığında gerçekleşmesi öngörülen önderler görüşmesi konusunda ise Bodnar kuşkulu.
“Buça’da yaşananlardan sonra şu basamakta Putin-Zelenskiy görüşmesinin olmasını da açıkçası pek beklemiyorum” dedi.
Vasyl Bodnar
‘TARAFSIZLIK İÇİN SAVAŞ SONA ERMELİ’
Rus kuvvetlerinin geri çekilmesini, kan akıtılmasına son verilmesini ve ateşkes yapılmasını istediklerini kaydeden Bodnar, “Ukrayna 2016 yılında da tarafsız bir ülkeydi. Rusya’nın Kırım işgalinden beri Rus bombardımanı devam ederken güvenlik garantisi almamız gerekiyor. Bugün geçerli olan memleketler arası güvenlik sistemi çalışmıyor. Garantör olan ülkelerin karşılıklı sorumlulukları temelinde kolektif bir dayanak vermesi gerekiyor. Fakat bu halde ileride benzeri taarruzlar olduğunda anında reaksiyon verilebilir. Halbuki milletlerarası toplum, Ukrayna’da sivillerin mevtini izliyor” dedi.
Bodnar ayrıyeten tarafsızlık konusunda anayasal değişiklik yapılması için savaş şartlarından kaynaklı sıkıyönetimin kaldırılması ve bir yıl içerisinde de anayasa değişikliğine gidilmesinin mümkün olduğunu belirtti.
Bodnar şöyle devam etti: “Başka ülkeler de gelecekte savaş tehdidi altına girebilirler. Rusların hala komşularını dize getirmek üzere elinde tuttuğu nükleer silahlar var. Rusya, Türkiye’nin komşusu ve Türkiye’nin toprak bütünlüğüne dair geçmişte birçok tehditte bulunan Rus siyasetçi olduğunu biliyoruz. Rusya tehdidi Türkiye için de geçerli.”
Bodnar’a nazaran, Türkiye önümüzdeki periyotta barış muahedesine dair garantör ülkeler ortasında yer aldığında askeri yükümlülükleri de olacak.
“Batı’nın Rusya’ya yönelik yaptırımlarına Türkiye’nin de katılmasını istek ederim, fakat bu bahiste bir baskı yapamam. Türkiye’nin özel durumunun da farkındayız.”
Büyükelçi Ersavcı’nın süregiden savaşın milletlerarası besin krizi üzerindeki mümkün yansımalarına dair sorusu üzerine, Bodnar, savaş koşulları ve bombalar altında bile Ukraynalı çiftçilerin mısır başta olmak üzere tarlalarını grup mahsul almaya devam ettiklerini, lakin sevkıyatların sağlanması için Rusya’nın deniz yolları üzerindeki ablukasını kaldırması gerektiğini söylerken, geleceği düşündüklerini ve Ukrayna’nın yine inşasına devam edeceklerini kaydetti.
‘RUSYA’NIN PUTİNSİZLEŞTİRİLMESİ’
Bodnar’a nazaran; savaşın sona ermesinin akabinde ‘Rusya’nın Putinsizleştirilmesi’ (de-Putinisation) süreci de başlatılmalı ve Putin, “işlediği savaş hatalarından ötürü sorumlu tutulmalı.”
“Putinsizleştirilmekten kastettiğim, Rusya’nın kendisini tüm memleketler arası hukukun üzerinde görmesi ve her şeyi yapabileceğine dair bir efsane yaratması” diyen Ukrayna büyükelçisi, “söz konusu efsanenin yıkılması ve Rus halkının da bu bahiste gerçekleri görmesi sağlanması gerekiyor” dedi ve ekledi:
“Şu anda yaşananların bir savaş olduğunu söyleyenlerin mahpusa girdiği bir Rusya’dan kelam ediyoruz.”
SAVAŞ KABAHATLERİ NASIL BELİRLENECEK?
Ukrayna’da işlenen ‘savaş suçları’ için hatalıların cezalandırılması ve tazminatların ödenmesinin yanı sıra izleyecekleri yolu şu formda açıkladı Bodnar:
“Uluslararası bağımsız uzmanları ülkemize davet ederek alandan bulgular toplamalarını sağlayacağız ve DNA laboratuvarları üzere tesisler kurarak bunun gelecekteki gibisi isimli olaylar için örnek oluşturacak biçimde DNA tahlili yaptıracağız. Ayrıyeten Milletlerarası Adalet Divanı’ndan da tüm bu bulguları toplayıp bir yargı kararı vermesi için talepte bulunacağız. Hem bu cürümleri sistematik sistemlerle işleyenlerin hem de bu buyrukları verenlerin cezalandırılmasını istiyoruz. Türkiye’den de bu soruşturma sürecine katılmasını isteyeceğiz.”
Buna ait olarak, toplantıda yer alan emekli büyükelçi Mehmet Fatih Ceylan, AB’nin kısa müddet evvel kabul ettiği Stratejik Pusula çerçevesinde Ukrayna’ya bu misyon doğrultusunda 30 gün içinde tam donanımlı 200 uzmanını görevlendirmesinin talep edilebileceğini kaydetti.
Bodnar’a nazaran “Ukrayna’nın demokratik gelişimini sürdürmesi için NATO ve AB ile bağlarının, bağlarının güçlü olması” gerekiyor.
“Bunun için de bu örgütlerin bizim yanımızda olmaları lazım. Şu anda yaşananlar, memleketler arası güvenliğin bugünü ve geleceği için de bir tehdit. Bugün Ukrayna ordusunun zaferleri, NATO için de ders niteliğinde olmalı. BM’nin yaşananlar konusunda kaygılarını bildirmesinin ötesinde bir şey bekliyoruz. NATO üyeliği bizim için siyasi bir heves değil, bekamız için başvurduğumuz bir yol” diye ekledi.
Geniş bir iştirakin olduğu ve Ankara’daki Batı ülkelerinin büyükelçilerinin de yakından takip ettiği toplantının sonunda, Ukrayna’nın bağımsızlığına yönelik tehditlerin asla kabul edilemeyeceği kaydedildi.
