Yer bilimci ve Bilim Akademisi Üyesi Prof Dr Naci Görür Marmara zelzelesinden İstanbul’un Avrupa Yakası’nın Escort İskele Anadolu Yakası’na nazaran daha çok ziyan göreceğini söyledi Marmara fayı kırıldı kırılacak Kırılırsa en az 7 2 büyüklüğünde zelzele üretecek Halbuki yapılan çalışmalar gösteriyor ki bu fayın güneyinde gerilim birikimi İskele escort kuzeyinden çok daha fazla Marmara’nın güney kısmında diyen Görür hükümet ve lokal idarelerin vakit kaybetmeden sarsıntı risk tahlilini yaptırıp hazırlıklara başlamaları gerektiğini söz etti
HANGİ FAYLARDA ZELZELE BEKLENİYOR
Görür Habertürk İskele escort Bayan TV’de Fatih Altaylı’nın Teke Tek programında mümkün Marmara sarsıntısı ile ilgili soruları yanıtladı Görür Kuzey Anadolu Fayı’nın hangi segmentlerinde riskin daha yüksek olduğunu da anlattı Görür’ün açıklamaları şöyle
Deprem nesillerindeki kentlerimizi sarsıntı dirençli kentler haline getirmeliyiz Mesela Japonya’da her kent o denli Kaliforniya’daki birden fazla yerler bu türlü Evvel kentin tehlike tahlilini yapacağız Fay sistemlerini sismik sismolojik jeoteknik özelliklerini belirleyip kent planlamasını sismik parametrelere bağlı olarak yapmalıyız Belediye lideri nereye bina yapılır nerede yapılmaz bunu görecek ‘Şurada taban çürük şurada yer ivmesi fazladır şurası yeşil alan olmalı zinhar buraya konut yapılmaz’ denmelidir İzmir’de körfez fayının olduğu yere asla binalar yapılmamalıydı Bütün binalar orada Körfez’in başlangıcında delta çökellerin üzerlerine yapılmaması gerekir Neresi sağlam belediye lideri bilecek Etkin fayları kesmeyecek
Depremi Marmara Denizi’nin altındaki kuzey Anadolu fayını kuzey kolu üzerinde bekliyoruz Gölcük’ten Tekirdağ’a kadar fay sınırı O kesite kolaylık olsun diye Marmara fayı diyoruz Bütün dikkatler burada Bu türlü olduğu vakit zannediliyor ki sarsıntı yalnızca burada olabilir hasar burada olur Başka yerlerden dikkatimizi çekiyoruz Meğer yapılan son araştırmalarda bu fay boyunca biriken gerilim var Gerilim deyince ünite alana düşen kilogram cinsinden kuvvet anlaşılmalı Fay düzlemi üzerinde gerilim birikiyor Anadolu batıya gerçek her sene 2 5 cm kayarken kaydığı yerlerde sorun yok O fayın kuzeyindeki ve güneyindeki bloklar Birtakım yerde bu hareket sürtünme nedeniyle takılıyor O takıldığı yerde sürtünme kayma kuvvetinden daha fazla oluyor O nokta itibariyle kayma takılıyor Anadolu bloğunun hareketi devam ediyor Takıldığı yerde deformasyon oluyor Ta ki kayma kuvveti sürtünme kuvvetini aştığı an orası çat diye kırılıyor ve açığa güç çıkıyor ve orada sarsıntı oluyor
MİNİMUM 7 2 BÜYÜKLÜĞÜNDE SARSINTI OLUR
Bu gerilim şu anda Kuzey Anadolu Fayı’nın bir Adalar fayı segmanı ile Kumburgaz fayı üzerinde kilitli O nedenle Marmara’da zelzele olursa ya Adalar fayı üzerinde olur Bu aşağı üst 43 kilometredir Tamamı kırılırsa azamî 7 büyüklüğünde zelzele üretir Yahut Kumburgaz fayı Yeşilköy Silivri açıklarında uzanır Bu 65 kimoletredir Bu kırılırsa da en az 7 2 büyüklüğünde zelzele üretir Tekirdağ kısmı tartışmalı oraya girmeyeceğim Hasebiyle dikkatlerimiz orada Marmara fayı kırıldı kırılacak Kırılırsa en az 7 2 büyüklüğünde sarsıntı üretecek Halbuki yapılan çalışmalar gösteriyor ki bu fayın güneyinde gerilim birikimi kuzeyinden çok daha fazla Marmara’nın güney kısmında
DEPREM GÜNEY MARMARA’YI DA ETKİLEYECEK
Bütün Marmara bölgesi kırmızı fay ağıyla örülmüş Bu faylar canlı faylar Canlı fay demek bu fayların sağında solunda bloklar aşikâr ölçüde hareket ediyor Hareket demek bu faylara tektonik yük stres bindiriyor Bu fayların rastgele birinde takılan yerler deforme oluyor ta ki sarsıntı üretinceye kadar Kuzey Anadolu’nun kuzey fayı Marmara fayı diyoruz Bu fay güneyden daha etkin Güney kolu da aşağı üst Gölcük’ün 50 60 kilometre ötesinde Oradan ikiye ayrılıyor Kuzey kolu Marmara’nın altından Yunanistan’a devam ediyor Güney kolu İzmit Gemlik Erdek civarından Biga yarımadasında kollara ayrılarak bir güney kol meydana getiriyor Bu faylar boyunca belli hareketten ötürü tektonik yük gerilim biriktiği için bunların hepsi yüklenmiş vaziyette Biz sarsıntısı büyük olasılıkla Adalar fayı ile Kumburgaz fayı üzerinde bekliyoruz Aşağı üst 43 kilometre bir fay bu Tekirdağ fayında tartışma var kırıldı mı kırılmadı mı diye Twitter’de anlatmak istediğim birtakım araştırmacıların yaptığı çalışmaya nazaran bu fayın güneyindeki blokta gerilim yoğunluğu kuzeye göre 10 üzere fazla olacak buranın jeolojik yapısı gereği Kuzeyden daha fazla hasar verebilir Takipçilerimin sorusu üzerine buradaki yöneticileri de uyarmak için Bursa Yalova Gemlik Bandırma Biga zelzeleye hazırlanmalı Sarsıntı güneyde olmasa bile vereceği hasar kuzey bloğundan fazla olabilir
AVRUPA YAKASI DAHA FAZLA TAHRİP OLACAK
İki tektonik düzenek var Bir tanesi gerçek atılımlı Batıya yanlışsız yılda 2 5 santim geliyor Her santim hareket bir kuvvet bindiriyor ona da gerilim diyoruz Burada gerilim birikiyor Fayın güneyinde olan alanlardaki jeolojik yapı kayaların yaşı vesaire itibariyle gerilim burada daha fazla İstanbul’un Anadolu yakasındaki yaşlı kayalar Avrupa yakasına nazaran daha yapılı ve sert İstanbul sarsıntısında Avrupa yakası Anadolu yakasına nazaran daha fazla tahrip olacak Marmara’nın güney bölgesi dikkatli olmalı
‘DÜZCE’YE DİKKAT’ DEDİK VE OLDU
Anadolu’nun batıya hareketinden ötürü gerilim tektonik birikiyor Takılan yerlerde kuvveti artırıyor Sismolojik gerilim transferi var birde 1999’da İzmit Gölcük civarında sarsıntı oldu Bu sarsıntı olduğu vakit gücün değerli bir kısmı ısı gücü ve elastik dalga gücü olarak çıktı Çıkan elastik dalgaların kıymetli kısmı bir kısmı kuzeye bir kısmı da doğu tarafına enerjiyi transfer etti Gölcük sarsıntısı olduğu vakit yer bilimciler bağırdık ‘Düzce’ye dikkat’ dedik 3 ay sonra orada 7 2 üzere sarsıntı oldu Bir de Marmara’ya dikkat dedik Marmara İstanbul zelzelesi 1999 zelzeleleri oldu diye gündeme geldi Enerjiyi transfer etti Tektonik yüklemenin üzerine artı 55 saniyede 250 senede birikecek yük ekstra geldi Münasebetiyle burası güzelce yüklenmiş oldu Bu Marmara fayının zelzele üretme tekerrür katsayısı vakti yaklaşık 250 sene 250 seneyi buldu zira en son zelzele buralarda 1766’da Bütün bunlardan ötürü baktığımız vakit kuzeyi daha tehlikeli görüyoruz Yeni teknolojiler çıktı uzay teknolojileri Uydu sistemleri ile buradaki bütün deformasyonu hareketi milimetre olarak ölçüyoruz Anadolu bloğu belirli ölçü bu tarafa geldiyse demek ki gerilim yüklendi Hesapla o hareketten ne kadar gerilim yüklendiğini biliyoruz
KENTSEL DÖNÜŞÜMÜ HIZLANDIRMAK GEREKİYOR
Burada biriken gerilim hesaplanıyor tekerrür dönemi dolmuş Her sene 2 5 santim yükleniyor 1999 sarsıntılarından ne kadar gerilim transfer edildi onu da hesaplıyoruz Marmara’ya dikkat diyoruz Kilitli olan fay burası diyoruz Buradaki gerilim kayma gücünden daha fazla Orta Marmara sırtıyla Tekirdağ ortasında deniz çalışmaları yaparken bilhassa insansız deniz altıyla buralarda ölçümler ve görüntü çalışmaları yapıldı Burada denizin altında çok taze kırıklar gördük O denli olunca denildi ki ‘bu 1776’da kırılmış olsa kapalı olur Bu yeni olmalı’ Hangi zelzele Şarköy zelzelesi Şarköy zelzelesinde kırılmış münasebetiyle daha fazla tehlikesi yok dendi Kimi görüşler bunu kabul etmiyor natürel Şu anda yürütülen ve evvelce yaptığımız çalışmalarla uzay teknolojileriyle fayları müşahede altına alıyorsun Fay ne kadar gerilim biriktirdi bunları daima görüyorsun Demek ki sağ istikametli doğrultu atımlı fay buraları şekillendirmiş Burada bir de kuzey güney gerilme var İki neo tektonik var Biri kuzey güney tansiyonu biri de doğrultu atımlı Dünyanın en tehlikeli yerlerinden biri Burada yerleşim alanlarındaki lokal yöneticiler ve merkezi idare sarsıntı odaklı behemahal tedbirlerin alınması lazım Buralarda zelzele odaklı kentsel dönüşüme tartı vermek durumundayız İstanbul’da 1766’da 7’nin üzerinde iki zelzele olmuş Bugünün konusu bilhassa bir ihtar Biz kuzeye takılıp ‘burada olacak’ dememeliyiz Süratli bir formda güney Marmara’da kentsel dönüşümü zelzele odaklı hızlandırmak lazımdır
ERZİNCAN BİNGÖL KARLIOVA’DA BİR SARSINTI BEKLİYORUZ
Özellikle yer bilimciler olarak bizim zelzele beklediğimiz yerler Bursa ve etrafı Biga yarımadası Uzun vakittir sarsıntı olmuyor oralarda Biga yarımadası ve Marmara’nın güneyinde 1800 yıllarında çok sayıda sarsıntı var 6 9 7 boyutunda Gerilim transferiyle oralar tetiklenebilir Erzincan Bingöl Karlıova ortasında zelzele bekliyoruz Orası da oldu olacak üzere İzmir bölgesinde çok sayıda faylar var En son Sisam sarsıntısı oldu O zelzele yarımada üzerindeki faylara güç transfer etti Jeotermal kaynaklarda güç transferinin başladğı görüldü İzmir sarsıntı bakımından epeyce tehlikeli Bütün yarımada faal faylarla kesilmiş durumda Çok sayıda sarsıntı kaynağı var Gediz’den gelen İzmir fayının bulunduğu yerler ayrıyeten Büyükmenderes etkiliyor Ege’de deniz içinde faylar hatta Kıbrıs Helen yayındaki faylar bile İzmir’i etkileyebilir
İzmir Büyükşehir Belediyesi kanaatimce çok gerçek bir iş yaptı ODTÜ ile anlaşmışlar Orada bir çalışma yaptırıyorlar Bu da mikro bölgeleme çalışması Bir kenti zelzeleye hazırlama fakat ve lakin mikro bölgeleme çalışması baz olarak üzerine oturtulursa olur Yer etüdü sismolojik datalar yer suratı etkin faylar nerede uzunluğu nedir kilitli midir derinliği nedir İstanbul’da bu çalışmalar büyük ölçüde yapılmış durumda Mikro bölgeleme çalışmasında tehlike tahlili tehlikenin boyutu İzmir için ortaya konuyor Hangisi gerçekleşir diye Sarsıntı odaklı kentsel dönüşüm vasıtasıyla risk tahlili yapacaklar Ne kadar yıkılır Ne kadar can ne kadar mal kaybımız olur Yeraltı yapılarımız ne olur Kanalizasyon sistemimiz barajlarımız Düzgün bir grupla çalışıyorlar
AFET İŞLERİ BAKANLIĞI KURULMALIDIR
Eskiden bilinmiyordu Jeolojiyi sismolojiyi hakikat dürüst anlamıyorduk Faylar ve özellikleri bilinmiyordu Türkiye’de yer bilimleri o kadar gelişti ki bugün bilinmeyen şeyler çok az Hükümetlerin Türkiye’yi sarsıntıya hazırlamak için gereken bütün dataları yer bilimcilerden alabilir Fay nesillerindeki yerleşim alanlarında tehlike tahlili risk tahlilini kesinlikle yapmamız ve ziyan azaltıcı tedbirleri almamız lazım Fakat bunlardan evvel de kesinlikle mikro bölgeleme çalışması yapılması lazım Muğla bu işe biraz başladı Afet İşleri Genel Müdürlüğü bu türlü mikro bölgeleme için yazılar yazıyor mahallî idarelere ‘bunu tamamlayın’ diye Mevcut bilgilerin derlemesiyle oluyor Türkiye Cumhuriyeti behemahal afet işleri ve afet bakanlığı oluşturmalı İklim değişimi ortada İşte yağmur kar fırtına sel toprak kayması vs Sarsıntı milyonlarca yıldır bizim mukadderatımız Türkiye’nin neredeyse her yeri afet bölgesi Neyi bekliyoruz bilmiyorum Hiç kimse afet bakanlığının daha az kıymetli olduğunu söyleyemez
Türkiye ölçeğinde konuşursak buna İstanbul ve her yer dahil Zelzele nesillerindeki kentlerimizi zelzele dirençli kentler haline getirmeliyiz Mesela Japonya’da her kent o denli Kaliforniya’daki birden fazla yerler bu türlü Evvel kentin tehlike tahlilini yapacağız Fay sistemlerini sismik sismolojik jeoteknik özelliklerini belirleyip kent planlamasını sismik parametrelere bağlı olarak yapmalıyız Belediye lideri nereye bina yapılır nerede yapılmaz bunu görecek ‘Şurada taban çürük şurada yer ivmesi fazladır şurası yeşil alan olmalı zinhar buraya konut yapılmaz’ denmelidir İzmir’de körfez fayının olduğu yere asla binalar yapılmamalıydı Bütün binalar orada Körfez’in başlangıcında delta çökellerin üzerlerine yapılmaması gerekir Neresi sağlam belediye lideri bilecek Etkin fayları kesmeyecek
İstanbul’da 1 milyon 100 bina var Onun yüzde 1’i bile tehdit altında olsa o sayılar çok fazla Hepsinin elden geçmesi lazım
