Polina Godz
Son birkaç gündür memleketim Ukrayna’dan gelen inanılmaz haberleri izliyorum. Doğup büyüdüğüm Harkov kentindeki hastanelerin, konutların ve hatta anaokullarının bombalanışını izledim. Kentin ana meydanını harap edilmiş halde gördüm. Bunlar gerçekmiş görünmese de öyleler. Haberlerden korkuyor olsam da izlemekten kendimi alamıyorum. New York’tayken Ukrayna’nın yedi saat gerisinde olduğum için, en berbat kısmı öğlenden sonra ve akşamın erken saatlerinde, ben uyumaya çalışmadan evvel başlıyor. Birden fazla vakit sabahın erken saatlerine kadar uyutmuyor.
Sabahları, birtakım gecelerini yeraltı otoparklarında ve metro istasyonlarında geçiren akraba ve arkadaşlarımla temasa geçiyorum. Günümü aydınlatan yegâne şey, sevdiğim insanların inançta ve hayatta olduğuna dair içimi rahatlatan kısa bildiriler. Ailem, yollar seyahat etmek için çok tehlikeli bir hale gelmeden evvel Harkov’dan ayrılmayı başardı. Kentin dış mahallelerindeki birinci patlamaları işittiklerinde, babamın büyüdüğü ve büyükannemin hâlâ yaşamaya devam ettiği Poltava bölgesindeki bir köye gittiler. Orada sağlıklı irtibat çizgilerine sahip değiller, bu nedenle her gün bağlantı kurmak hedefiyle yakınlarda bulunan bir zirvenin tepesine çıkıyorlar. Söyleyecek fazla bir şey yok ya da en azından yüksek sesle tabir etmek istediğimiz pek bir şey yok lakin geri planda siren yahut patlama seslerinin olmaması bizi rahatlatıyor. Yaşadığım en uzun hafta üzere hissettiren her günün her bir dakikasında, sayısız hayat köklerinden sökülüyor.
SIĞINMACILARA DESTEK
Ukrayna’nın egemenliğine, demokrasisine ve var olma hakkına verdiğim takviye sarsılmaz. Vladimir Putin hükümeti, halkının iradesine karşın komşu bir ülkeyi işgal ederek sadece milletlerarası hukuku ihlal etmekle kalmadı, birebir vakitte bu kanunların temel aldığı ortak bir diyalog ve müzakere ortamı fikrini de tam manasıyla küçümsedi. Bu şovenist bir hareket ve tam olarak akıllardan çıkmayacak bir cürüm.
Bununla birlikte, gerçek şu ki, savaş Ukrayna’nın doğu ve güney bölgelerinde son sekiz yıldır devam ediyordu. Bu çatışma kültürel ve tarihi açıdan karmaşıktı; binlerce insan öldürüldü ve bunu açık biçimde itiraf etmeye hazır olmalıyız. Bunu yapmak sizi Putin’in casusu yapmaz; bilakis, bu trajediden bir çıkış yolu bulma konusunda önemli olduğunuzu gösterir. Bu gerçeği, bu bölgelerde Rusça konuşan Ukraynalıların etnik paklığa uğraması konusunu palavraya başvurmaksızın kabullenmek de mümkün. Bu tezler, Putin hükümeti tarafından attığı haksız adımları haklıymış üzere göstermek için uydurulan dikkat dağıtıcı ögeler. Gelecek günlerde (ve umarım aylar ya da yıllar değil) meyyit sayısının sonlu tutulmasında rol oynayan global savaş aksisi hareket, bir grup palavraları tekrarlama tuzağına düşmemeli.
Kendi kentinizde yaşanan bir savaşı izlerken güçsüz hissetmek kolay olabilir; tüm yanıtlara sahip olmamak da olağandır. Buna rağmen, savaş bölgelerindeki insanların acil ve gündelik muhtaçlıkları kelam konusu olduğunda ziyadesiyle net bir durum mevcuttur. Hükümetler hudutlarını mültecilere açarak vize koşullarından feragat etmeli. İngiltere ve Amerika da dahil olmak üzere pek çok ülkenin bunu başaramaması gerçek bir skandal. Ukrayna’da yaşayan aileler bugün imkânsız seçimlerle yüz yüzeler ve inançlı bir ortama ulaşabileceklerinden emin olma hakkına sahipler.
Bu sadece Ukraynalılar ya da Avrupalılar için geçerli olan bir unsur değil. Ukraynalıları desteklemek acil bir muhtaçlık, çünkü şu anda bir savaşın içindeler; lakin Yemen halkı da uzun yıllardan beridir bir savaş yaşıyor. Dünyanın her yerinde şiddetten kaçmak isteyen insanlara dayanak sunabiliriz ve sunmalıyız. Herkese sığınma hakkı tanıyabiliriz ve tanımalıyız.
Hükümetlerimiz bunların yanı sıra Ukrayna’ya insani yardım ulaştırmak için harekete geçmeliler. Bu kentlerdeki sığınaklarda saklanan beşerler kendilerini besin, su ve temel yaşamsal gereksinimlerinden mahrum bulmamalı. Bunu gerçekleştirebilecek imkânlara sahip olanlar, insani yardım eforlarını direkt Afet Acil Durum Komitesi [Disasters Emergency Committee] yahut CWU üzere örgütler vasıtasıyla da destekleyebilirler.
ULUSLARARASI DAYANIŞMA
Bu sonbaharda, meskene, vakti çoktan geçmiş bir ziyaret düzenleyebildim. Ukrayna halkına ve iktisadına büyük ziyan veren uzun vadeli bir salgının ortasında bile, orada vakit geçirdiğim, halkını hayat dolu, her zamanki üzere dirençli gördüğüm için kendimi çok şanslı hissettim. Uzun bir müddet daha oraya gidemeyeceğimi düşünmek kalbimi parçalıyor.
Bugün kaçmamaya karar veren insanların büyük kısmı, ‘ev’ dedikleri yerlere geri dönememeyi hayal dahi edemiyorlar. Ne var ki, haberlere bakıldığında, durumun bu türlü olması git gide daha da mümkün görünüyor. Ukrayna halkı inanılmaz bir direniş ve yürek göstermeyi sürdürürken, yitirdiklerini tekrar inşa etmeleri uzun yıllar alacak. Hem bugün hem de gelecek kelam konusu olduğunda, savaştaki insani fedakarlıklara övgüler tertip dünyanın dört bir yanındaki hükümetlere, Ukrayna’nın dış borçlarını silmeleri için baskı yapmalıyız.
Umutsuz biçimde, savaşın yerine daha harekete geçirilebilir ve kolay tahliller bulunmasını istiyorum. Ama bu krizden çıkmak için kolay bir yol mevcut değil. Kapitalist dünyanın dört bir yanındaki başkanlar bunun üzere anlarda yalnızca tek bir cevap bilirler: Gerginliği tırmandırmak ve savaş bölgelerini silahlarla doldurmak. Jeopolitik tabirlerle “karşıdakine bedel ödetmekten” bahseder, kısaca dünya sahnesinde çatışan çıkarlarına öncelik vermeyi düşündüklerini ortaya koyarlar.
Harkov, Kiev ve öteki yerlerde gerçekleşen yıkımı seyretmek dehşet verici. Buna rağmen, Rusya ile NATO ortasında Ukrayna’da yaşanacak direkt bir çatışmanın nasıl neticelenebileceğini hayal etmek çok kolay. Bu yeni gerçeklikte, birbirinden farklı müthiş senaryoları birbiriyle kıyaslamak mümkün değil ancak kaçınılmaz bir misyon üzere görünüyor. Savaşın mümkün olduğunca çabuk ve en az can kaybıyla sona erdirilmesi amacı ön planda tutulmalı. Böylesi anlarda, tansiyonu azaltmayı savunan dengeli bir savaş tersi hareketin ortaya çıkması gerekiyor.
Savaş zıddı hareket, Rusya’da her şeye karşın kendini söz ediyor. Putin idaresinin kendi ömürleri için büyük riskler taşıyan hareketlerini kınamak gayesiyle kıymetli sayıda savaş zıddı protestocu sokaklara çıkıyor. Şu anda bunu yaptıkları için ağır mahpus cezalarıyla karşı karşıyalar. Bunun Ruslar ile Ukraynalılar ortasındaki bir savaştan fazla, kendi ülkesinin personel sınıfını da ezen sabıkalı seçkinlerin yönlendirdiği bir çatışma olduğunu hepimize hatırlatıyorlar.
Putin’in savaşı yüzünden, sıradan Ruslar büyük zahmetlerle karşı karşıya kalacaklar. Durum, Batı’nın uygulayacağı birçok yaptırımla daha da zorlaşacak. Daha bu kriz yaşanmadan evvel bile Rusya’da on sekiz milyon insan ömrünü yoksulluk içinde sürdürüyordu; milyonlarca insanı daha fazla yoksulluğa mahkûm etmek bir tahlil olmayacak. Bu savaşı sona erdirme doğrultusunda en büyük umut kaynaklarından biri şahsen Rus halkının kendisi. Rusya’nın dört bir yanındaki işçi insanların Ukrayna’nın talan edilmesinden kazanacağı bir şey yok. Ülkemizle derin tarihi bağlara sahipler ve pek birçoklarının ailesi Ukrayna’da yaşıyor. Oğullarının orada can vermesini istemiyorlar.
Öte yandan, Rusları yoksulluğa ya da daha berbatına sürüklemeyi amaçlayan tehditler savururken, Putin hükümetinin ezip geçmeyi amaçladığı bu savaşa karşı iç muhalefeti harekete geçirmeyi umut edemeyiz. Hâl böyleyken, memleketler arası dayanışma fikri sadece sol söyleme ilişkin bir sıkıntı değildir. Dünya çapında savaş aykırısı hareketi temel alan gerçek bir güç yaratılabilir. Bu, Putin’in gaddarlıkları yüzünden Rus halkının tamamını şeytanlaştırmaya çalışan milliyetçi propagandaya da karşı koymak manasına gelir.
ULUSLARARASI SAVAŞ TERSİ HAREKET
Ukraynalı direnişçilerin cüreti kutlanmalı ancak övgüleri hak eden tek kesim onlar değil. Çok sayıda yaralıya yardım eden acil durum ve sıhhat çalışanları, ellerinden geldiğince yiyecek tedarik eden esnaflar, sığınmacı ve mültecileri inançlı alanlara götüren dayanışma gönüllüleri ve felaket vakitlerinde sırtımızı dayadığımız pek çok işçi insan da orada.
Bu çürümüş gerçekliğin netliğini kavradığımda, bu dünyada otokratlardan, oligarklardan ya da savaş çığırtkanlarından daha kalabalık olduğumuzu kendime hatırlatmam gerekiyor. Aslında, bir avuç hayduda karşı tek müdafaamızın bir oburunun savaş makinesi olduğu bir dünya için -Ukrayna’da yahut diğer bir yerde- hiçbir umut kelam konusu olamaz.
Tek umudumuz, militarizme karşı tüm dünyayı kapsayacak bir harekette yatıyor. Buna benzeri anlarda, yani bedeninizdeki her bir kesimin Putin’i askeri olarak mağlup görmeyi arzuladığı durumlarda, yapılması en sıkıntı olan şey budur fakat tıpkı vakitte bu, en fazla hayati kıymet taşıdığı andır. Barışla dolu bir dünyaya varmak için, hepimiz var olduğumuz yerlerde, kendi ülkelerimizde savaşa karşı sahip olduğumuz gücü kullanmalıyız.
Geçen hafta sonu New York sokaklarında düzenlenen şova katıldığımda, bir noktada, yanımdaki beşerler çocukluğumdan hatırladığım, Ukrayna tarihinin çalkantılı devirlerinden birini anlatan bir müzik söylemeye başladılar. “Birleşirsek çoğalırız ve bir daha asla yenilmeyiz” diye çeviri edilebilecek bir müzikti bu.
Günümüzde bu birlik milletlerarası nitelikte olmalı. Savaşı durdurma sorumluluğunu yerine getirmenin yegâne yolu bu; yoksa, son günlerde ailemin maruz kaldığı olaylar gelecek haftalarda, aylarda ve yıllarda dünya genelinde daha birçok kişinin de başına gelecek.
Yazının yepyenisi Jacobin Mag sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
