DİYARBAKIR- Yerine kayyım atanan Lice Belediyesi Eşbaşkanı Tarık Mercan, “Lice Yatılı Bölge Okulu’nda okurken devletin askeriyle, baskısıyla, hapishanesiyle tanıştım” diyor.
Mercan’la kafeye dönüştürülen Diyarbakır’ın eski meskenlerinden birinin avlusunda oturuyoruz. Şimdi Şubat ayındayız lakin birinci cemre düşmüş, hava ılık ve kafenin sakinliği huzur vermek için amade. İçtiğimiz çaylara diyecek yok.
Yerine kayyım atandıktan sonra 21 ay konut mahpusunda kalan belediye lideri Tarık Mercan, üstteki cümleleri kurunca, huzur dediğimiz şey uçup gidiyor.
Mercan, konuşmaya, “Yatılı okul yerleşkesi içinde askeri birlik binası da vardı. Yani bir okuldan çok kışla üzereydi. Verdikleri eğitim esasen büsbütün asimilasyonu, sistemin istediği bireyler yetiştirmeyi amaçlıyordu” diyerek devam ediyor.
‘LİCE YAKILIP YIKILDI’
Lice’ye bağlı Dibek köyünde doğan Tarık Mercan, yatılı okulun akabinde Lice Lisesi’nde okumaya başlıyor. Liseye başladığı tarih, Lice’de büyük olayların yaşandığı tarihi de hatırlatıyor güya. 1993 yılında Tuğgeneral Bahtiyar Aydın bir suikastla öldürülmüş, Lice’de çatışma olduğu ileri sürülmüştü. Lakin silahlar sustuğunda 16 sivilin öldürüldüğü, sivillerin konut ve iş yerlerinin yakılıp kurşunlandığı görülmüştü.
“Evet” diyor Eşbaşkan Mercan, “Ben lise ikideyken Lice’yi yakıp yıktılar. O gün birinci dersim boş olduğu için okulda değildim, şehirdeydim. Silah sesleri başlayınca bir akrabamın konutuna sığındım.”
Lice’deki birçok konutun süreksiz zelzele konutu olduğunu belirten Mercan, “Aslında bu konutların yerine kalıcı konutların yapılacağı kelamını vermiş devlet ancak sonra bu kelamını unutmuş. Konutların duvarları kontrplak üzeredir, kurşun ön duvardan girip art duvardan çıkıyor. Beşerler güvenliklerini sağlamak için taştan yapılan ahırlara sığındılar.”
Askerler konutları dolaşıyor, arama yapıyor. Kimi meskenlerin yakıldığını görüyorlar. Zirvede helikopterden ateş açılıyor kent merkezine. Tarık Mercan, “Öldürüleceğimizi düşünüyorduk” diyor silah seslerinin susmadığı günü anlatırken. Sonunda bir akrabasıyla her şeyi göze alarak kaçmayı deniyor. Lice’nin dışına çıktıklarında köylülerle karşılaşıyorlar. Köylüler, giriş çıkışların yasak olduğu Lice’de olup bitenleri bir zirveden izlemeye çalışıyorlar.
‘BU ZALİMLİK HİÇ ÇIKMADI AKLIMDAN’
Lice’deki olay, lise çağındaki Mercan’ı sarsıyor doğal olarak. Lakin temel sarsıntıyı, köydeki konutlarının yakıldığı sırada yaşıyor. Tarık Mercan, konutlarının nasıl yakıldığını şöyle anlatıyor: “Aslında daha evvel köydeki birkaç konutun askerler tarafından yakıldığını görmüştüm. Bizim konut yakıldığında babamla Adana’daydık. Annemin anlattığına nazaran bir küme asker geliyor, ‘Evi boşaltın, konut yakılacak” diye ihtarda bulunuyor. Annem ve kardeşlerim birkaç kesim elbise, birkaç çuval besin gerecini meskenden çıkarıyor. Konutumuzun önünde bir dut ağacı var, oraya bırakıyorlar. Bir müddet sonra öbür bir küme asker geliyor ve gereçleri içeri taşımalarını istiyor. Annemle kardeşlerim materyalleri konuta taşıdıktan sonra meskeni yakıyorlar. Bu zalimlik hiç çıkmadı aklımdan.”
‘PORTAKAL BAHÇELERİNDEN SİYASETE’
Garsonlar güya çok sık gelip “Bir şey ister misiniz?” diye soruyor. Öbür vakit olsa muhtemelen sıkılırdım bu ısrarlı sorudan. Lakin Tarık Mercan’ın anlattıklarının yarattığı gerginlikten uzaklaşmaya yardımcı oluyor garsonlar, bunun da farkındayım. Garson, bir felaket sinemasının içinden çıkarıp gerçek hayata davet ediyor güya.
Mercan ailesinin artık bir köyleri, bir meskenleri yoktur memleketlerinde. Adana’da Barbaros mahallesine yerleşirler. Tarık Mercan, “Barbaros mahallesi Dibek köyü üzereydi. Köyden ayrılmak zorunda kalan birçok aile buraya yerleşmişti” diyor.
Mercan ailesi, memleketinden Adana’ya sürülmüş başka aileler üzere bahçelerde çalışmaya başlamış. En kolay bulunan en güç işlerden biridir mevsimlik personellik. Mevsimine nazaran bahçelerden portakal, domates toplamışlar, bu halde geçinmeye çalışmışlar.
Liseyi bırakmak zorunda kalan Tarık Mercan da ailesiyle birlikte bahçelerde çalışır. Daha sonra gazete dağıtımcılığı da yapar. HADEP’in gençlik kollarında yer alınca siyasete atılmış olur ve elbette karakollarla da tanışır. Tekraren gözaltına alınır, azap görür ve bir yürüyüşe katıldığı için yaklaşık 6 yıl mahpus yatar.
“Ben 6 yıl mahpus yattım lakin benimle siyaset yapan beşerler daha uzun mahpus yattılar, sürgüne çıkmak zorunda kaldılar” diyerek, 6 yıl mahpus yatmış olmayı çok büyütmüyor Eşbaşkan Mercan.
2 ÜNİVERSİTE MEZUNU BAŞKAN
Cezaevinden sonra siyasi çalışmalarına kaldığı yerden devam eder Mercan. Fakat bu ortada liseyi açıktan bitirir. Bununla yetinmez, evvel Lokal İdareler, daha sonra Kamu İdaresi ve Siyaset Bilimi kısımlarından de mezun olur.
“Siyaset yapacaksam donanımlı olmam gerektiğini düşündüğüm için okudum” diyen Tarık Mercan’ın aklında Lice’ye belediye lideri olmak fikri yokmuş temelinde. Belediye lideri adayı olarak ismi önerildiğinde de evvel itiraz edecek olmuş. Lakin daha sonra, devletin kovduğu memleketine belediye lideri olarak dönmek, sıkıntılarını uygun bildiği memleketine hizmet etmek fikri ağır basar.
BELEDİYE BAŞKANLIĞI 11 AY SÜRDÜ
Lice Belediyesi Eşbaşkanı adayı olur ve yüzde 77’nin üzerinde oy alarak seçimi kazanır. 3 Mart 2020’de yerine kayyım atanan Mercan, Belediye Eşbaşkanı olarak yalnızca 11 ay misyon yapar.
Hükümet kanadından seçim öncesi yapılan açıklamaları hatırlatan Tarık Mercan, “Aslında belediyelere kayyım atamalarını bekliyorduk” diyor ve şöyle devam ediyor: “Çünkü seçim öncesi bunu açık açık söylediler. Biz tekrar de seçime girdik ve ‘Siz kayyım atayabilirsiniz ancak halkımız sizi ve kayyımlarınızı istemiyor’ demek istedik. Bu türlü de oldu. Kayyımla yönetilen belediyeyi yüzde 77.3 üzere rekor oranla kazandık.”
Seçimden 3 ay sonra Diyarbakır, Mardin ve Van büyükşehir belediyelerine kayyım atandı. Akabinde peyderpey HDP’nin kazandığı başka belediyelere geldi sıra. Lice Belediyesi’ne ise, öteki belediyelerle birlikte, 11 ay sonra kayyım atandı.
‘KAYYIMIN BORÇLARINI ÖDEDİK’
Mercan, belediye lideri olarak vazife yaptığı kısa süreyi ise şöyle anlatıyor: “Seçimden 3 ay sonra büyükşehir belediyesine atanan kayyımla hiçbir diyaloğumuz olmadı. İlçenin muhtaçlıkları için büyükşehir ile birlikte çalışmak gerekiyordu lakin bu mümkün olmadı. Mevzuat gereği Vilayetler Bankası’ndan gelen paranın yüzde 40’ı büyükşehir belediyesine gidiyordu ve kayyımdan hiç dayanak görmedik. Ayrıyeten evvelki kayyımdan kalan borçlar vardı ve Vilayetler Bankası kendi alacağını kestikten sonra belediyeye para gönderiyordu. Kayyım belediyeye vasıfsız birçok insanı işe almıştı. Bize gelen para lakin çalışanların maaşlarını ödemeye yetiyordu.”
‘KAYYIM SİYASETİ HÜKÜMETİ BİTİRDİ’
Hükümetin kayyım siyasetleriyle yandaşlarına rant sağladığını söyleyen Mercan, temel hedefi “Kürtlerin kazanımlarını geri almak” olarak açıklıyor: “Kayyımlar ile hükümete yakın olanlar kayyım siyaseti sayesinde rant elde ettiler zira bütün kaynaklar onların hizmetine sunuldu. Lakin o kadar çok yolsuzluğa, hırsızlığa ve haksızlığa neden oldular ki bu kayyım uygulaması hükümeti bitirme noktasına getirdi. Kürt halkının siyasi kazanımlarını hedefleyen hükümetin kayyım siyaseti tutmadı ve halkta bir öfkenin birikmesine neden oldu.”
21 AYDIR İDDİANAME HAZIRLANMADI
Tarık Mercan’a verilen mesken mahpusu cezası 21 ay sürdü ve yakın vakitte bitti. Daha evvel 6 yıl mahpus yattığı için konut mahpusu büyük bir sorun olmamış. Mercan, birlikte siyaset yaptığı arkadaşlarının durumuna dikkat çekerek, “Kimi hala cezaevinde kimi de sürgünde. Bu nedenle mesken hapsinden ceza olarak kelam etmek ne kadar gerçek, bilemiyorum. Tekrar de kaldığım konutun sonlarının dışına çıkamamış olmak kolay oldu diyemem. Düğünler, taziyeler oldu fakat gidemiyorsun. Hastaneye gidiyorsan raporla geri dönmek zorundasın. Bu türlü kasvetler yaşadım” diyor.
Mercan’ın temel canını sıkan ve hukuksuzluğa örnek olarak gösterdiği durum, yerine kayyım atanmasından bu yana şimdi hakkında bir iddianamenin hazırlanmamış olması: “21 ay konut mahpusunda kaldım, mesken hapsinin kalkması için tekraren müracaatta bulundum ancak kaldırmadılar. Yerime kayyım atadılar ancak ceza vermek için ellerinde hiçbir münasebet yok. Partinin düzenlediği belediye lideri aday tanıtımına, kongresine, Newroz kutlamasına katılmam, seçildikten sonra eş liderlerin katıldığı kutlamaya katılmakla suçlanıyorum. Lakin o denli anlaşılıyor ki bu suçlamalarla bir iddianame hazırlamak istemiyorlar. Zira bunlar hata değil ve olağan bir mahkeme bu suçlamalarla hazırlanmış bir iddianameyi kabul etmez.”
‘HDP’NİN OYLARI YÜZDE 13 CİVARINDA’
Sohbet sırasında bir orta yağmur çiseliyor ve kısa müddette kesiliyor. Mercan’ın mesken mahpusunda geçirdiği aylar boyunca vakti nasıl değerlendirdiğini konuşunca biraz eğleniyoruz. Tahminen bu nedenle yağmura pek aldırmıyor, kafenin kapalı kısmına geçme gereksinimi duymuyoruz.
Ev mahpusunda kaldığı 21 ay boyunca kitap okumanın yanı sıra dijital platformlardan ülkelerin siyasi, toplumsal, kültürel durumlarını bahis alan belgesel sinemalar izlemiş. Yemek yapmayı evvelce beri sevdiğini, eşine konut işlerinde daima yardımcı olduğunu belirtiyor Mercan. Ancak elbette mesken mahpusunda kaldığı müddet içinde bu bahisteki marifetlerini de arttırmış.
Siyaset ise elbette mesken mahpusunda kaldığı müddet içinde de çıkmamış hayatından. Türkiye ve dünyadaki siyasi gelişmeleri izlemeye, tartışmaya ve imkanlar elverdiğince müdahil olmaya çalışmış.
Türkiye’de seçimler konuşulurken başka partilerle birlikte HDP’nin durumunu da konuşuyoruz. Mercan’a nazaran HDP Türkiye genelindeki oylarını koruyor ve önümüzdeki seçimlerde yüzde 13 oranında bir oy alacak. AK Parti’den kopan liberal kısmın DEVA Partisi’ne geçtiğini söyleyen Mercan, AK Parti’nin bölgede bittiğini, önümüzdeki seçimlerde oylarının daha da düşeceğini argüman ediyor.
